Naar de content

Mensen die na acht uur ’s avonds een verwonding oplopen, hebben pech. Zo’n wond zal gemiddeld zestig procent meer tijd nodig hebben om te helen dan eenzelfde wond die overdag is opgelopen. Die verrassende conclusie trekken Britse wetenschappers in Science Translational Medicine.

10 november 2017

Wonden helen overdag beter dan ‘s nachts.

Flickr.com, Ben Stephenson via CC BY 2.0

Het verschil in wondheling tussen dag en nacht heeft alles te maken met de werking van de biologische klok in huidcellen. Ned Hoyle en John O’Neill, moleculair biologen aan de universiteit van Cambridge, kweekten huidcellen van muizen in het laboratorium en bekeken 48 uur lang welke eiwitten er geproduceerd werden. Zij vonden ruim tweehonderd eiwitten waarvan de productie fluctueert binnen het ritme van de biologische klok. Dit zijn allemaal eiwitten die noodzakelijk zijn voor de beweging van huidcellen en reparatie van de huid.

Als de biologische klok in een actieve stand staat, kunnen huidcellen zich snel naar de plek van de wond verplaatsen. Bovendien wordt er dan meer collageen gevormd, een lijmvormend eiwit dat de beschadigde huid weer wat structuur geeft. Onze biologische klok is overdag het meest actief en dus zal een wond overdag beter helen dan ’s nachts.

Wonden die ontstaan tijdens de actieve fase van de biologische klok (bij de mens overdag) helen sneller, omdat de huidcellen sneller naar de wond migreren om de schade te herstellen. Video: Carla Schaffer/N.P. Hoyle et al./AAAS

Vliegende start

Om die conclusie te controleren, vroegen Hoyle en O’Neill gegevens op van 118 patiënten met brandwonden in Engeland en Wales. Hun aanname bleek te kloppen. Bij mensen die overdag (tussen acht uur ’s ochtends en acht uur ’s avonds) een brandwond opliepen duurde het herstel gemiddeld zeventien dagen. Bij mensen die ’s nachts (tussen acht uur ’s avonds en acht uur ’s ochtends) een brandwond opliepen, duurde het herstel gemiddeld achtentwintig dagen. Blijkbaar is het moment dat je een verwonding oploopt, bepalend voor hoe lang het herstel zal duren.

“Dat vonden wij ook erg verrassend”, laat Hoyle in een schriftelijke reactie weten. “Natuurlijk zullen wonden die ’s nachts ontstaan de volgende dag ook sneller gaan helen, maar wonden die overdag ontstaan maken een vliegende start. Overdag zijn de huidcellen klaar om in actie te komen, net als een sprinter die in de startblokken staat. ’s Nachts zijn de huidcellen niet voorbereid en ze verliezen dus een hoop tijd bij de start. Die tijd kunnen ze nooit meer inhalen.”

Opblijven

Wat het nut is van een betere wondheling overdag is voor de biologen nog niet helemaal duidelijk. Zij vermoeden dat er een evolutionaire verklaring achter zit. “De meeste mensen slapen ’s nachts en als je slaapt, is de kans op verwonding niet zo groot. Het actief houden van de wondheling kost energie en die wil het lichaam liever behouden als het risico klein is”, schrijft Hoyle.

Opblijven is volgens hem geen optie om de wondheling ’s nachts te verbeteren. Sterker nog, uit onderzoek is gebleken dat mensen die regelmatig de nacht doorhalen (bijvoorbeeld omdat ze nachtdiensten werken) een grotere kans hebben op stofwisselingsziekten zoals diabetes of sommige vormen van kanker. “Ik denk dat de biologische klok in de huidcellen van zulke mensen een beetje in de war is en dat dit de wondheling niet ten goede komt”, aldus Hoyle.

Artsen kunnen de behandeling aanpassen aan het moment waarop de patiënt een wond heeft opgelopen.

Wikimedia Commons, Dexter Roberts, publiek domein

Behandeling aanpassen

Hij ziet wel mogelijkheden om in de gezondheidszorg beter te kunnen aansluiten op het ritme van de wondheling. “Artsen kunnen bij het plannen van een operatie rekening houden met het ritme van de biologische klok van een patiënt. Ochtendmensen zou je bijvoorbeeld vroeger kunnen opereren dan avondmensen.”

Dat lost het probleem niet helemaal op, want soms valt er niks te kiezen en moet een patiënt direct geopereerd of behandeld worden. Ook daar hebben Hoyle en O’Neill aan gedacht. “Op dat moment kan een arts zijn behandeling aanpassen aan het tijdstip waarop de wond ontstaat. In de toekomst kunnen we misschien zelfs medicijnen gebruiken die de biologische klok terugzetten naar een voor jou gunstig moment. Als dat lukt zouden wonden, ook in de nacht, prima kunnen helen.”

Bron:

Ned Hoyle e.a. Circadian actin dynamics drive rhythmic fibroblast mobilization during wound healing Science Translational Medicine, 8 november 2017 (online), doi:10.1126/scitranslmed.aal2774

ReactiesReageer