Naar de content

Worden robots nog menselijker dan mensen?

Documentaire More Human than Human over robots is te oppervlakkig

Een afbeelding uit de film 'More Human than Human'.
Een afbeelding uit de film 'More Human than Human'.
Still uit More Human than Human

Moeten we bang zijn voor de robots die wetenschappers nu bouwen? Of verrijken ze straks juist ons leven? De documentaire More human than Human zoekt een antwoord op deze vragen en heeft een onheilspellende toon.

5 juli 2018

Een robot die je huis helemaal schoonmaakt, zodat je zelf tijd overhoudt voor andere dingen. Het klinkt als een walhalla om nooit meer de was te hoeven te doen, stof te zuigen of te dweilen. Filmmaker Tommy Pallotta groeide op met de tekenfilm The Jetsons, waarbij blikken interieurverzorgster Rosey al deze taken op zich neemt. Toen al raakte hij gefascineerd door robots.

In die tijd leek het nog een vergezicht dat iedereen een Rosey zou hebben thuis. The Jetsons speelde zich niet voor niets in een verre toekomst af. De afgelopen decennia werden wel robots en machines gemaakt, maar meestal zaten ze weggestopt in fabrieken om bijvoorbeeld auto’s te maken. Tegenwoordig is dat anders. De robots die onderzoekers nu creëren kunnen vaak praten, lopen en emoties begrijpen. Ook in onze leefomgeving moeten ze zich staande kunnen houden, net zoals Rosey in The Jetsons.

Griefbot

Daarom verschijnt de documentaire More Human Than Human van Tommy Pallotta en Femke Wolting op een goed moment. De filmmaker gaat na wat de opkomst van de nieuwe robots betekent. Maar dat is wel een breed onderwerp. De documentaire behandelt veel, zoals de liefde tussen robots en mensen, het gevaar van kunstmatige intelligentie als big brother en robots in de gezondheidszorg. Daarnaast gaan de filmmakers ook nog in op de vraag of ze de mensheid uiteindelijk niet gaan uitroeien. Stuk voor stuk interessante onderwerpen, maar in een documentaire van nog geen anderhalf uur komt zo wel veel aan bod.

Een scène uit de documentaire 'More Human than Human'. Personage Eugenia Kuyda chat met haar digitale Roman.

Eugenia Kuyda chat met haar digitale Roman en ontvangt een foto van hem op het strand.

Still uit More Human than Human

Het meest ontroerende deel gaat over Eugenia Kuyda. Zij verloor haar vriend Roman op jonge leeftijd. Ze merkte al snel dat ze er met vrienden niet goed over kon praten en ze creëerde daarom een griefbot, een programma waarmee ze kan chatten met Roman. Ze stuurt hem berichtjes en krijg die ook terug van het programma dat zich voordoet als haar vriend. In de documentaire zegt Kuyda dat als ze een muzikant was, ze een liedje over Roman had gemaakt, maar zijn dood haar nu inspireerde om een chatbot te creëren. Als ze aan haar digitale vriend vraagt om een foto te sturen, krijgt ze een afbeelding van hem op het strand. Natuurlijk is het niet echt, en dat weet Kuyda ook wel. Ze ontwikkelde technologie die op een indrukwekkende manier kan helpen bij het verwerken van het verlies van een geliefde. Dat verwacht je niet, vanwege de kille uitstraling van robots en kunstmatige intelligentie.

Naast liefde is er ook veel aandacht voor vernietiging en ander onheil in de documentaire. Bepaalt kunstmatige intelligentie ons leven? More Human than Human lijkt af en toe te suggereren dat we in een soort Matrix leven of dat dit gevaar op de loer ligt. Waarbij machines en kunstmatige intelligentie bepalen hoe we ons gedragen, wat we vinden en kopen. Dit is het minst sterke deel van de documentaire. Vooral omdat het nauwelijks wordt uitgewerkt. Er wordt angst gezaaid door te stellen dat kunstmatige intelligentie zich tot een soort Big Brother-achtig gedrocht lijkt te ontwikkelen dat ons altijd in de gaten houdt, maar inhoudelijk wordt het niet goed toegelicht hoe dit dan zit.

Interviewrobot

Dat geldt voor meer in deze documentaire. Pallotta en Wolting wekken de indruk dat robots al ontzettend veel kunnen. Ze lopen supersnel, praten net als mensen of zijn heel sterk. Maar de filmmakers leggen niet goed uit dat de huidige robots vaak slechts een ding heel goed kunnen. Zo heb je looprobots die alleen maar rennen. Ze hebben meestal niet eens een hoofd, laat staan dat ze goed praten. Robots die net als mensen klinken en gezichtsuitdrukkingen tonen, kunnen juist weer niet goed lopen. Het is nog te moeilijk voor onderzoekers om een complete robot te maken, die dit allemaal tegelijkertijd kan. Waarom dit zo is en wat hiervoor moet worden overwonnen, zou interessant zijn geweest om uitgebreid te belichten in een documentaire. Maar daar is amper aandacht voor.

De documentaire wil uiteindelijk te veel. De filmmakers proberen te laten zien welke robots er allemaal zijn en dat is al een te breed gebied en ze willen dan ook nog eens een toekomstvisie geven. Het was beter geweest om alleen te praten over chatbots, hoe ze in de gezondheidszorg worden toegepast of ingaan op de vraag of ze ons gaan vernietigen. En dan bouwt Pallotta ook nog met collega’s een interviewrobot. Aan het eind van de documentaire stelt deze robot Pallotta vragen, maar dit komt niet uit de verf omdat de robot amper zinnige vragen kan formuleren.

Een afbeelding uit de film 'More Human than Human'.

Sophie van Hanson Robotica ziet er menselijk uit en kan een gesprek met je voeren. Lopen kan ze niet.

Still uit More Human than Human

Voor god spelen

Omdat er zoveel wordt benoemd, blijft de documentaire oppervlakkig. Als robots sterker en slimmer zijn dan wij, doen we er dan nog wel toe? De filmmakers benadrukken daarom dat we robots moeten ontwerpen met veel ingebouwd medeleven, zodat ze door hun compassie ons niet uit zouden roeien. Een interessante gedachte, maar hoe bouw je een robot met medeleven? Daarop heeft de documentaire geen antwoord.

Wie More Human Than Human ziet, zou door de onheilspellende toon haast concluderen dat we maar beter kunnen stoppen met het bouwen van robots. Dat is niet nodig, volgens robotexpert Daniel Wilson. Hij zegt het treffend in de documentaire. Juist nu we robots bouwen, moet je er al over nadenken of het niet op een slechte manier gebruikt kan worden. Maar helemaal stoppen met ze te bouwen, omdat je bang bent om voor god te spelen? “Dat is wat we doen. Het is wat de mensheid doet. Cheetahs rennen hard. Mensen maken gereedschap.”

InScience 2018

More Human Than Human wordt op 8 en 10 november vertoond tijdens het InScience filmfestival in Nijmegen. Voor het complete programma: website

NEMO Kennislink recenseerde nog meer films die draaien op InScience 2018:

ReactiesReageer