‘We onderzoeken allebei een andere kant van de tijd’

Vorige versus toekomstige generaties

Het onderzoek van voedingswetenschapper Anouk Mesch en het werk van historica Jessica den Oudsten verschilt als dag en nacht. Terwijl Jessica zich verdiept in het leven van eerdere generaties, kijkt Anouk juist vooruit naar toekomstige generaties. Toch zijn er ook overeenkomsten. Allebei doen ze onderzoek naar het gedrag van gewone mensen, al zijn de mensen uit het onderzoek van Anouk levend, en die van Jessica al een paar eeuwen geleden overleden.

Wat vind je zelf een verrassend inzicht uit je eigen vakgebied?

Anouk: “Mensen denken vaak dat ze zelf volledig verantwoordelijk zijn voor wat zij eten. En dat ze dus zelf ook de keuze hebben om gezond of duurzaam te eten. Natuurlijk is dat deels ook zo, maar toch word je ook dagelijks beïnvloed door prikkels die je stimuleren om iets te eten. Denk maar aan de heerlijke geur van een versgebakken croissant op het station of reclames op social media. We eten ook vaak met anderen, bijvoorbeeld met vrienden, familie of collega's. Iemand kookt voor ons, deelt zijn/haar eten of bepaalt wat 'normaal' is om te eten op dat moment, zoals een koekje bij de koffie. We bepalen dus eigenlijk maar deels zelf wat we eten.”

Jessica: “Je verwacht het misschien niet, maar in de zeventiende en achttiende eeuw bestond er ook al een vorm van ‘juice’. In de notariële akten die ik bestudeer beschreven mensen in detail wat ze dachten te weten of gezien hadden over hun buren, ze roddelden dus heel wat af!”

Wat zijn verschillen en overeenkomsten tussen jullie?

Jessica: “Ik doe onderzoek naar de levens van de nakomelingen van Duitse en Scandinavische immigranten in Amsterdam in de zeventiende en achttiende eeuw. Ik probeer zo een beter beeld te creëren van het leven van verschillende generaties nakomelingen van deze immigranten. Ik duik daarvoor in de archieven. Door bijvoorbeeld bewaarde documenten van de notaris, kan ik het leven van voorgaande generaties reconstrueren.”

Anouk: “Ik kijk juist vooruit naar toekomstige generaties. Ik onderzoek hoe we jongeren kunnen stimuleren om gezonder en duurzamer te eten, met als doel een gezondere toekomstige generatie. En een leefbare planeet voor de generaties die volgen.”

Wat vind je lastig aan je eigen onderzoek? En wat lijkt je lastig aan het onderzoek van de ander?

Jessica: “Ik ben vooral op zoek naar de juiste informatie over hele ‘gewone’ mensen, honderden jaren geleden. Dat is soms lastig omdat lang niet alle documenten bewaard zijn gebleven of doorzoekbaar zijn. De informatie die ik wel vind, bijvoorbeeld over ruzies in families, kan ik vervolgens wel allemaal gebruiken. Ik hoef geen rekening te houden met dingen zoals privacy, omdat deze mensen al honderden jaren geleden zijn overleden.”

Anouk: “Ik moet me juist wel veel bezighouden met ethische vraagstukken: welke persoonlijke gegevens mag je wel en niet ophalen? Hoe komt iemands privacy niet in gevaar? Hoe zorg je dat jongeren zich vertrouwd genoeg voelen om met je in gesprek te gaan over hun eetgewoonten? Dat zijn allemaal vraagstukken die voor onderzoek naar levende mensen van cruciaal belang zijn, vooral met kinderen of jongeren.”

Docent versus detective

Hoe ziet onderzoek doen eruit voor jou?

Anouk: “Als ik op een middelbare school ben om onderzoek te doen, heb ik eigenlijk meerdere rollen tegelijk. Naast wetenschapper ben ik dan tegelijkertijd ook even docent. Ik moet niet alleen informatie verzamelen, maar ook een connectie maken met de leerlingen, hen betrekken bij het onderwerp en stimuleren om na te denken over hun eetgewoontes.”

Jessica: “Ik ben eerder een detective: ik speur in archieven op zoek naar aanwijzingen over mensen in het verleden. Maar er zijn ook overeenkomsten tussen onze onderzoeken, denk ik. Beide rollen vragen om andere vaardigheden en aanpakken, maar het doel is wel hetzelfde: we willen allebei kennis vergaren.”

Herkenning

Vind je het lastig om aan anderen uit te leggen waar je onderzoek over gaat?

Anouk: “Bij ons allebei staan grote maatschappelijke thema’s centraal: gezondheid, duurzaamheid, migratie en de doorwerking van het slavernijverleden. Dat maakt het voor ons allebei ook relatief makkelijk om te communiceren over ons onderzoek, want veel mensen kunnen zich relateren aan het onderwerp, hebben er een mening over of kunnen zich er iets bij voorstellen.”

Jessica: “Als het over migratie gaat, kent bijvoorbeeld iedereen wel iemand die is gemigreerd. Of iemand heeft in de eigen stamboom iemand die uit een ander land afkomstig was.”

Anouk: “Dat herken ik. Als het over gezond en duurzaam eten gaat, heeft iedereen wel een mening over wat ze graag op hun bord hebben liggen. De onderwerpen van de onderzoeken zijn dus voor mensen persoonlijk relevant.”

Jessica: “Hoewel we allebei elk een andere kant van de tijd bestuderen, laat dit gesprek wel zien hoe belangrijk het is om zowel het verleden als het heden te onderzoeken, om zo na te kunnen denken over de toekomst. Door middel van historische inzichten en inzicht in hedendaagse keuzes, dragen onze onderzoeken allebei bij aan een completer begrip van onze huidige samenleving.”

Hoe voorkom je dat je denkfouten maakt of misschien in een tunnelvisie belandt?

Anouk: “Ik heb in dat opzicht het geluk dat ik in een interdisciplinair team werk. Dat wil zeggen dat ik werk met wetenschappers vanuit verschillende vakgebieden, zoals onderwijskunde, gedragswetenschappen en voedingswetenschappen. Omdat ik continu vanuit verschillende brillen naar mijn onderzoek kijk, raak ik minder snel in een tunnelvisie.”

Jessica: “Ik overleg ook veel met mijn collega’s. We bespreken regelmatig bevindingen en benaderingen, wat helpt om verschillende perspectieven en inzichten te krijgen. Daarnaast probeer ik altijd kritisch te blijven en mezelf de vraag te stellen of er andere mogelijke verklaringen zijn voor mijn bevindingen.”