Hij schittert momenteel op het witte doek in de gelijknamige film. Nu is er ook een prachtig geïllustreerd boek met infographics over Napoleon en zijn tijd.
Wie naar Parijs gaat, kan niet om Napoleon heen. Zijn Arc de Triomphe torent boven de lichtstad uit. Straten, pleinen en stations dragen de naam van zijn overwinningen: Austerlitz, Rivoli en Eylau. Ook buiten Frankrijk houdt hij nog altijd de gemoederen bezig. De naar hem vernoemde film van Hollywoodregisseur Ridley Scott draait nu in de bios en duizenden mensen gaan naar evenementen waarbij zijn veldslagen worden nagespeeld, onder meer in het Belgische Waterloo.
Ook wetenschappers zijn nog altijd niet uitgekeken op de Franse keizer. Boekenkasten vol schreven ze over hem. Daaraan is nu Het rijk van Napoleon in infographics toegevoegd. Het boek is gemaakt door een deskundig team: een historicus, een datadesigner en een bibliotheekconservator. Het is een opmerkelijke uitgave tussen de lawine aan publicaties over de keizer. Dit boek toont namelijk in meer dan honderd infographics hoe het leven was ten tijde van de Fransman. Met weinig woorden, maar met heel veel plaatjes dus. Zo zag je Napoleon nog niet eerder.
Schuine orde
Het meest in het oog springen de weergaves van de grote veldslagen. Het is echt smullen voor de liefhebber van militaire geschiedenis. Een goed voorbeeld is de weergave van de slag bij Austerlitz, waarbij Frankrijk het opnam tegen het Oostenrijks-Russische leger. Het staat bekend om een meesterzet van Napoleon. Zijn tegenstander had meer manschappen en dus zette hij een val op. Hij gaf vrij snel de hoge posities op en liet het overkomen alsof zijn leger sterk verzwakt was. Daarnaast zette hij een zogeheten schuine orde op, waarbij zijn rechterflank minder troepen bevatte dan de sterkere en veel grotere linkerflank. Daardoor werd de rechterkant logischerwijs door de tegenstander aangevallen. Het lokkertje werkte! Ondertussen vielen de Fransen het midden van de tegenstander aan en werd de sterke linkervleugel gebruikt om de tegenstander te omsingelen.
Dit was het startpunt van deze befaamde strijd, waarbij Napoleon zich opnieuw als meesterstrateeg toonde. Maar hoe vang je dit in infographics? In dit boek zie je een kaart van bovenaf met daarin de verschillende troepen getekend. Pijlen geven aan waar deze troepen zich heen verplaatsten en waar het tot gevechten kwam. Samen met de tekst zorgt het voor een van de meest overzichtelijke en toch detailrijke weergaves van de slag die ik ooit zag. Je vindt op de pagina ook nog de namen van de generaals, het aantal slachtoffers en hoe de verschillende soldaten zich kleedden. Zo droeg de keizerlijke garde een flitsende, rood-groene outfit. Kortom, de afbeeldingen zijn een lust voor het oog en bieden lang kijkplezier.
Niet alle infographics zijn zo geslaagd. Minder duidelijk is een overzicht van de dagindeling van Napoleon. Daarbij wordt in infographics van twee klokken getoond wat de keizer deed in vredes- en oorlogstijd. Het bevat veel verschillende kleuren, lijnen en uitleg. Het komt over als een doolhof, waar je als kijker in verdwaalt. Het kostte me twintig minuten om te doorgronden wat nu precies bedoeld werd. Ook een overzicht over het leger tijdens veldtochten komt door lijnen in alle kleuren van de regenboog, die door elkaar heen gaan, totaal niet uit de verf. Het is haast alsof je naar kluwen wol kijkt, waar een kat mee heeft gespeeld.
Dit boek is een aanrader vanwege de gewaagde invalshoek en originele kijk op de geschiedenis
Julius Caesar
Gelukkig zijn veel andere infographics wel duidelijk en ook zeer divers. Zoals die over de censuur van de pers, waarbij je al vrij snel ziet dat de staat alle persuitingen stevig controleerde. Of een landkaart met de keizerlijke wegen en telegraaflijnen, die in één oogopslag toont dat Delfzijl rap bereikt kon worden vanuit Parijs.
De grote meerwaarde van dit boek is dat er heel veel kennis in zit, dat op een net wat andere manier wordt gepresenteerd. Voor mij als historicus is dat afwisselend verfrissend, verbluffend mooi maar ook soms een beetje frustrerend. Dat komt omdat ik zo gewend ben om over Napoleon te lezen en dit boek vooral visueel verslag doet.
Ditzelfde geldt voor het eerder verschenen boek in dezelfde serie: ‘Het Romeinse Rijk in infographics’. Ook daar vind je prachtige overzichten van veldslagen, bijvoorbeeld van de overwinning van Julius Caesar op de Galliers. Maar sommige infographics slaan wat mij betreft de plank mis, zoals die over de politiek in het oude Rome. Daar lopen zoveel pionnen, blokjes, pilaren en gekleurde lijnen door elkaar dat ik er eerlijk gezegd maar weinig van begrijp. En dat is vreemd, want ik ben oudhistoricus en weet veel over de politiek van de eeuwige stad.
Naaste deze kritische kanttekeningen geldt voor beide boeken dat het een feest is om erdoorheen te bladeren. De afbeeldingen zijn met zorg samengesteld en meestal oogstrelend mooi. Ook als je niet alles perfect begrijpt, is dit boek een aanrader vanwege de gewaagde invalshoek en originele kijk op de geschiedenis.