Zo gingen reizigers zich anders gedragen door corona

Met grote passen ren je de trap af, zigzaggend langs andere reizigers. Eenmaal beneden bij het perron storm je behendig langs een groep mensen en nog net voor de conducteur op zijn fluitje blaast spring je de trein binnen. Voordat het coronavirus huishield in Nederland, was dit geen ongewoon gezicht op de perrons. Maar tijdens en na de lockdown werd dit plots wél ongewoon. Drukke perrons waren verleden tijd, steeds minder mensen reisden met het openbaar vervoer. En de reizigers die er nog waren hielden, conform de coronaregels, steeds meer afstand.

Dat zagen wetenschappers en onderzoekers van ProRail en de TU Eindhoven. “Jaar in jaar uit gedragen reizigers zich op vrijwel dezelfde manier. Nu is het opeens heel anders”, zegt Frank van Schadewijk van ProRail. Hij gaat na hoe de loopstromen gaan, dus hoe reizigers zich gedragen op het perron. Dit wordt sinds 2017 bijgehouden door negentien speciale sensoren op perron 5 van Utrecht Centraal, die gericht zijn op verplaatsing. Deze sensoren helpen onderzoekers aan fundamentele informatie over hoe mensen zich voortbewegen, maar de informatie wordt ook gebruikt om nog veiligere perrons te ontwerpen. “Door de sensoren konden we precies meten hoeveel afstand mensen hielden”, zegt Alessandro Corbetta van de TU Eindhoven. Deze universiteit doet wetenschappelijk onderzoek met behulp van diezelfde sensoren.

&feature=youtu.be

Mierenhoop

Van Schadewijk en Corbetta zien geanonimiseerde gegevens van de reizigers op hun scherm (zie kader Vingerafdruk). Ze zien dus geen afbeeldingen van gezichten of lichamen, maar stipjes. Op een drukke dag lijkt dat wel een mierenhoop van rond en om elkaar krioelende stippen. Tijdens de intelligente lockdown ontstond een ander beeld. Toen legden onderzoekers vast dat mensen daadwerkelijk ver van elkaar gingen staan. Vrijwel overal werd 1,5 meter afstand aangehouden.

De mierenhoop was dus verdwenen, maar wel ontstond een ander, interessant patroon. Corbetta zag dat mensen over het algemeen 1,5 meter afstand hielden, maar niet iedereen. “Wie deel uitmaakt van hetzelfde huishouden en samen reist, blijft natuurlijk wel binnen die 1,5 meter”, zegt hij. Hij ontwikkelde daarom een nieuw algoritme, dat specifiek kijkt naar mensen die in groepjes reizen, zoals gezinnen en stelletjes. Dit leidde tot een wetenschappelijke publicatie. “Normaal is het veel te druk om precies op te merken wie in groepen reist en wie niet. Maar tijdens de coronacrisis konden we dit eindelijk bestuderen en een nieuw rekenprogramma ontwikkelen”, zegt de wetenschapper.

Speciaal omroepbericht

Het onderzoek van de TU Eindhoven levert vooral fundamentele kennis op, maar het heeft ook een praktische toepassing. Hierdoor is het mogelijk om in de toekomst perrons beter in te richten. Daarvoor worden modellen gebruikt, die voorspellen hoe mensen zich gedragen. Omdat er door het nieuwe onderzoek meer kennis is hoe mensen zich in kleine groepen gedragen, werken de modellen beter en worden de voorspellingen accurater. Dankzij dit inzicht is het bijvoorbeeld mogelijk om na te gaan of een perron veiliger wordt als je bankjes verplaatst of weghaalt. Zodat jij straks op een snellere en veiligere manier in de trein stapt.

&feature=youtu.be

Relaxter

“De berekeningen van de loopstromen binnen onze simulaties zijn heel ingewikkeld en vragen daardoor veel rekenkracht. Dankzij dit nieuwe onderzoek kunnen we de methode eenvoudiger maken en dus sneller uitvoeren. Daar zit de grootste meerwaarde in van het nieuwe inzicht over hoe groepen zich gedragen”, zegt Van Schadewijk.

Het onderzoek leverde nog meer inzichten op over het gedrag van mensen tijdens de coronacrisis. “We zagen dat reizigers zich in het begin van de intelligente lockdown in maart strikt aan de afstandsregel hielden”, zegt Corbetta. “Maar dat nam na verloop van tijd af. In juni bijvoorbeeld gingen mensen die niet als groep reisden steeds dichter bij elkaar staan. Dat kwam deels omdat er meer reizigers waren, maar dat verklaart niet alles. Want er was plek genoeg op het perron om afstand te houden.” Daardoor is deze technologie om loopstromen te meten ook interessant voor gedragswetenschappers en psychologen. Zij kunnen hieruit opmaken dat mensen na verloop van tijd relaxter omgaan met dit soort afstandsregels. De resultaten laten bovendien zien dat veranderende omstandigheden, in dit geval door de coronacrisis, een boost kunnen geven aan het ontwikkelen van nieuwe technologie.