Gemakkelijk glas recyclen

Glas is een van de makkelijker te recyclen materialen. In heel Europa recyclen we maar liefst 71 procent van al het glas en in Nederland zelfs meer dan negentig procent. Het inzamelsysteem werkt dus goed en meer dan de helft van de nieuwe glazen verpakkingen zijn gemaakt van oude scherven. Hoe zet je deze vervuilde scherven om in een mooi doorzichtige nieuwe fles?

10 maart 2017

Veel recycle-verhalen gaan over de materialen die we nog niet of niet goed genoeg hergebruiken. Maar een soort afval heeft al bewezen dat een goed recycle-systeem prima kan werken: glas. Het overgrote deel van de Nederlanders houdt wijnflessen, lege potten en ander glasafval netjes apart en sleept het eens in de zoveel tijd naar de glasbak. In totaal hergebruiken we meer dan negentig procent van al het glas in Nederland. Hoe zet je vervuilde wijnflesscherven om in een mooi doorzichtige nieuwe fles? Maar hoe gaat dat eigenlijk in zijn werk?

Ingrediënten van glas

Glas bestaat voornamelijk uit een netwerk van aan elkaar gebonden siliciumdioxide (SiO2). Als je glas maakt met alleen siliciumdioxide krijg je kwartsglas, dat erg sterk is en temperatuurverschillen goed doorstaat. Maar vloeibare siliciumdioxide kun je moeilijk bewerken, dus gooien glasblazers er meestal soda (Na2CO3) en calciumcarbonaat (CaCO3) bij. Deze stoffen verlagen het aantal verbindingen tussen de verschillende SiO2-moleculen en maken het mengsel zo zachter.

Om gebruikt glas te recyclen hoef je in feite alleen maar het glas te smelten zodat de bindingen tussen de siliciumdioxide-moleculen verbreken. Deze moleculen zet je dan weer in een nieuw netwerk aan elkaar en je hebt een nieuw glas.

“Glas recyclen klinkt heel eenvoudig en dat is het eigenlijk ook wel”, zegt hoogleraar recycling Daniel Goldmann van de Technische Universiteit Clausthal in Duitsland. “Maar je kunt niet zomaar het glas vanuit de glasbak in de oven gooien.”

Scheiden, scheiden en nog meer scheiden

Eerst breekt een machine al het glas uit de glasbak tot stukjes van maximaal zestig millimeter groot. Al deze stukjes komen op een lopende band terecht, waar ze een hele reeks aan scheidingsstappen doorlopen. Met een grote magneet verwijdert de machine het grootste gedeelte van de metalen. Daarna krijgen de stukjes een wasbeurt om alle overgebleven etensresten en restjes papier van het glas af te spoelen. Vervolgens moet je deze ongewenste deeltjes nog van de band verwijderen. “Dit doet de machine door met een luchtstroom alle lichte deeltjes uit het mengsel te blazen”, legt Goldmann uit.

Deze stukken glas worden weer omgesmolten tot nieuwe flessen
Pixabay, quinntheislander via CC0

Na deze spoeling zitten er vaak nog niet-magnetische metalen zoals aluminium en koper tussen het glas. Deze stoffen maakt de machine tijdelijk magnetisch met een zogenaamde Eddy current of wervelstroom. “In zo’n wervelstroom verander je het magnetische veld en zorg je ervoor dat er in het materiaal een elektrische stroom gaat lopen”, aldus Goldmann. “Dan zijn ze tijdelijk magnetisch.” Een andere magneet duwt de materialen weg van de glasscherven en zo houd je een metaalvrije stroom over.

Verschillende kleuren

Als laatste scheidingsstap sorteert de machine de scherven op kleur. “We zamelen wit, bruin en groen glas weliswaar apart in, maar vaak komen er toch wat andere kleuren in de bakken terecht”, zegt Goldmann. En die wil je wel uit elkaar halen: “Om weer wit glas te maken mag er maar voor een of twee procent andere kleuren in het mengsel aanwezig zijn. Bij een hoger percentage krijg je al snel lichtgroen of -bruin glas.”

Een sensor maakt onderscheid tussen de verschillende kleuren en een kleine hamer tikt het stukje de juiste bak in. Deze sensor haalt ook meteen alle stukken keramiek en stenen eruit, want hier kan geen licht doorheen. “Dat is belangrijk”, vertelt Goldmann. “Stenen en keramiek maken het glas minder mooi en een stuk zwakker.” In totaal mag er maximaal 25 gram van dit ongewenste spul in 100.000 gram glas zitten, anders gaat de kwaliteit van het glas hard achteruit.

Wikimedia Commons, Wknight94 via CC BY-SA 3.0

Weinig te verbeteren?

De afgelopen decennia is het systeem om glas te recyclen sterk ontwikkelt, maar inmiddels doen nog maar weinig mensen onderzoek naar dit type recycling. Logisch, vindt Goldmann: “Het huidige systeem werkt goed. Dan ga je niet moeite doen om het te verbeteren.” De cijfers bevestigen dat beeld: 65 procent van nieuwe glazen verpakkingsmateriaal bestaat uit gerecyclede scherven.

In Nederland hebben we zelfs een uniek inzamelsysteem voor zogenoemd vlakglas: ramen, spiegels en glas uit meubels. Dit glas is anders bewerkt en vaak zitten andere materialen, zoals folies, in het glas verwerkt. Deze materialen krijg je er niet uit met het systeem voor verpakkingsglas, dus zamelen wij het sinds 2000 apart in.

Toch valt op het gebied van het hergebruiken van glas nog zeker wat te winnen, volgens Goldman. “Er zit nog te veel glas in het algemene huisafval. Dit kunnen we er verwijderen na de verbranding, maar dat haalt de kwaliteit naar beneden.” Glas met lagere kwaliteit komt uiteindelijk vaak terecht in bouwmaterialen. We moeten dus opletten dat we niet te veel glas in de normale vuilnisbak gooien. “Glas kun je oneindig recyclen, dus het zou zonde zijn als het verloren gaat.”