Zon, zee en wetenschap

Bewonder mij! Overleven in een narcistische wereld

Door Eddie Brummelman

“Wat heb jij een fan-tas-tisch zandkasteel gebouwd! Echt geweldig, wat knap.” Nee, dit is niet wat je tegen je kind moet zeggen op het strand deze zomer. Opgeblazen complimenten wakkeren narcistische trekken aan, zo leert het boek Bewonder mij! Overleven in een narcistische wereld van ontwikkelingspsycholoog Eddie Brummelman. Hij onderzoekt narcisme en zelfwaardering bij kinderen aan de Universiteit van Amsterdam. De inzichten die hij en zijn collega’s opdeden staan speels en lekker leesbaar opgeschreven in zijn eerste boek. Een aanrader voor iedere ouder en leerkracht die, waarschijnlijk onbedoeld, narcistische eigenliefde stimuleert in het kind in plaats van gezonde zelfwaardering.

– Mariska van Sprundel, redacteur Hersenen & Gedrag –

Lees meer over ‘Bewonder mij! Overleven in een narcistische wereld’

——

Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u. Dertig jaar marktwerking in Nederland

Door Sander Heijne

Een boek lezen over mislukte marktwerking klinkt misschien niet direct als een ontspannende vakantie-activiteit. Toch kun je het boek van Sander Heijne gerust in je koffer of strandtas stoppen. Het biedt een vlot geschreven en soms komisch inkijkje in de gevolgen van de mislukte privatisering van voormalige overheidsdiensten zoals het spoor, de zorg en de kinderopvang. Denk aan: hogere prijzen en langere wachttijden tot bergen extra papierwerk voor werknemers. Bovendien is Heijnes boek meer dan een klaagzang tegen het klakkeloos vasthouden aan vrije marktwerking ongeacht de resultaten. Hij analyseert onder welke omstandigheden vrije marktwerking wel en niet een goed idee is. Leuk om in kaart te brengen of dat klopt voor de dienstverlening waar jij tijdens je reis gebruik van maakt.

– Marloes van Amerom, redacteur Mens & Maatschappij –

Lees meer over ‘Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u. Dertig jaar marktwerking in Nederland’

——

Het ondenkbare denken

Door Helen Thomson

Vakantie is het ideale moment om stil te staan bij alles waar je (meer of minder) dankbaar voor bent in je leven. Denk je dan ook wel eens aan je gezonde brein? Na het lezen van dit boek ben je daar ongetwijfeld extra blij mee. Thomson neemt de lezer mee op wereldreis langs bijzondere patiënten met zeldzame hersenaandoeningen. Zo is er een Amerikaanse die altijd verdwaald is, een Emiraatse man die denkt dat hij een tijger is en een jongen uit Miami die elke aanraking voelt die hij bij anderen ziet. Dat kán een voyeuristische freakshow worden, maar Thomson geeft steeds deskundige informatie over de onderliggende mechanismen. Een fijn verwonderboek.

– Erica Renckens, redacteur Over Taal Gesproken –

Lees meer over ‘Het ondenkbare denken’

——

Vet belangrijk

Door Mariëtte Boon & Liesbeth van Rossum

Of je nou de afgelopen maanden hard hebt getraind om de laatste pondjes eraf te krijgen voor de zomer, of dat je de strijd tegen vet al een tijd hebt opgegeven, het boek ‘Vet belangrijk’ kan je nog een hoop leren. Wist jij bijvoorbeeld dat het aantal vetcellen dat je hebt zo rond je twintigste wordt bepaald, en dat ze daarna groter en kleiner worden maar niet meer afnemen? In het boek nemen Mariëtte Boon en Liesbeth van Rossum, beide arts en onderzoeker, je mee tot diep in je lichaamsvet en laten ze zien dat we eigenlijk niet zonder kunnen.

Het boek leest als een trein en laat aan de hand van het nieuwste onderzoek zien hoeveel uiteenlopende, belangrijke functies vet eigenlijk heeft. Alles wordt geïllustreerd met duidelijke en aangrijpende ervaringsverhalen van echte patiënten, en voor iedereen die zelf grip op zijn vet wil krijgen bevat het boek ook nog eens handige tips. Met deze combinatie van feiten, onderzoek en tips hopen Boon en Van Rossum onze blik op vet te veranderen – en met succes.

– Renée Moezelaar, redacteur Scheikunde –

Lees meer over ‘Vet belangrijk’

——

Het Grote niets

Door Rosanne Hertzberger

Microbioloog en columnist Rosanne Hertzberger trekt in dit boekje (slechts 88 pagina’s) van leer tegen hippe hypocrisie en leeghoofdigheid. Zie bijvoorbeeld de CEO van Twitter, Jack Dorsey, die vorig jaar naar Birma vloog voor een Vipassana-retraite, terwijl in ditzelfde land een vernietigingsoorlog plaatsvond tegen de Rohynga-minderheid. Het klimaat daarvoor werd mede gecreëerd door via Twitter verspreid nep-nieuws. Op Dorsey glijdt dit af als water van een eend; na tien dagen mediteren maal je niet meer om massamoord.

Hertzberger plaatst de mindfulness-hype in het westen in het veel bredere perspectief van het nihilisme: wij zijn ons geloof in God kwijt, en aanbidden in plaats daarvan de wetenschap als enige levensgids. Ook het ‘nut’ van mindfulness moet en zal dus wetenschappelijk bewezen worden. Terecht levert ze harde kritiek op het vele flut-onderzoek met als enig doel om een gewenste uitkomst te krijgen. Maar haar pamflet zwalkt ook: ze noemt zichzelf wetenschapper, maar vindt dat de wetenschap ‘terug in z’n hok’ moet. Vervolgens wil ze niet zeggen of ze zelf gelovig is, maar schiet daarover nogal krampachtig in de verdediging. Een diep thema als ‘geloof en wetenschap’ verdient meer dan een pamflet, maar als voorzet is Het Grote Niets zeker een lome leesmiddag in de hangmat waard.

– Arnout Jaspers, redacteur Wiskunde –

Lees meer over ‘Het Grote niets’

——

De Coders

Door Clive Thompson

Ze maken het mogelijk dat jij deze tekst leest. Ze zorgen er bovendien voor dat je met een tik op de knop het laatste weerbericht en nieuws ziet. En ook in de wetenschap maken ze het verschil door kunstmatige intelligentie, robots en steeds snellere software mede te ontwikkelen. De rol van programmeurs op ons leven is maar moeilijk te onderschatten.

In zijn nieuwe boek ‘De Coders’, schrijft de Canadese journalist Clive Thompson over de programmeurs. Wie zijn het, wat drijft ze en welk werk doen ze zoal? De Canadese journalist van onder meer Wired geeft een mooi kijkje in de keuken van programmeurs. Hij schrijft in een aantrekkelijke stijl, met veel mooie voorbeelden waardoor dit een uitermate geschikt boek is om in de zomer te lezen.

– Robert Visscher, redacteur Techniek –

Lees meer over ‘De Coders. Een kijken in het hoofd van programmeurs – de machtigste beroepsgroep ter wereld’

——

Mama’s laatste omhelzing

Door Frans de Waal

Het boek ‘Mama’s laatste omhelzing’ opent met de laatste ontmoeting tussen chimpansee Mama en bioloog Jan van Hooff. De twee kennen elkaar al veertig jaar en Mama is stervende wanneer Van Hooff op bezoek komt. Ze onthaalt hem met een brede glimlach en een omhelzing en sterft enkele weken later. Het is slechts één van de voorbeelden die Frans de Waal gebruikt om te laten zien dat dieren net zoveel emoties hebben als mensen. Zijn pleidooi leest vlot weg en is overtuigend. Na het lezen vraag je je af hoe het kan dat er nog mensen zijn die twijfelen aan de emoties van dieren. En je gaat dieren, en wellicht ook jezelf, met andere ogen bekijken. Lees ook het interview met Frans de Waal

– Elles Lalieu, redacteur Medische Wetenschappen –

Lees meer over ‘Mama’s laatste omhelzing’

——

Het isgelijkteken

Door Robbert Dijkgraaf

“Dit is de beste tijd voor de wetenschap. Nog nooit in de geschiedenis hebben we zo weinig geweten of begrepen.” Natuurkundige Robbert Dijkgraaf houdt wel van paradoxale uitspraken, al volgt daarna meestal een zeer verstandige uitleg. In dit geval: we hebben relatief nog nooit zo weinig geweten, want ‘er zijn nog nooit zo veel vragen en uitdagingen geweest’.

Dijkgraaf is een wetenschapsoptimist pur sang. In ‘Het isgelijkteken’, een selectie uit de stukken die hij de afgelopen 25 jaar schreef als columnist van NRC en veelgevraagd popularisator, is de wetenschap altijd de zon die achter de wolken schijnt. Als we de onderzoekers maar hun gang laten gaan – zelfs in een ivoren toren, als ze dat willen – volgt ooit hun bijdrage aan het heil van de mensheid vanzelf.

Dat is de grondtoon in zijn oeuvre, maar veel van zijn columns zijn lichtvoetige wijsjes, waarin hij de lezer trakteert op verrassende en soms humoristische associaties (‘de mens: de ultieme extremofiel’). En als hij kritiek heeft, formuleert Dijkgraaf die terughoudend en relativerend. Het leest allemaal heel aangenaam, maar soms zou je willen dat hij eens wat minder de kool en de geit spaart. Vreemd is ook, dat hij het niet één keer heeft over zijn eigen specialiteit, de snaartheorie, die de uiteindelijke ‘theorie van alles’ moet worden. Viel daar al die jaren voor een breed publiek niets over te melden?

– Arnout Jaspers, redacteur Wiskunde –

Lees meer over ‘Het isgelijkteken’

——

De zaak Oldenbarnevelt

Door Wilfried Uitterhoeve

Ben jij fan van politieke thrillers? Maar ook van historische non-fictie? Voor deze vakantie hoef je niet meer te kiezen, maar kun je De zaak Oldenbarnevelt meenemen. Hoewel je van tevoren al weet dat deze belangrijke Nederlandse staatsman precies 400 jaar geleden op het schavot aan zijn einde kwam, verwacht je ergens toch een andere uitkomst. Net als Johan van Oldenbarnevelt zelf, maar helaas, hij verloor dit laatste politieke machtsspel van Maurits van Oranje. Interessant hierbij is de grote rol die het strafproces krijgt. De auteur gebruikt hierbij de vele verhoren waarin Oldenbarnevelt zijn eigen verdediging voerde. Ze laten niet alleen zien hoe zo’n proces verliep in de zeventiende eeuw maar tonen ook de skills van een groot politicus. Lees hier de volledige recensie van De zaak Oldenbarnevelt

– Marjolein Overmeer, redacteur Geesteswetenschappen –

Lees meer over ‘De zaak Oldenbarnevelt – Val, proces en executie’

——

Dyslexie als kans

Door Brock & Fernette Eide

Dyslexie wordt doorgaans vooral gedefinieerd als een probleem met lezen en schrijven. Maar dit boek plaatst dyslexie in een positiever daglicht. De auteurs zijn twee Amerikaanse neurowetenschappers die jarenlang onderzoek deden bij honderden dyslecten. Wat hun opviel was dat de meesten niet alleen taalproblemen hadden, maar ook uitzonderlijke talenten – zoals een grote mate van ruimtelijk inzicht en creativiteit. Volgens de auteurs heeft dit alles te maken met hun hersenstructuur, die anders is dan bij mensen zonder dyslexie. Daardoor hebben ze meer oog voor algemene patronen en minder voor details.

Hoewel het wetenschappelijke bewijs voor hun neurologische theorie nog een beetje dun is, is het verhaal overtuigend, ook door de vele praktijkvoorbeelden. Doordat persoonlijke verhalen van verschillende dyslecten afgewisseld worden met wetenschappelijke theorie, is het een prettig leesbaar boek dat je prima mee kunt nemen op vakantie. Ook als je dyslectisch bent. Lees hier de volledige recensie van Dyslexie als kans

– Mathilde Jansen, redacteur Taalwetenschap –

Lees meer over ‘Dyslexie als kans’

——

Algoritmes aan de macht

Door Hannah Fry

De wereld hangt van algoritmes aan elkaar. Zo langzamerhand zijn er nog weinig gebieden waar computers de boel niet bestieren, of in ieder geval een veelbelovende toekomstrol krijgen toebedeeld. Van het besturen van zelfrijdende auto’s tot het (eerlijker dan rechters) veroordelen van misdadigers, van het opsporen van kanker tot het componeren van muziek. De Britse wiskundige en publicist Hannah Fry beschrijft in dit vermakelijke boek, vol smakelijke anekdotes en in heldere taal hoe algoritmes de mens gemakkelijk verslaan in bepaalde taken, en waarom ze met andere problemen vreselijke moeite hebben. Geeft de mens de macht volledig uit handen? Fry loopt langs de dilemma’s van deze geautomatiseerde wereld en laat haarfijn zien waar we best wat hulp van de computer kunnen gebruiken, en waar we de touwtjes (voorlopig) beter zelf kunnen vasthouden.

– Roel van der Heijden, redacteur Astronomie, Natuurkunde & Techniek –

Lees meer over ‘Algoritmes aan de macht’

——

Warme aarde, koel hoofd

Door Simon Rozendaal

Juist op vakantie, als je zit te stoven op een terrasje of ligt te bakken in de zon, is het wellicht een goede vraag om je mee bezig te houden: Hoe kunnen we de opwarming van de aarde een halt toe roepen, of op zijn minst vertragen? Simon Rozendaal schreef een prettig leesbaar en uitgebreid boek over de energietransitie, waarin hij de voor- en nadelen van alle vormen van energieopwekking op een rijtje zet. Welke energiebron is het efficiëntst? Het duurst? Kost de meeste ruimte? Levert de meeste CO₂-besparing op?

Laten we geen overhaaste foute beslissingen nemen, is de belangrijkste boodschap in zijn boek. Over de vraag of hij zelf wellicht te weinig haast aan de dag legt valt te twisten – ik denk dat hij de ernst van de klimaatverandering wat bagatelliseert – maar dat maakt de rest van het boek beslist niet minder interessant.
Lees anders eerst de uitgebreidere recensie op NEMO Kennislink.

– Marlies ter Voorde, redacteur Aarde & Klimaat –

Lees meer over ‘Warme aarde, koel hoofd’

——