Als we willen weten hoe de zon een grotere rol kan spelen in onze elektriciteitsopwekking, dan moeten we naar onze oosterburen kijken. Daar vindt de ware zonnerevolutie plaats! Maar ook in Nederland wordt aan de weg getimmerd. In 2012 verdubbelde het zonnevermogen in ons land, mede dankzij het aanbod van goedkope Chinese panelen. Sinds vandaag geldt een importheffing op zonnepanelen van Chinese makelij.
Nu al wordt in Duitsland 6% van de elektriciteitsvraag gedekt met zonne-energie. In 2020 moet dat tussen de 9 en 12% bedragen. Als we de Duitse producenten van zonnepanelen, maar ook de politici hierover horen, dan gáát dat ook gebeuren. Duitsland loopt binnen Europa – waar het gemiddelde aandeel zonnestroom 2,5% bedraagt – aan kop met zowel groot- als kleinschalige PV-projecten. Een enorme impuls voor duurzame energie komt voor de Duitsers uit het naderende verbod op kernenergie, in 2022.
Groot draagvlak
Elektriciteit opgewekt uit zonnestraling levert niet alleen schone energie, zonder schadelijke emissies. Het levert ook duizenden banen op. Maar de Duitsers betalen hiervoor wel een prijs. Toch is het draagvlak onder de Duitse bevolking voor schone energie heel groot. Sinds augustus 2012 is het geïnstalleerde vermogen aan zonnepanelen groter dan het windvermogen: 32,44 GWp (1 gigawattpiek is 1000 megawattpiek, ofwel MWp) versus 29,9 GWp.
Netto elektriciteitsproductie in Duitsland in 2012.
Fraunhofer ISE
Veranderingen in de elektriciteitsproductie in Duitsland in 2012 t.o.v. 2011. Zonnestroom is de sterkste groeier is en atoomstroom is sterk gedaald. In maart 2011 zijn de acht oudste kerncentrales versneld uit bedrijf genomen vanwege het politieke besluit kernenergie in 2022 helemaal in de ban te doen.
Fraunhofer ISEKoploper in alle opzichten
Onze oosterburen zijn naast Europees koploper in zonnestroom ook koploper op het gebied van windenergie: zowel offshore als onshore. Verreweg de meeste windparken staan er op land, maar veel innovatieve projecten in de Noord- en Oostzee zijn of worden nu gerealiseerd en er staat nog veel in de planning. Ook wat (diepe) geothermie betreft kijken Nederlandse professionals jaloers naar hun Duitse collega’s.
Ook in België wordt gewerkt aan de toename van zonnestroom. Op de foto zonnepanelen in de Gentse wijk Ledeberg. Van een opmars zoals in Duitsland is bij onze zuiderburen echter geen sprake, ondanks de conditie van Belgische kerncentrales, die een jaar zijn stilgelegd en pas enkele weken geleden weer zijn opgestart. Het aandeel atoomstroom in de totale Belgische elektriciteitsproductie ligt boven de 50%, maar dat is nog ver beneden het aandeel dat kernenergie in Frankrijk heeft.
Annemieke van RoekelVerdubbeling zonnevermogen in 2012
Hoewel van grootschalige zonne-elektriciteit (PV) in Nederland bij lange na nog geen sprake is, wordt er hier wel aan de weg getimmerd. In 2012 was er een (ruime) verdubbeling van het PV-vermogen, tot 334 megawattpiek, zo blijkt uit cijfers van het CBS en gegevens van brancheorganisatie Holland Solar. Dat is 1% van het zonnevermogen in Duitsland. Indien Nederland in de buurt wil komen van Duitsland met een vergelijkbaar aandeel zonnestroom van 5-6% van de totale elektriciteitsconsumptie, zouden we tussen 4 en 8 gigawattpiek geïnstalleerd moeten hebben, grofweg het twintigvoudige van wat er nu staat.
Duurzame energiedoelen
“Met die 4 tot 8 gigawattpiek aan zonnestroom zouden we de helft van de toename van de doelstelling voor duurzame energie kunnen realiseren die door dit kabinet van 14 naar 16% is verhoogd,” aldus Wim Sinke van ECN tijdens het seminar The Dutch 20 GW Challenge, dat op 17 mei 2013 tijdens de Europese Solar Days werd georganiseerd. Maar dat kan niet alleen op A-locaties (op daken die op het zuiden gericht zijn) gerealiseerd worden, aldus Sinke.
Perronkappen met zonnecellen op gebogen glas. In Nederland is PV grotendeels in de bouw, op daken, aanwezig. Hoogstandjes qua architectuur vinden we op enkele recent gerenoveerde perronoverkappingen op Utrecht Centraal Station. Als we daar de roltrap of de lift nemen, weten we zeker dat de stroom op het perron zelf is opgewekt.
BRS Building Systems BVDominant in stad en landschap
Met een percentage waarmee we in de buurt komen van Duitsland, zullen zonnepanelen opvallend aanwezig zijn in het Nederlandse straatbeeld en landschap, aldus Sinke. In Nederland zijn het vooral gebouwen waarin zonnepanelen geïntegreerd zijn. Grote PV-centrales in het open landschap, de zogeheten ground-mounted systems, kennen we in ons land niet, maar zijn in andere Europese landen, waaronder ook in Duitsland, waar grond minder schaars en prijzig is, wél populair.
PV wereldwijd, met een prominente positie voor Duitsland.
Fraunhofer ISE (2013)16% in 2020
Het ECN berekende dat de 16%-doelstelling van de regering, zoals gepland voor 2020, neerkomt op 97 TWh duurzaam opgewekte elektriciteit. Zon-PV is daarbij ingeschaald op 3 TWh en wind (op land en op zee samen) is ruim een factor 12 hoger ingeschaald, op 37 TWh. Het aandeel zon-PV komt overeen met de eerdergenoemde 4 tot 8 GWp.
Cradle to cradle is de filosofie achter het Wageningse gebouw waarin het NIOO is gevestigd. 118 zonnepanelen zullen hier naar schatting 25.000 kWh aan stroon gaan opwekken. Tijdens de Solar Days in mei 2013 werd Wageningen verkozen tot Solar City 2013 door de hoge ‘zonnepaneeldichtheid’ en de diversiteit van de initiatieven op het terrein van zonne-energie in deze stad.
Stichting Zonne-energie WageningenNationaal Energieakkoord
De Sociaal Economische Raad (SER) is nu druk bezig om voor Nederland een Nationaal Energieakkoord op te stellen, dat deze maand (juni) afgerond moet zijn. Dit Energieakkoord voor duurzame groei moet alle belangen combineren, bindende afspraken bevatten en vooral een plan voor de lange termijn bieden. Want dát is nu precies een zwakte van het Nederlandse beleid voor duurzame energie: ieder kabinet verzint weer nieuwe regelingen en schaft oude regelingen af. Dit maakt marktpartijen onzeker zodat zij niet willen investeren in groene projecten.
Prijsdaling PV in Duitsland. Ook in Nederland nemen de prijzen voor de PV-systemen en voor de installatie gestaag af.
Fraunhofer ISE (2012)Zonnepanelen uit China
De laatste jaren is de prijs van zonnepanelen behoorlijk gekelderd, zelfs met 30% in 2012. De reden is dat goedkope Chinese panelen de Europese markt hebben ‘overspoeld’ en de productie in ons deel van de wereld nu wordt weggedrukt. Het marktaandeel van China ligt nu op 70%. Volgens Sinke moeten we onze technologische voorsprong niet weggeven aan China. Dat dat is gebeurd blijkt wel uit het feit dat diverse Nederlandse producenten, zoals Scheuten Solar, Heliantos en Solland Solar van de markt zijn verdwenen.
Zonnecellen zijn de laatste jaren sterk in prijs gedaald door de import van goedkope panelen ui China. Mede dankzij de prijsdaling neemt PV een grote vlucht in Europa. De prijsdaling komt dus niet in de eerste plaats door een verbetering van de efficiëntie van zonnecellen (meer kilowatts per vierkante meter), maar door de goedkope Chinese productie. Op de foto het PV-dak op één van de treinperrons in Utrecht CS.
BRS Building Systems BVImportheffing
Deze week nam eurocommissaris De Gucht van buitenlandse handel het besluit tot een importheffing van bijna 50% (!) op zonnepanelen uit China om de Europese producenten te beschermen. “De consumentenprijs zal daarmee enkele tientallen procenten hoger worden,” reageert Amelie Veenstra van Holland Solar. “De prijs van de panelen bepaalt echter niet meer dan de helft van de eindprijs voor de consument.” Toch bestaat de kans dat de heffing ten koste zal gaan van de snelle groei van zonnestroom in Europa. Eind van dit jaar zullen de Europese lidstaten beslissen of de importheffing er daadwerkelijk zal gaan komen. De helft van de landen is tegen, waaronder ook Nederland.