Wat gebeurt er met ingezameld plastic?

We verzamelen steeds beter lege bakjes yoghurt, boterhamzakjes en frisdrankflesjes. Zo ontstaat een grote plastic berg die een ingewikkelde chemische kluwen is. Er zijn meer soorten plastic dan je denkt, en die hebben niet allemaal dezelfde kringloopkwaliteiten. Bovendien zit alles door elkaar in ons afval. En als het dan eindelijk in nette, gescheiden stapeltjes is verdeeld, is er nog de vraag wie al dat plastic wil hebben in een wereld waar ‘nieuwe’ plastics uit olie goedkoop zijn en een kwalitatief aantrekkelijk alternatief vormen.

Soorten plastics

Met die enorme berg vol met verschillende soorten plastics weten moderne machines wel raad. De snelheid waarmee ze het scheiden is indrukwekkend. Een brede band met ingezameld kunststof schiet met ongeveer twee meter per seconde richting een grote verzamelbak, maar net als een stuk over de rand valt, blaast een strategisch geplaatste luchtspuit het met een korte maar krachtige luchtstroom de lucht in. Het stuk belandt met een boog in een andere naastgelegen bak. Het is voor een mens niet bij te houden, zo rap gaat het.

Deze techniek wordt vaak NIR genoemd (Near Infrared, oftewel nabij infrarood) omdat de machine met behulp van een nabije infrarood-camera kijkt naar welke straling het voorbijkomende plastic reflecteert. Álle plastics absorberen een specifiek deel van de nabij infrarode straling, maar afhankelijk van de soort verschilt de golflengte waarbij ze dat het best doen. Het is een relatief eenvoudige manier om bijvoorbeeld PET- of PE-plastic te identificeren. Zo weet de computer binnen een fractie van een seconde welk materiaal het van de band af moet blazen.

Kringloopketen

Voor een kwalitatief goed gerecycled product heb je grondstofplastic nodig van hoge kwaliteit. De grondstof moet zuiver zijn, zonder andere ‘vervuilende’ kunststoffen. Alleen zo kan een producent bepaalde eigenschappen zoals sterkte of buigzaamheid garanderen. Aan sommige recycleproducten, zoals bermpaaltjes of tuinbanken, worden relatief weinig eisen gesteld. Dat is anders voor plastics die (opnieuw) in voedselverpakkingen terecht komen. Dit moet schoon en betrouwbaar zijn.

Wil je zoveel mogelijk plastic recyclen dan loop je tegen verschillende limieten in de kringloop aan. De uiteindelijke efficiëntie hangt af van hoeveel plastic de gemeentes inzamelen, hoe goed het sorteerproces is én wat het recycle-rendement is. Dat zegt Ulphard Thoden van Velzen, onderzoeker van Wageningen Food & Biobased Research. Hij doet onderzoek naar de hele kringloopketen, inclusief recycle- en sorteermethodes. “Ik denk dat de totale keten nu een efficiëntie heeft van twintig tot dertig procent”, zegt hij. “Dát percentage van het huishoudelijke plastic afval vindt dus de weg terug naar nieuwe verpakkingen en andere gebruiksartikelen.”

Chemisch recyclen

De komende vijf tot tien jaar zijn er volgens Thoden van Velzen zo’n drie materiaalstromen die volledig circulair kunnen worden: die van PET-flessen (is al een heel eind op weg), PE-flacons (wordt meer en meer gedaan) en ook folies, waar veel PE-plastic voor wordt gebruikt. Hij zegt dat die laatste categorie prima te recyclen is, maar dat het tot nu voor veel machines een probleem was om het lichte folie te hanteren. Het Nederlandse Attero bouwt in Drenthe een opwerkingsinstallatie die het folie met slimme luchtstromen wél sorteert en opwerkt tot materiaal waarvan nieuw folie wordt gemaakt.