Een gerimpeld omahuidje zorgt voor betere grip. Onze voorouders konden hierdoor planten uit een natte bodem trekken en jagers lieten wapens niet uit hun handen glijden in de regen en gingen niet onderuit in een modderige omgeving. Dat schrijven wetenschappers deze week in het tijdschrift Biology Letters.
Een dagje naar een thermencomplex. Heerlijk, maar je komt er wel gerimpeld als een oud omaatje of opaatje vandaan. Waarom gebeurt dat? Neurobioloog Tom Smulders en zijn collega’s van het Centre for Behaviour and Evolution van Newcastle University (Engeland), denken het antwoord te hebben gevonden.
Krimpen in plaats van zwellen
Als je handen of voeten in contact komen met water lijken ze te zwellen. Lang werd dan ook gedacht dat ze hierdoor gaan rimpelen, veroorzaakt door osmose. Maar toen artsen ontdekten dat patiënten met beschadigde zenuwcellen in de handen geen rimpels kregen van water, bleek dat juist het tegenovergestelde gebeurt.
Als water door osmose de huid in trekt, reageert het zenuwstelsel daarop. Het autonome zenuwstelsel, dat ook de ademhaling en hartslag regelt, laat de bloedvaten in de vingertoppen samentrekken. Hierdoor neemt het volume van de vingertoppen af. Doordat het volume afneemt, trekt de huid samen en ontstaan er rimpels.
Autobanden
Toen Smulders hier vorig jaar over las in een publicatie van Amerikaanse onderzoeker Changizi, wilde hij weten waarom het dan gebeurt. Het feit dat het zenuwstelsel erbij betrokken is, gaf voor hem aan dat het rimpeleffect wellicht een bijzondere functie heeft. Changizi schreef dat het rimpeleffect hem deed denken aan water dat langs een autoband loopt. En dat bracht Smulders op een idee. Het profiel op autobanden zorgt voor meer grip op de weg, misschien hebben onze rimpels hetzelfde effect?
De rimpels op onze natte handen zorgen voor grip, net als het profiel op een autoband.
Flickr, Ambiquous via CC BY 2.0Rimpels zijn sneller
Om die hypothese te testen lieten Smulders en de andere wetenschappers twintig mensen 45 voorwerpen van de ene bak naar de andere verplaatsen. De proefpersonen moesten de voorwerpen met hun rechter wijsvinger en duim oppakken, door een gat in een tussenschot brengen en vervolgens met hun linker wijsvinger en duim aanpakken en in de tweede bak stoppen.
Het onderzoeksteam nam de tijd op hoe lang de personen over de test deden met droge en natte voorwerpen. Daarnaast lieten ze de proef met droge, ongerimpelde handen uitvoeren en nadat de proefpersonen hun handen een half uur in een bak water hadden gehouden.
De test met natte voorwerpen werd gemiddeld 15 seconden sneller uitgevoerd met gerimpelde handen dan met droge handen. De rimpelhanden deden de test niet sneller als de voorwerpen droog waren.
Jagers en verzamelaars
Wanneer en bij welke soort het effect voor het eerst ontstaan is, is niet bekend. Behalve de mens, krijgen ook makaken een rimpelhuidje van water en misschien zijn er nog meer primaten. De onderzoekers denken dat het effect onze voorouders goed van pas kwam. Door de rimpelige huid konden verzamelaars planten uit een natte bodem trekken, jagers lieten wapens niet uit hun handen glijden in de regen en doordat hetzelfde effect op de voeten optreedt hielden ze meer grip op modderige bodems.
Een andere vraag is waarom onze handen en voeten dan niet continu gerimpeld zijn, ook als ze niet net uit het water komen. Volgens de wetenschappers kan dit komen doordat het gevoel in onze vingertoppen dan minder zou zijn en we onze huid sneller zouden beschadigen.
http://www.youtube.com/watch?v=s6OT2m_vk5Q
Nadine vat het bij Wetenschap101 nog even samen in bad…