Wegsmelten gletsjers op West-Antarctica niet meer te stoppen

Oceaanstroming

Stefan Ligtenberg, poolonderzoeker bij de Universiteit Utrecht, vindt het niet verbazend. Sinds de oceaanstroom rond Antarctica zich verlegd heeft en er relatief warm water langs de ijskap stroomt, smelt het zee-ijs rondom Antarctica, ontdekte een onderzoeksteam waar hij deel van uitmaakte twee jaar geleden. Hierdoor zullen de gletsjers sneller in zee verdwijnen, voorspelden de onderzoekers toen al.

Het warme water valt het ijs vanaf de onderkant aan.. “En het landoppervlak onder deze gletsjers loopt landinwaarts af”, vertelt Ligtenberg, “dus het warme water kan steeds verder onder de gletsjers stromen.” De gletsjergebieden vullen zich als een onderlopende parkeergarage in slow-motion met smeltwater, en de grens tussen landijs en zee-ijs (de ‘grounding line’) schuift steeds verder landinwaarts.

“Op een teruglopende helling kan een gletsjer geen nieuw evenwicht vinden. Hij zal zich dus verder en verder terug trekken”, zegt Ligtenberg. “Dat is de reden dat de onderzoekers denken dat het proces niet meer te stoppen is.” Ook in het landschap zitten geen natuurlijke obstakels om het ijs tegen te houden, schrijft Rignot in zijn artikel. Er zit dus geen enkele rem meer op het systeem.

Opwarming

Hoewel het voor de hand ligt het krimpen van de gletsjers aan de opwarming van het klimaat te wijten, is het moeilijk te zeggen of dat terecht is. De luchttemperatuur op Antarctica is de afgelopen decennia nauwelijks veranderd, zegt Ligtenberg, maar het oceaanwater is door het broeikaseffect wel warmer geworden. Bij Antarctica is het warme water echter vooral een gevolg van veranderingen in het windpatroon die de koers van oceaanstroom wijzigden. “Dat windpatroon kan zelf natuurlijk door de opwarming veranderd zijn”, zegt Ligtenberg. “Maar het blijft altijd een lastige vraag of je dat verband rechtstreeks kan leggen.”

Rignot heeft daar weinig moeite mee. “De opwarming van de aarde en het verdwijnen van ozon uit de stratosfeer hebben het windpatroon gewijzigd, en dat heeft op zijn beurt de circulatie van het oceaanwater veranderd”, zegt hij. “Daar komt het warme water vandaan dat de gletsjers doet smelten.”