Zon, zee en wetenschap

Waarom wilde natuur niet meer bestaat

Door Emma Marris

Zijn wolven uitgerust met GPS-trackers eigenlijk nog wel echt wild? In ‘Waarom wilde natuur niet meer bestaat’ vraagt de Amerikaanse journalist en milieuactivist Emma Marris zich af welke morele verplichtingen de mens heeft tegenover wilde dieren. We denken er vaak simpel over: dieren in de wildernis moet je met rust laten. Het probleem is alleen dat die wildernis niet meer bestaat, de mens beheert de hele planeet. Marris wil de lezer goed laten nadenken over onze eigen plaats in de natuur en schiet meteen raak met een fascinerend verhaal over de akekee, een zangvogeltje op Hawaii. Om dit zeldzame beestje te redden zetten natuurbeschermers vallen om ratten te doden. Is dat wel oké? Wat is de waarde van individuele dieren met hun behoeftes, verlangens en plannen ten opzichte van de waarde van biodiversiteit en ecosystemen? Dit boek verandert je kijk op wilde natuur gegarandeerd.

- Mariska van Sprundel, redacteur Hersenen & gedrag -

Lees meer over Waarom wilde natuur niet meer bestaat

——

Zeven talen in zeven dagen. Een avonturenboek

Door Gaston Dorren

Hoe leuk is het als je in een ander land bent, maar toch af en toe in die zee van nieuwe indrukken een vreemd woordje kunt ontcijferen? Als je in Denemarken opeens een straatnaambordje kunt lezen (veel straatnamen eindigen op vej, dat ‘weg’ betekent), of in Italië zomaar wat woorden uit il Giornale oppikt. Opeens gaat die nieuwe wereld veel meer voor je leven. Of zoals de auteur van dit boek zegt: ‘De omgeving práát tegen je. Je wordt er een beetje in opgenomen, je bent meer dáár.’ Heel zen eigenlijk. En het leren van taal is ook gewoon bevredigend, omdat het een beloningsreactie oproept in de hersenen, zoals we kunnen lezen in een noot. Die noten zijn overigens heel losjes in de kantlijn gedrapeerd, net als de rest van de tekst verpakt in een prettige vormgeving. In dit boek leer je in 7 dagen 7 talen, die niet al te ver van het Nederlands afstaan. Dorren leert je deze talen te ‘temmen’ met handige omzettingsregels en natuurlijk veel fijne voorbeelden, waarbij hij ook wijst op ‘valse vrienden’: woorden die op elkaar lijken, maar niet hetzelfde zijn (Zweeds kind is geen kind). Bonuspunt als je naar een van deze 7 bestemmingen gaat!

- Mathilde Jansen, eindredacteur en redacteur Taalwetenschap -

Lees meer over Zeven talen in zeven dagen

—-

Een cyborg manifest

Door Donna Haraway

De grens tussen jou en jouw koelkast is tamelijk helder. Maar wie het thema Leven bouwen met moleculen bekijkt, ziet hoe de grens tussen ‘wij’ en ‘technologie’ steeds verder vervaagt. Kunstmatige cellen, computers die op ons brein lijken… En er zijn ook meer alledaagse voorbeelden. Want waar eindig jij, en begint jouw mobiel? Kan je je nog een leven zónder voorstellen?

We zijn intiem vervlochten met technologie, maar in 1985 was dat nog een gekke gedachte. Toch publiceerde filosoof Donna Haraway in dat jaar A cyborg manifesto, waarin ze die vervlechting onderzoekt. En ze doet méér. Het heet immers een manifest. De cyborg staat symbool voor vervagende grenzen – tussen ‘kunstmatig’ en ‘organisch’, maar evengoed tussen hetero of homo, natuur en cultuur, man en vrouw, normaal en gek… Zo loopt ze vooruit op de identiteitsdiscussies de inmiddels in alle hevigheid zijn losgebarsten. Haar boodschap: denk niet in hokjes. Deze klassieker – vertaald en ingeleid door Karin Spaink – wordt deze zomer opnieuw uitgegeven door ISVW uitgevers.

- Leon Heuts, hoofdredacteur -

Lees meer over Een cyborg manifest

——

Zakgids Stoepplanten – 104 stoepplanten herkennen, determinatiesleutel en soortbeschrijvingen

Door Hortus Botanicus Leiden

Als je er eenmaal op let, zie je ze overal: stoepplanten. Deze taaie rakkers groeien tussen tegels, langs muren en rondom lantaarnpalen. De een is er weg van, de ander vindt het onkruid. Zonde, want deze wilde plantjes zijn hartstikke nuttig en goed voor de biodiversiteit in de stad. Ga op stoepplantjessafari met de Zakgids Stoepplanten van de Hortus botanicus Leiden en verken je eigen buurt. Met dit boekje op zak kijk je nooit meer hetzelfde naar de stoep. Het zal je verbazen hoeveel verschillende soorten planten er tussen de tegels groeien en bloeien. Deze compacte plantengids brengt 104 veelvoorkomende stoepplanten helder in beeld met duidelijke foto’s. De zakgids is ingedeeld op kleur, waardoor het achterhalen van bloeiende stadsnatuur een fluitje van een cent is. Ook als je geen bioloog bent.

- Nathalie Winkster, redacteur Gezondheid -

Meer weten over stoepplantjes? Promovendus Nienke Beets blogt over het Stoepplantjesonderzoek

Lees meer over de Zakgids stoepplanten

——

Wild jaar – 365 nachten buiten

Door Koen Arts

Veel mensen dromen weg bij het idee van een vakantie bij een kabbelend meertje met uitzicht op een zakkende zon. Met de auto volgestouwd met kampeerspullen reizen ze deze zomer af in de hoop op zon, zee, berg of strand op loopafstand van hun tent. De praktijk is meestal een stuk weerbarstiger. Geworstel met tentstokken, zoemende muggen rond het tentdoek en eten koken op een gammel gasstel. Wie een beetje pech heeft, komt lekgeprikt weer terug van vakantie. Hoe dapper is wetenschapper Koen Arts. Samen met zijn vrouw Gina Maffey sliep hij een heel jaar lang onder de blote hemel. Hij doorstond bittere kou en natte dekens en waar menig kampeerder dan gillend naar huis gaat, genoot Arts van de bijzondere momenten in zijn tipi. Hij weet in Wild Jaar zijn enthousiasme voor het buitenleven en de natuur goed op de lezer over te brengen, en tegelijkertijd kritisch te blijven op zichzelf en zijn omgeving. Zo’n wild jaar buiten is zo gek nog niet!

- Martine Zeijlstra, redacteur Faces of Sciences -

Lees hier de uitgebreide recensie van Wild Jaar.

——

Taalmysteries – Raadselachtige feiten van grote en kleine talen

Door Alla Peeters en Petra Sleeman (eds.)

Opgaand in een fijn boek of keuvelend op een zonnig terras sta je er niet bij stil hoe moeiteloos je klanken, woorden en zinnen gebruikt. Allemaal zijn we expert-taalgebruikers, maar hoe goed begrijp je taal eigenlijk écht? In dit boek laten verschillende taalkundigen van de Universiteit van Amsterdam in veertig korte hoofdstukjes zien hoe wonderlijk en veelzijdig het fenomeen is. Vormen de beweging- en emotielijntjes in strips een eigen taal? Hoe zijn runen opgebouwd? Hoe ontstaan gebarentalen? Hoeveel kleuren heb je nodig in een taal? Sommige van de taalmysteries zijn al ontrafeld, andere bieden weer fijne gespreksstof voor op dat terrasje in de zon.

- Erica Renckens, eindredacteur en redacteur Over taal gesproken -

Lees meer over Taalmysteries

——

Tien miljard monden – Hoe we de wereld gaan voeden in 2050

Door Ingrid de Zwarte & Jeroen Candel (eds.)

Of je deze zomer nou met vrienden in een restaurant eet, op de camping gaat barbecueën of de bergen in trekt met een gevriesdroogde lichtgewicht maaltijd, eten zal je. En steeds meer mensen vragen zich af waar dat eten vandaan komt.
In 2050 telt de wereld tien miljard monden, twee miljard meer dan nu. Tegelijkertijd weet iedereen uit de krantenkoppen dat we voor grote uitdagingen staan rondom milieu, klimaat en gezondheid. Hoe gaan we de toekomstige wereldbevolking voeden zonder onze planeet volledig uit te putten?

Als je tijdens een goed gesprek hierover aan tafel niet met je mond vol tanden wil zetten, moet je dit boek lezen. Tachtig Wageningse wetenschappers belichten dit grote onderwerp van alle kanten. Toch blijft het boek fijn leesbaar, en levert een schat aan inzichten en nuances op. Van honger in Afrika tot de rol van de supermarkten, en van beter bodembeheer tot algen eten, alles komt aan bod.

- Joris Tielens, redacteur Klimaat -

Lees meer over Tien miljard monden

—

Verborgen levens, publieke figuren. Romeinse vrouwen buiten Rome

Door Emily Hemelrijk

Machtsbeluste keizerinnen, Vestaalse maagden en vrome echtgenotes die ervoor zorgen dat hun vent niks tekortkomt. Wanneer je aan de vrouwen in het Romeinse Rijk denkt, dan is de kans groot dat je hieraan moet denken. Dit zijn namelijk de beelden van vrouwen die we kennen uit antieke teksten en zoals ze werden weergegeven door rijke mannen. Deze beelden doen ze ernstig tekort, laat emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis Emily Hemelrijk zien in haar boek ‘Verborgen levens, publieke figuren’. Daarin laat ze veel vrouwen vooral zelf aan het woord. Ze lieten boodschappen achter op grafschriften en inscripties op standbeelden. Het is een goed geschreven boek, met een origineel onderwerp. Hemelrijk zorgt voor een veelzijdiger beeld van vrouwen in de oudheid. Het is ideaal om mee te nemen op vakantie als je naar een plek gaat waar vroeger het Romeinse Rijk was en je even wilt wegdromen naar hoe het was om te leven in vervlogen tijden.

- Robert Visscher, eindredacteur en redacteur Techniek -

Lees meer over Verborgen levens, publieke figuren
—

Verweven leven – de verborgen wereld van schimmels

Door Merlin Sheldrake

Bij schimmels krijg je misschien griezelige gedachten aan vochtige kelders, of het tupperware-bakje dat wekenlang achterin de koelkast stond. Dat schimmels meer zijn dan dat, bewijst de Britse bioloog Merlin Sheldrake in zijn boek Verweven leven. De micro-organismen zijn onmisbaar voor ál het leven op aarde. Voor bijvoorbeeld planten, die ondergronds mineralen krijgen via haarfijne maar enorme schimmelnetwerken. Fungi zijn het ondergeschoven kindje in de wetenschap. Sheldrake vertelt dat onderzoekers moeite hebben om schimmels te beschrijven. Soms spotten de micro-organismen met bestaande ideeën over evolutie, ecosystemen en intelligentie.

Sheldrake benadert het schimmelleven verhalend en bijna filosofisch, onder andere door het vanuit een lsd-trip te beschrijven (een stof gewonnen uit schimmels). Hij schrijft bloemrijk en het tempo ligt laag. Het boek staat bol van mooie plaatjes (getekend met inkt uit schimmels) en van fascinerende weetjes. Zo is er een schimmel die het lichaam van mieren ‘kaapt’ en het insect onvrijwillig op pad stuurt. De mier sterft en uit zijn lichaam groeit de schimmel lekker verder. Zo krijg je toch nog een griezelverhaal.

- Roel van der Heijden, redacteur Astrologie, Natuurkunde en Techniek -

Lees meer over Verweven leven