Waarom Nederlandse hiphop zo vernieuwend is

In 2015 werd op elk feestje waar ik kwam ‘Drank & Drugs’ van Ronnie Flex en Lil Kleine gedraaid. Zelfs als je geen hiphopfan bent, ken je dat nummer waarschijnlijk, en anders wel ‘Zeg dat niet’, ‘Zusje’, ‘No go zone’ of ‘Investeren in de liefde’. Stuk voor stuk hits die verschenen op het album New Wave, waarmee een groep hiphopartiesten de Nederlandse muziekwereld behoorlijk op zijn kop zette.

Geïnspireerd door de eerdere generatie Nederlandse hiphopartiesten, waaronder Jiggy Djé, Winne en Sticks stuurde het hiphoplabel Top Notch in 2015 een groep jonge, veelbelovende rappers naar Schiermonnikoog om daar in korte tijd dit album te maken. Wat bij de release van het album direct opviel? Het werd niet op plaat of CD uitgebracht, maar alleen online, via streamingplatforms – iets wat tot kort daarvoor helemaal niet gebeurde.

60 miljoen streams

Maar omdat streams sinds 2013 ook meetelden in de hitlijsten, kon dat nu wél. Nu werd goed zichtbaar hoe populair hiphop eigenlijk al die tijd online al was: met zeker 60 miljoen streams werd New Wave het best beluisterde album van 2015. Maar dat niet alleen, het hitalbum werd ook bekroond met een Edison, een FunX-Award en een van de belangrijkste muziekprijzen van Nederland, de Popprijs 2015. Men moest nu haast wel erkennen dat hiphop bezig was met een grote opmars onder Nederlandse luisteraars, ondanks de verheerlijking van geweld, drugs en seksisme. New Wave markeert het punt waarop Nederlandse hiphop een veel groter publiek bereikte. In het juryrapport van de Popprijs lezen we: ‘Niemand kon er in 2015 omheen. Een historisch project dat de muziekwereld liet voelen dat alles anders kan. Je hoeft geen platen, cd’s of downloads uit te brengen om gehoord te worden.’

En dat is precies wat mij opviel. Massaal hoorden we de stem van jongeren, en in het bijzonder van jongeren die elders misschien minder makkelijk een podium krijgen. En wat vertellen jongeren ons en elkaar, vroeg ik me af? Daar moest de wetenschap ook zicht op krijgen. Naast dat ik in 2015 op de hits danste, begon ik dat te onderzoeken. Nu, in 2020, ben ik een paar maanden bezig met mijn promotieonderzoek naar Nederlandse hiphop.

De verhalen uit hiphop gaan vaak over veel meer dan drank, drugs, geweld en seks. Mijn onderzoek laat zien dat (ook commerciële) hiphopartiesten het aan de hand van ‘het straatleven’ over grote thema’s hebben, zoals discriminatie, je sociaal-economische positie, familie, vrienden, geloof of je etnische achtergrond, vrouw of man zijn. En wat het betekent om in Nederland te wonen en dan in het bijzonder in welke wijk of stad. Hiphop geeft een inkijkje in hoe jongeren naar zichzelf en anderen, maar ook de Nederlandse maatschappij en de rest van de wereld kijken.

New Wave op repeat

En daarmee komen we bij die 2.0: door het succes, de populariteit en de erkenning van Nederlandse hiphop worden steeds meer jongeren enthousiast gemaakt om zelf niet alleen hiphop te luisteren, maar ook te gaan maken. Met beperkte middelen, zoals een iPhone en een studiootje in je slaapkamer, sturen ze via social media hun muziek de wereld in. Het grote publiek bepaalt steeds meer het succes van deze artiesten. En dat gaat in het internettijdperk heel snel. Muziek komt via social media direct bij jongeren terecht. Iets wat vandaag in is, kan morgen alweer uit zijn. De carrières van artiesten als Frenna, Josylvio & Ronnie Flex, maar ook een rapper als Snelle, ontwikkelden zich de afgelopen jaren in sneltreinvaart. Zij zijn nu de groten in de scene – Frenna was in 2019 de meest gestreamde artiest van Nederland. Omdat zij zo gauw de rol van de gevestigde orde konden innemen, komt er nu ook alweer ruimte voor een nieuwe generatie artiesten. Deze artiesten namen andere jongeren in hun kielzog mee, bijvoorbeeld door ze als featuring te laten optreden op een track. Zij maken als het ware nu al ruim baan voor deze nieuwe generatie, ze maken de weg voor hen vrij.

Daarmee biedt hiphop mij als onderzoeker alternatieve toegang tot de identiteitsconstructies van allerlei jongeren. Op basis van wat ik tot nu toe onderzocht, is mijn idee dat de verhalen die in hiphop over identiteit verteld worden door deze democratiseringsslag nog veelzijdiger, rijker én complexer. Op de nieuwe versie van New Wave vinden we muziek van S10, die jongeren vertelt over eenzaamheid en psychische problematiek tot rap van Ashafar, die in zijn tracks de verhouding tussen zijn Marokkaanse achtergrond, zijn geloof en het harde straatleven thematiseert. Die verhalen worden dus niet alleen door jongeren beluisterd, maar ook door mij als wetenschapper gehoord en onderzocht. Dus reken er maar op dat als New Wave 2020 straks uitkomt, ‘ie bij mij keihard aangaat – op repeat.