Zijn wij ons brein?

En zo geschiedde: ik studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, en specialiseerde me tijdens mijn master ‘cognitieve neurowetenschappen’ (het vakgebied dat zich bezig houdt met mentale processen vanuit het perspectief van de hersenen) in het toepassen van functionele MRI (fMRI) – één specifiek type hersenscan – in psychologisch onderzoek.

Gifje van mijn eigen hersenen

Inmiddels ben ik bezig met mijn promotieonderzoek dat eigenlijk precies gaat over wat mij destijds zo aantrok in Swaabs boek: het meten van psychologische concepten zoals intelligentie, persoonlijkheid, en emotie in het brein met fMRI. Op dit moment onderzoek ik bijvoorbeeld wat er gebeurt in de hersenen als we emoties zoals verdriet, angst, en walging bij anderen zien. Dus eigenlijk kan je mijn onderzoek samenvatten als gedachtenlezen (maar dan anders).

Het leuke van ‘cognitieve neurowetenschappen’ is overigens ook dat het booming is. Je ziet de neurowetenschap tegenwoordig overal in terug. Zo claimen neuromarketingbedrijven écht te kunnen meten wat consumenten vinden van producten door te kijken naar hersenscans. En advocaten pleiten ervoor om hersenscans te gebruiken om aan te tonen of iemand schuldig is of niet in rechtzaken.

Ook binnen de wetenschap zijn hersenscans binnen no time enorm populair geworden, waarbij wetenschappers steeds vaker hersenscans gebruiken om traditioneel psychologische processen (zoals geheugen, bewustzijn, en emotie) te onderzoeken. Er zijn bijvoorbeeld veel wetenschappelijke onderzoekers die proberen specifieke hersendelen te koppelen aan verschillende emoties met behulp van MRI, waarbij het doel is om uiteindelijk te kunnen zeggen: wij hebben het hersengebied voor angst ontdekt!

Gifje van hersenactiviteit gemeten bij het observeren van emoties van anderen, uit eigen onderzoek (net hier gepubliceerd)

Populaire hersenscans

Maar hoe meer ik begrijp en leer over hersenwetenschappen en hersenscans in het bijzonder, hoe sceptischer ik word over het idee dat hersenscans dé uitkomst zijn voor psychologisch onderzoek, of voor zaken zoals marketing of rechtspraak. Dit komt vooral doordat we eigenlijk nog ontzettend weinig over het brein en het functioneren daarvan weten. Het maken van hersenscans helpt ons maar beperkt verder in het beter begrijpen van het brein.

Dit is precies waar ik in mijn Faces of Science blogs over wil schrijven: de (on)zin van hersenscans in onderzoek en de maatschappij vanuit het perspectief van een ambitieuze maar kritische promovendus! Promoveren is (gelukkig) meer dan alleen onderzoek doen (en eindeloos naar hersenscans staren), dus ik schrijf ook over de andere dingen die ik doe, zoals voor de klas staan, ‘snoepreisjes’ maken naar verre landen voor wetenschappelijke conferenties, en deelnemen aan hackathons voor het ontwikkelen van MRI-software samen met andere neuro-nerds.

Dus: klinkt de term ‘cognitieve neurowetenschappen’ toch niet zo saai als dat je dacht? Wil je meer weten over hersenscans zonder alle saaie en onbegrijpelijke wetenschappelijke jargon? Of wil je gewoon meer weten wat een promovendus binnen de cognitieve neurowetenschappen nou zoal doet? In dat geval – stay tuned!