Wonen op Mars niet zo'n pretje als in The Martian

“Dit is Mark Watney en ik leef nog.” Nog maar net bekomen van de schrik neemt de astronaut van NASA een videoboodschap op. Watney zit met een omgeslagen dekentje in de Marsbasis die normaal gesproken plek biedt aan zes astronauten. Nu is hij alleen. Zijn collega’s zijn halsoverkop vertrokken voor een heftige zandstorm, en hun ruimteschip kan niet meer omkeren. Ze laten Watney achter op de rode planeet, zielsalleen, met een tekort aan rantsoen en zonder communicatie met de aarde.

Een perfect scenario voor een spannende film, maar wat als we echt op de rode planeet willen wonen? Verschillende landen en organisaties hebben hun zinnen al gezet op de rode planeet. En hoewel de plannen nog verre van concreet zijn, bestaat er een kans dat er daadwerkelijk ooit mensen op Mars wonen.

Water op Mars

Dan nog een belangrijke voorwaarde voor landbouw: water. Schipbreukeling Watney haalt vocht via een chemische reactie uit zuurstof en waterstof, dat hij op zijn beurt weer uit de raketbrandstof hydrazine haalt. Dat kan daadwerkelijk, maar dit scenario is wel voorbehouden aan noodgevallen. De kans dat Marsbewoners op deze nogal kostbare en omslachtige manier water maken is nihil.

Dat hoeft waarschijnlijk ook helemaal niet, want als een ding inmiddels duidelijk is over Mars, dan is het dat er gewoon water aanwezig is. Al vóór de recente ontdekking van ultrazoute stroompjes water op het oppervlak van de planeet, vonden wetenschappers aanwijzingen dat er in het verre verleden meren of zelfs oceanen geweest moeten zijn.

Van dat (vloeibare) water is nu niets meer te bekennen. Het grootste gedeelte zit waarschijnlijk als ijs opgeslagen onder de grond. Door het te verwarmen is het daar in principe uit te halen. Maar daar moet nog wel een betrouwbaar systeem voor ontwikkeld worden. Toch lijkt water niet het grootste probleem te vormen voor een Marskolonisatie.

Als we zeker willen zijn dat er iets groeit op de rode planeet dan moeten we dat eerst nog maar eens testen. Tot op heden is dat niet gebeurd. Opmerkelijk is wel dat een groep wetenschappers van MIT vorig jaar uitrekende dat het goedkoper is om eten naar de buurplaneet te transporten dan om het daar te laten groeien.

Straling op het oppervlak

De basis van de zes Marsbewoners in The Martian bestaat uit een aantal tentachtige structuren die een ruime habitat vormen. Afgezien van de structurele problemen die de ijle Marsatmosfeer zou vormen voor een tent waarin een ‘normale’ druk heerst, is er een veel groter probleem waar astronauten mee te maken krijgen: straling uit de ruimte.

NASA schrijft op zijn website dat er in het Apollo-tijdperk een krachtige uitbarsting op het oppervlak van de zon plaatsvond, die naar de maan reizende astronauten in tien uur een dodelijke dosis straling had kunnen geven. In een ander onderzoek berekenden wetenschappers dat astronauten in het ruimtestation ISS al na een bezoek van anderhalf tot twee jaar over NASA’s eigen veiligheidslimieten heen gaan.

Bestaande voorstellen voor Marsmissies gaan uit van een retourvlucht van 400 tot 500 dagen, en dat is volledig buiten het beschermende magnetische veld van de aarde waar óók de astronauten in het ISS nog in zitten. Mochten we een ruimteschip bouwen dat voldoende stralingsbescherming biedt voor de astronauten tijdens hun lange reis naar Mars – iets dat door de zeer energierijke kosmische straling vrijwel onmogelijk is – dan moeten we ook op de rode planeet maatregelen treffen.

In eerste instantie moeten de Marskolonisten misschien wel onder de grond gaan leven, en dus niet in tenten zoals in The Martian (die Watney waar nodig repareert met ducttape). Met een flinke laag aarde boven het hoofd leven astronauten wellicht wél veilig. Echter, aan het ondergrondse leven kleven ook weer nadelen, en dat brengt ons bij het laatste punt.

Jarenlang alleen

Watney is een overlever. Hoe uitzichtloos zijn situatie ook is, hij houdt de moed er áltijd in. Natuurlijk heeft hij momenten dat het tegen zit, maar in psychologische problemen raakt hij niet. De vraag is echter wat een jarenlang verblijf op Mars, misschien wel zonder mogelijkheid om terug te gaan naar de aarde, doet met de gemoedstoestand van een persoon. Afgezonderd van de rest van de mensheid, en wellicht grotendeels onder de grond levend, verstoken van daglicht.