Wat doe jij deze zomer? De redactie van NEMO Kennislink heeft een aantal wetenschappelijke uitjes voor je in petto waar je vast je luie stoel voor uit wil komen.
Of je nu liever een festival bezoekt in Nijmegen, een cocktail drinkt in Amsterdam, poëzie ontdekt in Utrecht of een historische treinrit maakt op de Zeeuwse eilanden: overal in Nederland kun je je deze zomer onderdompelen in de wetenschap. Hopelijk met een lekker zonnetje!
Walhalla voor muziek en wetenschap
Door Marit Coppens
Poppodium Paradiso in Amsterdam is natuurlijk een walhalla voor de muziek, maar tegenwoordig ook voor de wetenschap. Het Deense initiatief Science & Cocktails, dat wetenschap dichter bij het algemene publiek wil brengen, is sinds een aantal jaar ook te vinden in Nederland. Door lezingen te combineren met kunst, muziek en een verfrissend drankje, creëren ze een unieke avond die je niet alleen informeert, maar ook inspireert. Komende 6 juli is er weer een Science & Cocktail-avond in Paradiso, ditmaal in het teken van fertiliteit en alles wat je hier nog niet over wist. En mocht je nu niet in de buurt zijn, dan zijn er deze zomer nog meer avonden gepland in Kopenhagen en Brussel! Zeker als het zomerweer nog langer uitblijft, is dit een ideaal uitje om toch lekker een avondje te ontspannen (en hopelijk ook nog iets te leren).
Wetenschap op het Waalstrand
Door Erica Renckens
De Nijmeegse Vierdaagse (13-19 juli) is ieder zomer het hoogtepunt voor Nijmegen en de (verre) omgeving. Niet alleen vanwege de meer dan 45 duizend wandelaars van over de hele wereld, maar ook vanwege het randprogramma, beter bekend als de Vierdaagsefeesten.
Verspreid over de hele binnenstad staan meer dan 45 podia, waar gedurende 7 dagen meer dan 1000 artiesten optreden. Onder die artiesten zijn elk jaar ook weer wetenschappers. Op Stadseiland Stek betreedt elke dag om 19:30u een onderzoeker van de Radboud Universiteit het podium voor een lezing van een half uur.
Steek een van de bruggen over of pak het pontje van de Kaaij en plof neer op het Waalstrand. Luister lekker met je voeten in het zand naar de lezingen over bijvoorbeeld mythische wezens, de aantrekkingskracht van film, of Nijmegen in de Romeinse tijd. En daarna blijf je natuurlijk nog even hangen om lekker van de muziek en gezelligheid te genieten!
Naar Stadseiland Stek
Vierdaagsefeesten
Jan Willem de VensterHet mysterie van de (black) box
Door Marcia van Woensel
Wat zit er in de mysterybox? Dat is een van de grote vragen die je in het Universiteitsmuseum Utrecht kunt gaan oplossen. Net als een echte wetenschapper moet je de juiste vragen stellen om erachter te komen wat er in de box verstopt zit. Is het zwaar of licht, maakt het geluid, kan het leven? Afstrepen en opnieuw kijken, luisteren, observeren en vragen stellen. In het Universiteitsmuseum kruip je even in de huid van een onderzoeker. Of het nu gaat om het observeren en analyseren van het gedrag van apen, het bestuderen van de blinde vlek in je oog of het bepalen van de voormalige kustlijn van Nederland met behulp van grondmonsters. Het museum staat vol met interactieve experimenten, maar er is ook genoeg om alleen naar te kijken of je te laten informeren over belangrijk onderzoek. En die box natuurlijk, wat zit daar nu in?
De geest van grote denkers
Door Mathilde Jansen
Leiden is niet alleen de stad waar in 1575 de eerste universiteit van Nederlands werd gesticht. Het was ook al vroeg een intellectueel bolwerk waar wetenschappers uit de hele wereld samenkwamen omdat men hier relatief weinig godsdienstelijke censuur kende. Belangrijke wetenschappers als Einstein en Descartes verbleven er langere poos. En zo zijn er nog veel meer invloedrijke wetenschappers die je tegenkomt tijdens het wandelen van de Science Route, een twee uur durende stadswandeling door de wetenschappelijke geschiedenis van Leiden.
De wandeling werd ontwikkeld in 2022 toen Leiden European City of Science was, maar is nog steeds gratis verkrijgbaar bij het VVV. Niet alleen kom je op plekjes die je zelf misschien niet zo snel zou binnenlopen (zoals het Arsenaal in Leiden, dat een paar jaar geleden prachtig gerenoveerd is), met het boekje in de hand leer je ook welke baanbrekende ideeën hier aan de geest van grote denkers ontsprongen.
Naar Science Route Leiden
Op stoom over de Brouwersdam
Door Judith Robbe
‘De toegang tot den tramweg is verboden.’ Wie door de duinen van recreatiegebied De Punt in Ouddorp wandelt, kan zomaar een bord met deze waarschuwing tegenkomen. Het spoor dat hier ligt, loopt over de Brouwersdam via Port Zélande naar Scharendijke. Op gezette tijden kondigen een fluit en rook boven de bomen de komst van een stoomlocomotief aan, met daarachter prachtige houten rijtuigen.
Deze gerestaureerde tram is van de RTM, de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij die ruim een halve eeuw de belangrijkste vervoerder was op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden. Vanaf 1966 leeft de RTM voort als vervoersmuseum, dat volledig wordt gerund door vrijwilligers. De conducteur aan boord werkte vroeger voor de RTM en vertelt honderduit over zijn ervaringen als hij ouderwets de kaartjes komt knippen.
Na een half uur komt de tram aan bij de Zeeuwse kant van de Brouwersdam. De conducteur dirigeert alle reizigers de tram uit om te kijken hoe de stoomlocomotief uit 1915 wordt losgekoppeld, naar de achterkant van de tram rijdt en weer wordt aangekoppeld voor de terugtocht langs het Grevelingenmeer. Na de tramrit is in het RTM-museum nog een uitgebreide collectie locomotieven, bussen, rijtuigen en goederenwagens te bekijken.
Naar RTM Ouddorp
Offeren aan de goden
Door Stijn Schreven
Bij tempels denk je al gauw aan Rome of Athene, maar in 2022 is in de buurt van Zevenaar (Herwen-Hemeling) een Romeins heiligdom ontdekt. Een unieke vondst voor Noordwest-Europa. Een deel van de opgraving is nu te zien in het pop-upmuseum van het Valkhof in Nijmegen. In de museumzaal hangt een mysterieuze sfeer. Je ziet topstukken zoals altaarstenen, een waterput en een verzameling mantelspelden. Maar vooral de video over de opgraving is boeiend. Hierin zie je hoe de archeologen te werk gaan bij de opgraving, en komt ook een reconstructie van de grote tempel voorbij. Je proeft het enthousiasme van de archeologen. Romeinse soldaten gebruikten het heiligdom van de 1e tot de 3e eeuw na Christus. Er stonden meerdere tempels, de grootste daarvan was 24 bij 22 meter lang. Als Romein vroeg je de goden om een gunst. Werd je verzoek ingelost, dan bedankte je de goden met een offer of een speciaal altaar. De tentoonstelling is boeiend, maar klein. Gelukkig kun je ook nog twee Romeinse stadsgraven bekijken in de zaal ernaast, waaronder de ‘Loden Lady’. Het onderzoek aan het heiligdom loopt nog tot 2031, dus we kunnen de komende jaren nog meer nieuws verwachten.
Poëzie op straat
Door Sterre Leufkens
Hou je van poëzie, en heb je zin in een lekker fietstochtje? Dat komt mooi uit! Gedichten lezen hoef je namelijk helemaal niet thuis op de bank te doen. Op de website straatpoezie.nl verzamelt neerlandicus Kila van der Starre gedichten die in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen zijn aangebracht: op muren en in tunneltjes, van klassieke dichters als Joost van den Vondel tot de graffitipoëzie van Laser 3.14.
In Utrecht kun je nu een fietstocht of wandeling maken langs een aantal van die straatgedichten. Een kundige student Nederlands wijst de weg en geeft uitleg over de gedichten waar je langskomt.
De gids vertelt je ook meer over het verschijnsel straatpoëzie zelf, een vorm van poëzie buiten het boek. Want niet iedereen leest dichtbundels, maar gedichten zijn razend populair – op Instagram, in rouwadvertenties, als tatoeages, en in die tunneltjes dus. Zo leer je in een tour van tweeëneenhalf uur over letterkundig onderzoek, maak je kennis met diverse dichters, en bekijk je Utrecht vanuit een nieuw perspectief. Een tour kost €15 per persoon, inclusief een pauzedrankje. Dat lezen op de bank, dat komt in de herfst wel weer.
Zand met schelpen
Door Joris Tielens
Wist je dat je de geschiedenis van je land kan aflezen door een gat in de grond te graven? En je hoeft je niet eens zelf in het zweet te werken. Je kan ook naar het bodemmuseum in Wageningen, gehuisvest in een van de universiteitsgebouwen op de Wageningse campus. Achter de receptie een trap op, een deur door, en je staat ineens in een zaal waarin je omringd bent door kleurrijke bodemprofielen, manshoge uitsnedes van de bodem. Vrijwillige gidsen leiden je rond. Zoals aardrijkskundeleraar Willem Dragt, die enthousiast een profiel laat zien dat uit de grond gestoken is op het eiland Texel. Onderaan zit zandgrond met schelpen erin. De lagen daarop laten zien hoe de eerste bewoners van het eiland zich tegen de zee beschermden door dijken te bouwen met zeewier. Een laag daarboven van geel zand verklapt dat de zee weer zand achterliet. Jongere lagen bovenaan laten meer recente menselijke sporen zien. Het museum vertelt dit soort verhalen van over de hele wereld, van miljoenen jaren oude knalrode bodems uit Afrika, tot piepjonge grijze vaaggronden uit de Flevopolder. Het museum trekt scholieren, studenten en onderzoekers, maar ook de gewone vakantieganger is er meer dan welkom. Elke woensdagmiddag open van half 2 tot 5, daarbuiten op afspraak.
Als sardientjes in een blik
Door Ilja van Dam
De intercity naar Den Helder. Op doordeweekse werkdagen neem ik die naar Amsterdam, maar ik heb het traject nog nooit tot het einde uitgezeten. Behalve toen ik met mijn twee jongens (13 en 9 jaar) naar het Marinemuseum in Den Helder ging. Gelukkig hadden we er een volle dag voor uitgetrokken; niet alleen vanwege de reistijd, maar ook omdat het museumterrein zo ontzettend groot is en er zo veel te zien is dat je er makkelijk een paar uur kan doorbrengen.
Van de vele historische pronkstukken vonden we De Tonijn, een driecilinder onderzeeboot van de Potvisklasse, het absolute hoogtepunt. Deze duikboot was tot 1991 in actieve dienst en is in nog originele staat te bezichtigen! Eenmaal binnen valt op hoe efficiënt er gebruik is gemaakt van de ruimte aan boord. De duikboot staat letterlijk tjokvol met machines en op elke 'vrije' plek hangen uitklapbedjes. De verhalen van de gidsen – zelf oud-opvarenden - brengen deze beklemmende wereld beeldend tot leven.
Wat vonden de jongens van het bezoek? "Veel te zien. De duikboot was erg leuk, we mochten bijna overal aankomen. Ongelooflijk hoe mensen vroeger zo op boten leefden!"
