Naar de content

Wat brengt de wetenschap in 2020?

Een afbeelding van een computerchip met een wereldbol in het midden op een blauwe achtergrond.
Een afbeelding van een computerchip met een wereldbol in het midden op een blauwe achtergrond.
Gerd Altman, vrijgegeven in het publieke domein via Pixabay

Aan het begin van het nieuwe jaar werpt de redactie van NEMO Kennislink alvast een voorzichtige blik vooruit: wat gaat de wetenschap ons in 2020 brengen?

27 december 2019

Het jaar begon goed voor de wetenschap in 2019. Op nieuwjaarsdag legde ruimtesonde New Horizons de oeroude ijzige dubbelkomeet Ultima Thule voor het eerst vast op de gevoelige plaat. Een maand later besloot de overheid dat apotheken per 1 februari 2019 in gevallen van medische noodzaak voor individuele patiënten ook gepatenteerde medicijnen mogen namaken, precies zoals onze redacteur Elles Lalieu vorig jaar al voorspelde.

Ook zagen we in 2019 de publicatie van een werkende, efficiënte moleculaire energiecentrale gemaakt door Groningse onderzoekers. Deze piepkleine centrale is bedoeld om synthetische cellen van energie te voorzien, zodat deze cellen hun eigen onderdelen kunnen maken en vervolgens te groeien en te delen. Een complete, levende synthetische cel is nog ver weg, maar we mogen in 2020 verwachten dat we de eerste stappen gaan zien in de koppeling tussen die energiecentrale en andere (groei)processen in synthetische cellen. Volgens redacteur Esther Thole ligt die mijlpaal binnen bereik.

Op dit moment herziet een speciale commissie de Nederlandse geschiedeniscanon van 2006. Zij zal het resultaat in 2020 bekendmaken, en de spanning stijgt nu al: net als bij de Zwarte Pietendiscussie en de slavernijdiscussie zijn er voor- en tegenstanders van meer aandacht voor de minder florissante bladzijden uit onze geschiedenis. Zelfs politici probeerden dit proces te sturen, maar de canoncommissie wenste geen politieke inmenging. Nieuw historisch onderzoek neemt ze natuurlijk wel mee, maar dat maakt de herziening niet perse makkelijker: bij het slavernijgeschiedenisonderzoek bijvoorbeeld, staat een lichting jonge onderzoekers tegenover een gematigdere gevestigde orde, ook wat betreft de onderzoeksresultaten. Deze canon zal volgens redacteur Marjolein Overmeer dan ook nog voor heel wat discussie gaan zorgen in 2020…

Onze samenleving wordt steeds meertaliger. NEMO Kennislinkredacteur Mathilde Jansen voorziet in 2020 dan ook veel onderzoek naar de effecten van meertaligheid, en naar nieuwe methoden voor een meertalige aanpak in het onderwijs. Tegelijkertijd kunnen de eerste resultaten verwacht worden in het onderzoek van Merel Keijzer (RUG) naar het leren van een vreemde taal als therapie om veroudering tegen te gaan. En hoe zit het met het effect van Engelstalig onderwijs op onze Nederlandse taalvaardigheid? Ook het onderzoek naar taal in de hersenen gaat nieuwe inzichten verschaffen over individuele verschillen in taalvaardigheid tussen mensen. En er komt wellicht nieuwe technologie op de markt die ons kan helpen om de taalvaardigheid te verbeteren.

Volgens redacteur Roel van der Heijden wordt het vanaf 2020 nóg drukker op Mars: dit jaar verklaarde NASA Marsrover Opportunity na vijftien jaar dood. Al maanden kregen ingenieurs geen contact meer met het karretje. De Curiosity-rover – geland in 2012 – is nu de enige rijdende robot op Mars. Maar versterking is onderweg: in juli 2020 lanceren Europa en Rusland hun eerste Marsrover. Deze is vernoemd naar Rosalind Franklin en kan tot twee meter diep in Mars boren. Een maand later is Mars 2020 aan de beurt. NASA’s nieuwste rover moet landen in de Jezero-krater waar hij gaat zoeken naar (oude) sporen van leven. Hij verzamelt zo’n dertig monsters voor een latere terugkeer naar de aarde. De rover neemt ook een drone mee, een primeur op de planeet. De aankomst van de nieuwe Marsrobots staat pas voor 2021 op de planning.

We meten en delen steeds meer data over onze gezondheid, bijvoorbeeld via apps als Fitbit. Volgens een rapport van de Stanford University School of Medicine werd er in 2013 ‘slechts’ 153 miljard gigabytes aan data geproduceerd. Volgend jaar zal dat zijn opgelopen tot ruim 2 biljoen gigabytes. Veel van die data is nuttig. Het kan gebruikt worden voor onderzoek naar ziektepreventie, betere manieren van diagnosticeren en nieuwe behandelingsmogelijkheden. Maar de vraag is ook waar onze gezondheidsdata allemaal terecht (mogen) komen. Wie mogen er gebruik maken van die data en waarvoor? Redacteur Elles Lalieu verwacht dat die discussie de komende jaren steeds vaker naar voren zal komen.

Ophoping van het eiwit béta-amyloïd (lichtgroen) tussen zenuwcellen in de hersenen.

Juan Gartner

In de hersenen van patiënten met Alzheimer zitten eiwitophopingen. Een geneesmiddel om die zogenaamde plaques op te ruimen is er nog steeds niet, maar wetenschappers blijven zoeken. In de Verenigde Staten is in 2019 een klinische studie gestart naar licht- en geluidsgolven om de symptomen van de ziekte te verminderen. In muizen activeert deze therapie afweercellen in het brein die de eiwitophopingen opruimen. Het is een radicaal nieuwe manier van behandelen waarover verder nog weinig bekend is. Volgens redacteur Mariska van Sprundel gaan we hier in 2020 ongetwijfeld meer over horen.

We raken langzaamaan onze wondermiddelen tegen infecties kwijt. Steeds meer microben dreigen resistent te worden voor antibiotica. Naar schatting overlijden jaarlijks 700.000 mensen door een infectie met resistente bacteriën. Als die ontwikkeling zo doorgaat, zal ze in 2050 10 miljoen mensen het leven kosten, berekende de econoom Jim O’Neill in 2014. Dat is meer dan er sterven aan kanker. Dat vraagt om actie. De farmaceutische industrie heeft weinig interesse, maar de wetenschap gelukkig wel. Redacteur Anne van Kessel verwacht (en hoopt) dat er in 2020 nieuwe doorbraken komen in de ontwikkeling van nieuwe middelen. Waar hopen jullie op in 2020? Deel het met ons in de reacties hieronder.

ReactiesReageer