Zika-angst tijdens zwangerschap

Zwangerschap uitstellen?

Omdat er op dit moment nog geen vaccin is, kunnen vrouwen die zwanger willen worden weinig anders doen dan proberen het risico op infectie zo laag mogelijk te houden. Aan Nederlandse vrouwen die zwanger willen worden en op reis gaan naar Zika-gebied geeft het RIVM het advies om daarmee wachten tot ze minimaal één maand weer in Nederland zijn. Maar hoe doen vrouwen dat die in landen wonen waar het Zika-virus heerst? En stel dat ze hun zwangerschap willen uitstellen, hoe gaat dat in een land waar anticonceptie niet of lastig beschikbaar is?

Een ander dilemma ontstaat voor vrouwen die weten dat ze zwanger zijn van een foetus met microcefalie. De meeste landen waar Zika voorkomt heeft hele strenge regels over abortus: het mag of niet, of alleen als het leven van een moeder in gevaar is. Dat beperkt de opties voor zwangere vrouwen in keuze om wel of niet verder met de zwangerschap te gaan: of ze moeten de zwangerschap voortzetten of in het illegale abortuscircuit duiken. Abortussen die in gezondheidcentra plaatsvinden zijn vaak onveilig met een hoog risico op infecties of bloedingen, en het is dan ook niet voor niets een van de belangrijkste oorzaken van sterfte onder jonge vrouwen.

Een recent uitgebrachte documentaire van de New York Times illustreert de huidige realiteit van zwangeren in landen met het Zika-virus. Je ziet bijvoorbeeld het verhaal van een vrouw die al meer dan drie abortussen zelf heeft opgewekt met een zelfgebrouwen drankje, omdat ze geen gebruik maakte van anticonceptie. Ze plukt de kruiden hiervoor op straat en brouwt er thee van. Ze heeft al zeven kinderen die ze opvoedt onder erbarmelijke omstandigheden. Ze zegt: “Ik wil niet dat mijn kinderen nog meer lijden. Een vrouw moet in deze tijden, met deze ziekte, erg haar best doen om ervoor te zorgen dat ze niet zwanger wordt.” Want als dat wel gebeurt, heb je ‘geen moment rust meer’, zoals Germana Soares, een jonge moeder met een kind met microcefalie in de documentaire zegt. Zij kreeg Zika toen ze twaalf weken zwanger was. Je volgt de familie Soares bij alle ziekenhuisbezoeken en hun pogingen om hun zoontje in slaap te wiegen, zodat je als kijker beter snapt hoe het is om een kind met microcefalie te krijgen.

Soms is de boodschap van de dokters erg confronterend. Een vrouw die 36 weken zwanger is, krijgt te horen dat haar kind een afwijkende hersenontwikkeling heeft (microcefalie) in combinatie met andere afwijkingen. Daardoor komt hij hoogstwaarschijnlijk te overlijden na de geboorte. Bij haar stromen de tranen over haar wangen.

Geen ver-van-ons-bed-show

Hoewel het een ver-van-ons-bed-show lijkt, is het misschien ook goed om te realiseren dat het Nederland ook treft. In het Caribisch gebied is Zika geconstateerd op Bonaire, Curaçao, St Maarten en Aruba. Gelukkig is het nog steeds zeldzaam daar, maar ondertussen ben ik blij dat onderzoek naar Zika-virus veel aandacht krijgt. Zoals de het Lancet artikel ook benadrukt: “The fast production of knowledge during this epidemic is an opportunity to observe science in the making: from formulation of new hypotheses and production of new results that will provide confirmations and contradictions to the refinement of methods and the gradual building of consensus.”

Dus naast mijn tip om de New York Times documentaire te bekijken om de menselijke kant van het Zika-virus te zien, is mijn andere tip om de websites van bijvoorbeeld de Lancet en WHO in de gaten te houden, om te zien hoe onderzoek over dit onderwerp zich ontwikkelt en we hopelijk snel het Zika-virus beter begrijpen en de gevolgen kunnen voorkomen.