Wat is de belangrijkste uitvinding ooit?

De komende weken staat Kennislink in het teken van uitvindingen. In de aanloop naar de zomertentoonstelling over uitvindingen in Science Center NEMO vraagt Kennislink haar lezers wat zij de belangrijkste uitvinding ooit vinden. Stem op onze top tien, of stuur je eigen inzending in.

28 maart 2013

Welke uitvindingen zijn het meest waardevol voor de wereld waarin wij leven? Zelfs als we ons beperken tot enkel fysieke dingen die door een mens bedacht zijn en er daarvoor niet waren, en niet tastbare uitvindingen als internet, muziek, en ‘handen wassen’ uitsluiten, nog steeds geen eenvoudige vraag… Desalniettemin kwam de Kennislink redactie samen met haar lezers en een aantal bekende Nederlanders tot een grote lijst met belangrijke uitvindingen.

De drie belangrijkste uitvindingen volgens Willie Wortel

Problemen oplossen, daar draait het werk van Willie Wortel om. Of het nu om wereldproblemen of kleine ergernissen gaat, de uitvinder van Duckstad weet vrijwel overal wat op. Voor Kennislink selecteert hij zijn drie favoriete innovaties, die mensen voor uitglijers behoeden en het leven daardoor een stuk aangenamer maken. De avonturen van Willie Wortel zijn te lezen in weekblad Donald Duck.

Ben jij het met Willie Wortel eens? Of vind jij een andere uitvinding belangrijker? Een aantal lezers hebben hun favoriete uitvindingen ook genomineerd. De verkiezing is inmiddels gesloten, maar laat ons hieronder weten wat jij vindt!

De belangrijkste uitvindingen

Dit is ‘m dan: de lijst met de belangrijkste uitvindingen ooit, volgens de Kennislink redactie, onze geïnterviewde gasten en jullie, de lezers:

Poll

Wat is de belangrijkste uitvinding aller tijden?

De belangrijkste uitvindingen volgens de Kennislink redactie

Hieronder kun je meer lezen over de uitvindingen die de redactie van Kennislink nomineerde.

Transistor

Transistors zijn de bouwstenen van onze moderne beschaving. Zonder transistors geen computers, smartphones of internet. Niet voor niets kregen de Amerikanen John Bardeen, Walter Brattain en William Shockley in 1956 de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor het aantonen van de mogelijkheden van de transistor.

Voor wie het niet weet: transistors zijn de fysieke elementen die het rekenen in ‘eentjes en nulletjes’ op een computerchip mogelijk maken. Door wel of niet een stroompje door te laten, werkt een transistor als een schakelaar: één of nul. Daarmee kan een computer rekenen. Hoe meer transistors er op een chip zitten, hoe meer deze kan berekenen en hoe ‘slimmer’ de chip.

In de afgelopen vijftig jaar nam het aantal transistors op een chip enorm toe, en de computerindustrie groeide proportioneel mee. Tegenwoordig passen er miljarden transistors op een computerchip, waardoor we supersnelle computers hebben. We kunnen wel zeggen dat dankzij de transistor ‘de wereld een dorp’ geworden is.

Vind jij de transistor de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Close-up van een draaiknop van een transistor. — Dreamstime, rechtenvrij

Penicilline-pil

Penicilline is een bacteriedodende stof die wordt afgescheiden door de schimmel Penicillium chrysogenum. Het is als eerste antibioticum ooit doorontwikkeld tot medicijn. De ontdekker, de Schot Alexander Fleming, zag het bacteriedodende effect voor het eerst in 1928. In 1945 won hij voor zijn ontdekking de Nobelprijs voor de Geneeskunde samen met Howard Florey en Ernst Boris Chain, die het hadden ontwikkeld tot medicijn.

Het laat zich raden waarom de wetenschappers de prijs kregen: voor het eerst in de geschiedenis kon de mens bacteriële infecties tegengaan, goedkoop en op grote schaal. Ziektes als cholera, pest, tetanus en koudvuur hoefden opeens niet meer dodelijk te zijn. Penicilline en later andere antibiotica, zoals ampicilline en methicilline, hebben ontelbaar veel mensenlevens gered.

Vind jij penicilline de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Drukpers

Vóór de uitvinding van de boekdrukkunst werden boeken met de hand overgeschreven. Zelfs van belangrijke werken bestonden daardoor vaak slechts enkele tientallen tot honderden exemplaren. Slechts een kleine groep mensen kon die teksten lezen, waardoor kennisoverdracht op enige schaal dus vrijwel onmogelijk was.

Toen de Duitser Johannes Gutenberg (of zijn Nederlandse tijdgenoot Laurens Janszoon Coster, daarover verschillen de meningen, misschien deden ze het wel op hetzelfde moment) rond 1450 de eerste drukpers in elkaar zette, kwam hier verandering in. Steeds meer mensen kregen informatie onder ogen die eerder ontoegankelijk was. Met de boekdrukpers konden vlugschriften, schoolboeken en wetenschappelijke werken op grote schaal gemaakt en verspreid worden. Het was het begin van een gigantische kennisrevolutie.

Vind jij de drukpers de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Een foto van een drukpers. — Flickr, Thomas Hawk via CC BY-NC 2.0

Klok

Zonnewijzers en zandlopers bestonden al langer, maar pas met de uitvinding van mechanische klokken rond het jaar 1.000 na Christus konden we op verschillende plekken dezelfde tijd meten. Zo konden werkdagen, treinen en afspraken eindelijk stipt afgestemd worden. Echt nauwkeurig werd het met het slingeruurwerk van Christian Huygens uit 1656 en de chronometer van John Harrison uit 1762 waarmee je ook op zee de tijd nauwkeurig kon bijhouden.

Zonder nauwkeurige klokken is er ook geen navigatie mogelijk. Schepen bepalen hun posities bijvoorbeeld aan de hand van lengtegraden en breedtegraden. Voor het bepalen van de lengtegraad is het essentieel dat de navigator precies weet hoe laat het is. Ook de TomTom is afhankelijk van een precieze klok. GPS dat via satellieten onze smartphones vertelt waar ze zijn, werkt niet als we niet precies weten hoe laat het is. We kunnen wel zeggen dat we zonder de klok letterlijk nergens geweest zouden zijn.

Vind jij de klok de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Plastic

De ontdekking van plastic zorgde na de Eerste Wereldoorlog voor een ware materiaalrevolutie. Kijk maar om je heen: in vrijwel alles zit plastic verwerkt, bijvoorbeeld PET, PVC, rubber of nylon.

Dat we daarvoor plastic gebruiken in plaats van hout,wol en steen komt doordat plastic een hele lijst van belangrijke eigenschappen heeft. Het is stevig én buigzaam, en het kan in elke vorm gegoten worden. is relatief goedkoop, veelzijdig, gemakkelijk om mee te werken en, ook niet onbelangrijk, plastic is waterbestendig.

Het is onmisbaar voor onze maatschappij vandaag de dag. Maar omdat het zo stevig is en slecht afbreekt, en omdat het soms giftige stoffen bevat, zijn we nu wel op zoek naar alternatieven met dezelfde eigenschappen maar zonder de milieuproblemen.

Vind jij plastic de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Een groep kleurrijke plastic mokken met smileygezichten erop. — Wikimedia Commos, Rlevente via CC BY-SA 4.0

Telefoon

Sinds de uitvinding van de telefoon in 1876 door de Amerikaan Alexander Graham Bell is de wereld ongelofelijk veel kleiner geworden. Voor het eerst konden mensen op lange afstand direct met elkaar praten. Niet alleen geliefden en vrienden konden ineens contact houden over lange afstanden, ook overheden, journalisten en zakenmensen konden op elk moment op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen.

Sinds de telefoon mobiel ging in de jaren tachtig en er internet op zit (ook pas sinds vijf jaar!) heb je echt geen excuus meer om het niet even te laten weten als je wat later bent.

Vind jij de telefoon de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Conservenblik

Voedsel langere tijd bewaren was lastig totdat de Brit Peter Durant in 1810 een patent aanvroeg op een simpel idee: een conservenblik. Het blik werd binnen een paar jaar opgepikt door zijn landgenoten Bryan Donkin en John Hall. Zij verkochten in 1813 het eerste ingeblikte voedsel aan het Engelse leger.

Het was de eerste stap in de modernisering van de voedselindustrie, die opeens vlees, groente en fruit jarenlang kon bewaren. Hierdoor werd export mogelijk en ontdekten hele volkeren voedsel dat ze nooit eerder hadden geproefd. Ook konden overheden grote voedselvoorraden opbouwen in geval van nood. Overigens werd de eerste blikopener pas in 1958 uitgevonden.

Vind jij het conservenblik de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Een grijs blik op een witte achtergrond. — Wikimedia Commons, Sun Ladder via CC BY-SA 3.0

Touw

Touw bestaat al sinds de oudheid. Het zijn in elkaar gevlochten vezels die daardoor veel sterker zijn dan de afzonderlijke strengen. De mens gebruikte het om te jagen, dieren vast te binden, spullen te dragen, en om naar voorheen onbereikbare plekken te klimmen.

Ga eens na: zonder touw hadden we geen huisdieren, hadden we nooit gebouwen zoals de piramides kunnen neerzetten, en waren onze boten zo weggedreven. Dankzij touw konden we de oertijd achter ons laten, en zijn we ons gaan ontwikkelen tot de beschaafde mensen die we vandaag de dag zijn.

Vind jij touw de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan op deze uitvinding.

Lenzen

Een lens is niet veel meer dan een opgebold stuk glas. Maar zonder lenzen zouden slechtzienden niet kunnen meekomen in de maatschappij, hadden we nooit geweten dat bacteriën bestaan en geloofden we waarschijnlijk nog steeds dat de zon om de aarde draait.

Oude Egyptenaren en Grieken gebruikten al lenzen als vergrootglas en verrekijker. De eerste echte brillen met dunne lenzen verschenen in de middeleeuwen, maar de doorbraak kwam in het Nederland van de zeventiende eeuw met de eerste telescopen en microscopen, waarmee in één klap hele nieuwe werelden zich aan de mensheid openbaarden.

Plotseling zagen we insecten en bacteriën zoals ze er echt uitzagen, en konden we de baan van de aarde, de planeten en de sterren vaststellen. Eindelijk konden wetenschappers hun theorieën toetsen. En dat allemaal dankzij een stukje glas.

Vind jij de lens de allerbeste uitvinding ooit? Stem dan hier op deze uitvinding.

Een vergrootglas op een wit oppervlak. — Pixabay, Luiz Jorge de Miranda Neto- Luiz Jorge Artista via CC0

Motor

Een motor zet energie om in beweging. Al sinds de oudheid gebruikt de mens wind- en watermolens voor simpele processen. In de tweede helft van de achttiende eeuw perfectioneerde James Watt de stoommachine en ging de ontwikkeling ineens met een sneltreinvaart. We waren niet meer afhankelijk van harde wind, stromend water of spierkracht om zwaar werk te doen. Watt’s stoommotor speelde een onmisbare rol in de Industriële Revolutie door productieprocessen te mechaniseren, en het bracht ons de eerste trein waardoor grote groepen mensen comfortabel lange afstanden konden afleggen.

Toen we in de negentiende eeuw olie als brandstof gingen winnen, was de verbrandingsmotor een logisch vervolg. Die maakte de auto mogelijk, zodat iedereen een eigen mechanisch vervoersmiddel had. Tenslotte bracht de elektrische motor in dezelfde periode ons huishouden in beweging. Denk aan stofzuigers, mixers en ventilators. De maatschappij versnelde, en de mens was voor altijd van zwaar fysiek werk verlost.

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Rob van Hattum

Als programmamaker bij de "VPRO":http://www.vpro.nl/, inhoudelijk directeur van "Science Center NEMO":http://www.e-nemo.nl/ en presentator van de "Nationale Wetenschapsquiz":http://www.nwo.nl/actueel/evenementen/nationale+wetenschapsquiz is "Rob van Hattum":http://www.linkedin.com/in/robvanhattum een echte kenner van wetenschap. Dit blijkt wel uit zijn selectie van uitvindingen: hij duikt diep in de geschiedenis van de mensheid, ver voor onze jaartelling, in zijn zoektocht naar de beste uitvindingen. Dit zijn volgens Rob van Hattum de drie belangrijkste ontdekkingen die de mensheid ooit deed... Ben jij het met Rob van Hattum eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? Laat het ons weten en "doe mee aan de verkiezing":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/!

Een kleurenfoto van televisieregisseur Rob van Hattum. — Rob van Hattum

Elektriciteit

Is elektriciteit een uitvinding of een ontdekking? Het bestaan ervan is een ontdekking natuurlijk, maar de toepassing ervan is goud in de handen van uitvinders. De uitvinding van de "interactie tussen magnetisme en elektriciteit":https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektromagnetisme heeft geleid tot de uitvinding van de "elektromotor":http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektromotor. "Michael Faraday":http://nl.wikipedia.org/wiki/Michael_Faraday was de eerste die een draad liet bewegen met elektriciteit en mag dan ook daadwerkelijk de uitvinder van de elektromotor genoemd worden. Was de uitvinder van de "radiogolf":http://nl.wikipedia.org/wiki/Radiogolven "James Maxwell":http://nl.wikipedia.org/wiki/James_Clerk_Maxwell die de "elektromagnetische golf":http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektromagnetische_straling beschreef, of "Heinrich Herz":http://nl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Hertz die het bestaan ervan bewees? Of misschien "Édouard Branly de Coherer":http://nl.wikipedia.org/wiki/%C3%89douard_Branly, of "Popov":http://nl.wikipedia.org/wiki/Aleksandr_Popov_(natuurkundige), of "Marconi":http://nl.wikipedia.org/wiki/Guglielmo_Marconi? Feit is dat de radiogolf ons in een nieuwe tijd gestort heeft. Ik kan niet kiezen tussen de batterij, de elektromotor, de generator, of de radiogolf. Daarom kies ik voor elektriciteit als verzameling van al deze uitvindingen.

Lens

De lens heeft ons daadwerkelijk nieuwe werelden getoond. De eerste lens is wellicht de "Nimrud-lens":http://nl.wikipedia.org/wiki/Nimrud-lens van zo'n 3.000 jaar oud. Een stuk "bergkristal":http://nl.wikipedia.org/wiki/Bergkristal dat vermoedelijk als brandglas of als vergrootglas gebruikt is. Er doen zelfs verhalen de ronde dat hij onderdeel van een "telescoop":http://nl.wikipedia.org/wiki/Telescoop_(optica) was. Anderen beweren dat het 'slechts' een stuk meubelversiering was. De lens werd al door de Romeinen gebruikt als vergrootglas en Middelleeuwse kloosterlingen beschikten al over primitieve brillen. De opkomst van de lens vond begin 17[^e^] eeuw plaats. "Galileo Galilei":http://nl.wikipedia.org/wiki/Galileo_Galilei en "Christiaan Huygens":http://nl.wikipedia.org/wiki/Christiaan_Huygens ontdekten nieuwe hemellichamen en gaven daarmee de aanzet tot de ontdekking van de macrokosmos. "Antoni van Leeuwenhoek":http://nl.wikipedia.org/wiki/Antoni_van_Leeuwenhoek was het die voor een sensatie zorgde door 'dierkens' te zien in tandplak en sperma. Hij mag dan ook gezien worden als de ontdekker van de microkosmos.

Nul

De nul is een briljant cijfer, een getal. De Nullus, 'Geen enkele' in het Latijn. De Indiase uitvinding van de nul maakt dat we met vrij groot gemak kunnen rekenen. Het gaat daarbij niet om welk getallenstelsel (10, 6 of 2) je gebruikt, maar om het feit dat je een cijfer hebt dat bepaalt hoe groot een getal is. Of beter gezegd, dat het de (exponentiële) macht van je getallensysteem bepaalt. Ook een beetje mysterieus. Je kunt vermenigvuldigen met nul maar niet delen door nul, de uitkomst is onbepaald. Een machtig cijfer en een prachtig getal.

Het cijfer 0 in het zwart met schaduw, op een witte achtergrond. — Pixabay, ShonEjai via CC0

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Bob Ursem

Nederland is een innovatieland. Dat blijkt uit de top drie van "Bob Ursem":http://nl.linkedin.com/pub/bob-ursem/11/1a0/4b5/, uitvinder en wetenschappelijk directeur van de "botanische tuin":http://www.botanischetuin.tudelft.nl van de "TU Delft":http://www.tudelft.nl. Zijn uitvindingen hebben allemaal een Nederlands tintje. Ursem heeft meerdere "octrooien":http://nl.wikipedia.org/wiki/Octrooi op zijn naam staan. Ben jij het met Bob Ursem eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? Laat het ons weten en "doe mee aan de verkiezing":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/!

Een kleurenfoto van Bob Ursem. Hij staat buiten bij een boom en heeft een tak in zijn handen. — Bob Ursem

De microscoop

De microscoop van "Antoni van Leeuwenhoek":http://nl.wikipedia.org/wiki/Antoni_van_Leeuwenhoek is niet alleen belangrijk vanwege de ontdekking van "zaadcellen":http://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadcel van de mens, maar feitelijk alle andere "micro-organismen":https://nl.wikipedia.org/wiki/Micro-organisme. De microscoop leidde tot de bestudering en ontwikkeling van de "microbiologie":https://nl.wikipedia.org/wiki/Microbiologie. De microbiologie biedt nog steeds, als een van de belangrijkste moderne wetenschappen, zeer veel innovaties in de technologie, genetica en geneeskunde. Dankzij de vinding van Van Leeuwenhoek wordt tegenwoordig met gemodificeerde gistcellen "biobrandstof":http://nl.wikipedia.org/wiki/Biobrandstof gemaakt in de vorm van "ethanol":http://nl.wikipedia.org/wiki/Ethanol en daarmee een van de belangrijkste energiebronnen van de toekomst.

Wikimedia Commons, Museum Boerhaave, Leiden via CC BY-SA 3.0

Grafeen

"Grafeen":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/grafeen-1 is een uitvinding van "Andre Geim":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/de-vader-van-grafeen-1, een Nederlands natuurkundige van Russische afkomst. Grafeen is tweedimensionaal koolstof met een honingraatstructuur en heeft een dikte van slechts een enkele laag atomen. Grafeen is het sterkste materiaal in de dunste laag, ooit gebouwd door de mens. Verder heeft het "supergeleidende":http://nl.wikipedia.org/wiki/Supergeleiding eigenschappen en kan het elektriciteit geleiden met een vaste snelheid van duizend kilometer per seconde. Niets kan dit met onze huidige technieken overtreffen. Het is dus de absolute top van wat de mens kan bereiken.

Fijnstof reductiesysteem

Het fijnstof reductiesysteem van Bob Ursem zelf. (Ultra-)"fijnstof":http://nl.wikipedia.org/wiki/Fijnstof bedreigt het milieu en veroorzaakt "COPD":http://nl.wikipedia.org/wiki/COPD en tal van welvaartsziekten. Het tast de mens en alle organismen aan. Bob Ursems fijnstof reductiesysteem vangt (ultra-)fijnstof vanaf tien nanometer voor bijna honderd procent af. Een grootschalige toepassing hiervan lost het probleem van klimaat- en luchtvervuiling op. Daarnaast zijn er nog tal van andere toepassingen. Zoals het bouwen van "_cleanrooms_":http://nl.wikipedia.org/wiki/Cleanroom voor micro-technologie (de extreme chips van "grafeen":http://nl.wikipedia.org/wiki/Grafeen). Of operatiekamers en _intensive care units_ zonder bacteriën en virussen. Bovendien is deze vinding ook geschikt om alle wateroplosbare gassen uit de verbranding, industrie en landbouw (bijvoorbeeld "ammoniak":http://nl.wikipedia.org/wiki/Ammoniak) voor bijna honderd procent af te vangen.

<p>Een foto van de binnenstad van Shanghai genomen vanaf één van de hoogste torens ter wereld, de Oriental Pearl Tower met een maximale hoogte van 468 meter. In het oog vallend is het deken van smog met onder meer zwarte aerosolen over de stad; daarboven is gewoon blauwe lucht te zien.</p> — Adiël Klompmaker

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Patricia van Liemt

Wetenschap lost veel problemen op, problemen waar iedereen mee te maken heeft of juist hele persoonlijke problemen. "Patricia van Liemt":http://q-music.nl/member/patricia-van-liemt, dj in de middagshow van "Q-Music":http://q-music.nl/, weet dat als geen ander en laat dat zien in haar keuze van de belangrijkste uitvindingen. Ben jij het met Patricia van Liemt eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? Laat het ons weten en "doe mee aan de verkiezing":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/!

Patricia van Liemt staat achter een rode microfoon van Q-music. — Patricia van Liemt

IVF

"In-vitrofertilisatie":http://www.ivf.nl/, ook wel reageerbuisbevruchting genoemd, is een voortplantingstechniek waarbij een of meer "eicellen":http://nl.wikipedia.org/wiki/Eicel buiten het lichaam worden bevrucht met zaadcellen, waarna de ontstane "embryo's":http://www.ivf.nl/ in de "baarmoeder":http://nl.wikipedia.org/wiki/Baarmoeder teruggeplaatst worden. De eerste baby die op deze wijze geboren werd is de Britse "Louise Brown":http://nl.wikipedia.org/wiki/Louise_Brown. In de periode 1978-2012 zijn naar schatting wereldwijd vijf miljoen kinderen dankzij ivf geboren. Twee baby's daarvan zijn van mij. Dankzij deze uitvinding ben ik moeder geworden van twee gezonde dochters. Onlangs is mijn boek "De Lab baby":http://www.uitgeverijsijthoff.nl/component/option,com_books/task,book/id,2341/Itemid,3/ uitgekomen, waarin ik in romanvorm vertel over mijn ervaringen.

Tampon

De geschiedenis van de "tampon":http://nl.wikipedia.org/wiki/Tampon_(menstruatie) gaat terug tot de jaren 1930. De Amerikaan Earle C. Haas en zijn vrouw werkten beiden in de medische zorg en hadden ervaring met verschillende absorberende materialen. Toen zijn vrouw klaagde over de dikke maandverbandjes die ze tijdens haar "menstruatie":http://nl.wikipedia.org/wiki/Menstruatie moest dragen, begon Haas na te denken over de ontwikkeling van een alternatief. Rond 1930 vroeg hij patent aan voor "Tampax":http://en.wikipedia.org/wiki/Tampax, wat zich ontwikkelde tot de eerste succesvolle tampon. Ik zou de tampon niet meer weg kunnen denken uit mijn leven en ik denk dat ik namens heel veel vrouwen spreek. Vandaar dat deze in mijn lijstje voorkomt.

Penicilline

Allerlei ziektes en ontstekingen ontstaan door bacteriën. Gelukkig bestaan er antibiotica om je te genezen. "Alexander Fleming":http://nl.wikipedia.org/wiki/Alexander_Fleming was bezig met een onderzoek naar "stafylokokken":http://nl.wikipedia.org/wiki/Stafylokokken, toen hij op een van zijn voedingsbodems de schimmel "_Penicillium notatum_":http://nl.wikipedia.org/wiki/Penicillium aantrof en opmerkte dat rondom de schimmel alle bacteriën verdwenen waren. Deze bleek een bacteriedodende stof af te scheiden, die door Fleming 'penicilline' genoemd werd. De ontdekking was een combinatie van factoren: de laksheid van Fleming die nooit zijn laboratoriumtafel opruimde; zijn intuïtie om wel goed te kijken als hij eens opruimde; de hete zomer en het open raam, zodat zowel bacterie (houdt van warmte) als schimmel (houdt niet van warmte) wilden groeien.

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Wouter Pijzel

Slimme uitvindingen, die mensenlevens redden en vindingrijk zijn samengesteld. Daarvoor heeft Wouter Pijzel een voorliefde. Pijzel weet waar hij het over heeft. Hij is "werktuigbouwkundige":http://nl.wikipedia.org/wiki/Werktuigbouwkunde en directeur van de "Nederlandse Orde van Uitvinders":http://www.novu.nl/site/. Ben jij het met Wouter Pijzel eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? Laat het ons weten en "doe mee aan de verkiezing":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/ !

Een kleurenfoto van Wouter Pijzel. — Wouter Pijzel

Kunstnier

De Nederlander "Willem Kolff":http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Kolff vond in 1943 de "kunstnier":http://nl.wikipedia.org/wiki/Kunstnier uit. Aan zijn uitvinding danken ruim 20 miljoen nierpatiënten over de hele wereld hun leven. Zoals dat bij echte uitvindingen hoort, is het eerste prototype vervaardigd uit allerlei bij elkaar verzamelde onderdelen. Bijvoorbeeld "cellofaan":http://nl.wikipedia.org/wiki/Cellofaan van de plaatselijke slager, een pomp uit een oude "T-Ford":http://nl.wikipedia.org/wiki/T-Ford en omdat het oorlogstijd was ook delen van een neergestorte Duitse bommenwerper. De medicus Kolff bleef ook op latere leeftijd uitvinden en ging pas op zijn 86[^e^] met pensioen. Het tweede deel van zijn leven woonde hij in de Verenigde Staten, waar hij in 2009 - bijna 98 jaar oud - overleed.

Wikimedia Commons, Werner Groß via CC BY-SA 3.0 (Cropped foto)

3D printer

3D printers bestaan al jaren. De vinding wordt toegeschreven aan "MIT":http://www.mit.edu, het gerenommeerde onderzoeksinstituut van de universiteit in Cambridge (Verenigde Staten). In 2000 heeft een team daar de eerste werkende 3D printer vervaardigd. Met deze printer werden laagje voor laagje voorwerpen opgebouwd. Een interessante bijkomstigheid is dat - onder meer geïnspireerd door kostbare industriële 3D printers - Nederland een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van betaalbare varianten. Deze printers zullen binnen 5 à 10 jaar bij erg veel huishoudens paraat staan om uiteenlopende onderdelen snel en goedkoop te vervaardigen.

Penicilline

Min of meer bij toeval vond "Alexander Fleming":http://nl.wikipedia.org/wiki/Alexander_Fleming in 1929 "penicilline":http://nl.wikipedia.org/wiki/Penicilline als antibioticum uit. Het blijkt erg moeilijk om de stof een lange houdbaarheid te geven. Ook ontbrak het Fleming de tijd en de instrumenten om de vondst verder te ontwikkelen tot een direct bruikbaar product. Samen met de kennis van anderen is men pas later gekomen tot een praktisch bruikbaar "antibioticum":http://nl.wikipedia.org/wiki/Antibioticum. In 1945 ontving hij hiervoor, samen met 2 andere wetenschappers, de "Nobelprijs":http://nl.wikipedia.org/wiki/Nobelprijs.

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Maurice Lede

Als "Klokhuispresentator":http://www.hetklokhuis.nl/weblog/maurice kom je natuurlijk met ontzettend veel mooie uitvindingen in aanraking. Het viel Maurice dan ook niet mee om een keuze te maken! Uiteindelijk is hij toch gegaan voor de uitvindingen die hij het meest fascinerend vindt. Ben jij het met Maurice Lede eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? Laat het ons weten en "doe mee aan de verkiezing":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/!

Klokhuis

Het vliegtuig

'Zo vrij zijn als een vogel', dat is waar de pioniers in de luchtvaart naar verlangd moesten hebben toen zij moedig trachtten zich te vervoeren door de lucht; ondanks dat sommigen dat met hun leven moesten bekopen zoals "Otto Lillienthal":http://nl.wikipedia.org/wiki/Otto_Lilienthal met een "zweefvliegtuig":http://nl.wikipedia.org/wiki/Zweefvliegtuig. Het waren de "gebroeders Wright":http://nl.wikipedia.org/wiki/Gebroeders_Wright, oorspronkelijk fietsenmakers, die uiteindelijk het gemotoriseerd vliegen vanaf 1903 op de kaart hebben gezet. Het komt regelmatig voor dat ik in mijn ogen wrijf wanneer ik een gigantisch vliegtuig over mijn huis zie vliegen. In no time een compleet ander land en cultuur overal ter wereld kunnen betreden, Otto moest eens weten wat voor offer hij heeft gebracht.

Wikimedia Commons, Jean-Philippe Boulet via CC BY 3.0

Riolering

Het "Kasteel van Versailles":http://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_van_Versailles is schitterend. Maar minder mooi als men zich realiseert dat er nooit een riolering is geweest op het kasteel! Toch hadden enkele beschavingen al (gedeeltelijke) oplossingen om zich te ontdoen van urine en ontlasting, bijvoorbeeld de afvoersystemen in "Babylonië":http://nl.wikipedia.org/wiki/Babyloni%C3%AB. Vervolgens bedacht men wegspoelsystemen, zoals in het oude Rome met behulp van kanaaltjes die heuvelafwaarts naar de rivier liepen. Men besefte dat besmettelijke ziekteverspreiding beperkt moest worden en goede hygiëne belangrijk was voor de volksgezondheid. Desalnietemin duurde het nog eeuwen voordat steden verlost waren van de stank en viezigheid. Open riolen en rivieren werden overkapt en na de zoveelste "epidemie":http://nl.wikipedia.org/wiki/Epidemie ontstonden er de noodzakelijke rioolsystemen.

Wikimedia Commons, US Department of Agriculture via CC0

Glas

Onlangs zag ik in de "glasfabriek":http://nl.wikipedia.org/wiki/Glasfabriek_Leerdam in Leerdam hoe op grote schaal drinkglazen werden vervaardigd. Toch is dit hele proces gebaseerd op het eeuwenoude principe van de "glasblazer":http://nl.wikipedia.org/wiki/Glasblazer. Ooit heeft iemand bedacht of wellicht toevallig ontdekt dat een mengsel van zand, kalk en soda onder enorme hitte omgesmolten kan worden tot een vloeibare glasmassa, wat na afkoeling resulteert in glas. Door het uitvinden van de blaaspijp werd een ambacht geboren en zeker met behulp van smeltovens was glas in elke vorm verkrijgbaar. In de loop der tijd heeft glas ontelbaar veel functies gekregen en lijkt een wereld zonder glas ondenkbaar, uiteraard mede doordat het goed recyclebaar is.

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Neelie Kroes

Uitvindingen die mensen meer vrijheden geven, hun leefwereld vergroot en waardoor ze hun lot in eigen handen kunnen nemen. Voor dat soort innovaties heeft "Neelie Kroes":http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/kroes/about/cv/index_nl.htm een grote voorliefde, zo blijkt uit haar top 3. De Nederlandse politica is als "Europees Commissaris":https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_Commissie verantwoordelijk voor de "Digitale Agenda":http://ec.europa.eu/digital-agenda/. Eerder was zij onder meer "staatssecretaris":http://nl.wikipedia.org/wiki/Staatssecretaris_(Nederland) van Verkeerszaken, minister van "Verkeer en Waterstaat":https://nl.wikipedia.org/wiki/Ministerie_van_Verkeer_en_Waterstaat en "Eurocommissaris Mededinging":http://www.europa-nu.nl/id/vh9kledbipxz/eurocommissaris_voor_mededinging. Ben jij het met Neelie Kroes eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? Laat het ons weten en "doe mee aan de verkiezing":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/!

Een vrouw in een gebloemd jasje staat voor een schilderij. — Neelie Kroes

Mobiele telefoon

Van een wat logge uitvinding in de jaren '80 heeft de mobiele telefoon zich ontwikkeld tot een computer die krachtiger is dan die ruimtevaartorganisatie "NASA":http://www.nasa.gov/ gebruikte om mensen op de maan te krijgen. De ontwikkeling en de verspreiding van de mobiel is ongelooflijk. Tegenwoordig vinden we het normaal dat een wereld van informatie onder handbereik ligt. Meteen als je het nodig hebt en bovendien draagbaar. Het is geen luxueus object voor enkelen. Het verandert ook levens in ontwikkelingslanden. Zoals in Kenia waar werknemers via de mobiel geld versturen naar families, en "boeren nagaan op welke markten het meest betaald wordt voor graan":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/mobieltjes-alleen-helpen-afrika-er-niet-bovenop. De mogelijkheden zijn oneindig. Rond de mobiele telefoon ontwikkelt zich in een razend tempo een wereld van innovatieve vindingen. Het is daarom geen wonder dat er meer mobieltjes in Europa zijn dan mensen!

De anticonceptie pil

Toen ik opgroeide werd me verteld dat ik niet het bedrijfsleven in moest gaan, want ik zou toch ontslagen worden zo gauw ik trouwde en zwanger raakte. En dat zou dan toch het einde van mijn carrière betekenen. Gelukkig is niet alleen vandaag de dag de samenleving veranderd, maar is het ook makkelijk geworden om je leven en je loopbaan te plannen door de "anticonceptiepil":http://nl.wikipedia.org/wiki/Anticonceptiepil. Samen met de mogelijkheid voor flexibele werktijden heeft de pil er toe bijgedragen dat vrouwen hun leven zelf richting kunnen geven.

Anticonceptiepillen op een rood doek. — Pixabay, Anqa via CC0

Het vliegtuig

Eeuwenlang heeft de mens ervan gedroomd om te kunnen vliegen; tegenwoordig is het een voor iedereen betaalbare werkelijkheid. Zonder twijfel heeft dit onze blik op de wereld veranderd. Het heeft nieuwe avonturen mogelijk gemaakt, nieuwe kansen om zaken te doen en culturele uitwisselingen bevorderd. Het vliegtuig als een vervoersmiddel maakt het voor ons mogelijk om ver over onze landsgrenzen heen te ontdekken en te innoveren. De wereld van vandaag zonder de luchtvaart is ondenkbaar.

<p>In de (verre) toekomst is vliegen niet meer nodig om naar Australië te gaan </p> — Wikimedia Commons, Adrian Pingstone via CC0

De 3 belangrijkste uitvindingen volgens Dirk van Delft

Als directeur van "Museum Boerhaave":http://www.museumboerhaave.nl/ komt Dirk van Delft vanzelfsprekend met drie Nederlandse uitvindingen die de wetenschap vooruit hebben geholpen, en in het verlengde daarvan grote impact hebben gehad (en gaan krijgen) op mens en maatschappij. Ben jij het met Dirk van Delft eens? Of vind je een andere uitvinding veel belangrijker? "Laat het ons weten":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/wat-is-de-belangrijkste-uitvinding-ooit/. De verkiezing is inmiddels gesloten.

Een kleurenfoto van Wetenschapshistoricus Dirk van Delft. Op de achtergrond staat oude apparatuur. — Dirk van Delft

De telescoop

Lenzen waren er al in de Oudheid. Waarom duurde het tot 1608 eer de Zeeuwse brillenmaker "Hans Lipperhey":http://nl.wikipedia.org/wiki/Hans_Lipperhey de telescoop uitvond? Ondeugdelijk slijpen en gebruik van beroerd glas stonden goede kijkers in de weg. Dankzij Venetiaans kwaliteitsglas en zorgvuldig slijpen wist Lipperhey in 1608 deze 'speeltjes' op te waarderen tot een praktisch bruikbaar instrument. Direct demonstreerde "Prins Maurits":http://nl.wikipedia.org/wiki/Maurits_van_Oranje het militaire nut van de kijker op de Haagse Hoftoren aan het hoofd der Spaanse strijdkrachten. Het nieuws van het wonderbaarlijke _kykglas_ ging als een lopend vuurtje rond, bereikte "Galilei":http://nl.wikipedia.org/wiki/Galileo_Galilei in Venetië en het was deze gigant die speciale lenzen sleep (onbekend bij de brillenmaker), zijn telescoop op de hemel richtte en de aarde definitief van zijn centrale positie in het heelal beroofde.

De kunstnier

Toen assistent-arts "Willem Kolff":http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Kolff in 1938 een Groningse boerenzoon door een nierontsteking ellendig aan zijn einde zag komen, besloot hij een "kunstmatige nier":http://nl.wikipedia.org/wiki/Kunstnier te bouwen. In het Stadsziekenhuis van Kampen liet hij tijdens de bezettingsjaren van houten latjes, een fietsketting, worstenvel en een tweedehands naaimachinemotor de eerste kunstnier in elkaar schroeven. Het bloed werd door een "membraan":http://nl.wikipedia.org/wiki/Membraan geleid, in een bak met zoutoplossing werden ongerechtigheden eruit gefilterd, en het schone bloed ging terug de patiënt in. Weliswaar overleden de eerste zestien patiënten die hij ermee behandelde, maar in september 1945 slaagde Kolff erin een 67-jarige vrouw in leven te houden. Kolff legde daarmee de basis voor een nieuwe ontwikkeling in de geneeskunde: het gebruik van kunstmatige organen; de eerste stap op weg naar de "bionische mens":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/hoe-ver-zijn-we-met-de-bionische-mens.

Grafeen

Samen met zijn leerling Konstantin Novoselov deed de in Rusland geboren natuurkundige "Andre Geim":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/de-vader-van-grafeen-1 onderzoek naar het nieuwe materiaal grafeen. Hiervoor kreeg het duo in 2010 de "Nobelprijs voor de Natuurkunde":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/nobelprijzen-2010. Tweedimensionaal "grafeen":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/grafeen-1 is "grafiet":http://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet van één "atoomlaag":http://nl.wikipedia.org/wiki/Atoom dik. Het is simpel te maken. Geim pelde met huis-tuin-en-keukenplakband laag voor laag van een stukje grafiet af, tot hij één atoomlaag overhield: grafeen. Onderzoek aan dit wondermateriaal toont veelbelovende uitkomsten. Grafeen is het allerdunste materiaal ter wereld, extreem flexibel, hard, transparant en geleidend. Het zou een superieure vervanging van "silicium":http://nl.wikipedia.org/wiki/Silicium (in chips) kunnen zijn en toepassing kunnen vinden in ultradunne, flexibele touchscreens. Een raspaard dat getemd moet worden.

Een zomer lang uitvinden in NEMO

Dat iedereen een uitvinder is laat Science Center NEMO zien tijdens de zomer in haar nieuwste tentoonstelling ‘de Uitvindfabriek’. In deze tentoonstelling zie je de meest belangrijke, meest zinloze, grappigste én mislukte uitvindingen. Zo is er een plantenbak die de plant zelf water geeft en een alles-in-één huishoudapparaat waarmee je kunt verven en groenten kunt snijden.

Maar je kunt ook zelf aan de slag: bouw je eigen uitvinding, test hoe uitvindingen werken en haal je uitvinddiploma! Techniek helpt je vorm te geven aan de wereld en problemen op te lossen die jij belangrijk vindt. Weet je al wat jij gaat uitvinden?

Wat: Zomertentoonstelling 2013
Wanneer: iedere dag van 21 juni t/m 1 september 2013
Tijd: van 10.00-17.00 uur
Tarief: gratis op vertoon van entreekaartje van NEMO (€13,50 vanaf 4 jaar en ouder)