Virginia Apgar

Viginia Apgar is een van de meest invloedrijke artsen uit de geschiedenis. Haar onderzoek beïnvloedt nog altijd zorg voor pasgeborenen omdat ze de bedenker was van de ‘Apgar score’. De Apgar score is een cijfer tussen 0 en 10, dat iets zegt over de kleur, hartslag, aanwezigheid van reflexen, spierspanning en ademhaling van een baby na 1 en 5 minuten na de geboorte. Het is een eenvoudig toe te passen test en een lage score (onder de 7) is een aanwijzing dat er mogelijk iets aan de hand is met het kind (bijvoorbeeld zuurstofgebrek).

Viginia Apgar werd in 1909 geboren in New Jersey in de VS. In 1933 studeerde ze af als arts. Ze was één van de 10 vrouwen uit een lichting van 90 afstudeerders. Aanvankelijk wilde ze chirurg worden, maar uiteindelijk koos ze voor anesthesiologie – mede op advies van haar mentor vanwege de ongunstige positie van vrouwelijke chirurgen in die tijd. Als anesthesioloog koos ze verloskunde als aandachtsgebied. Ze verbaasde zich over het ontbreken van een standaardprocedure om de gezondheid van een kind direct na de geboorte te evalueren en zo kwam ‘Apgar score’ tot stand.

Naast de Apgar score, heeft ze ook op andere vlakken een belangrijke bijdrage geleverd aan de zorg voor pasgeborenen: de neonatologie. Ze deed onderzoek naar aangeboren afwijkingen, was medisch directeur van de March of Dimes Foundation, een stichting die zich nog steeds inzet om vroeggeboortes, aangeboren afwijkingen en zuigelingensterfte te voorkomen. Daarnaast is ze een belangrijke breker van glazen plafonds in de geneeskunde: ze was de tweede vrouw die anesthesioloog werd in Amerika en de eerste vrouw die professor werd aan de Columbia University of Physicians and Surgeons. Zelf zegt ze hier onder andere over: ‘There s plenty of room in medicine and science for women, it’s just waiting for women to come’.

Deze uitspraak deed ze in 1973, bij de uitreiking van de Woman of the Year in Science award:

Hoe Virginia Apgar mijn onderzoek beïnvloedt

Een gezonde zwangerschap en veilige bevalling resulteert gelukkig bijna altijd in een gezond kind (en hoge Apgar score). Als dat niet zo is – bijvoorbeeld wanneer een vrouw ziek wordt tijdens de zwangerschap door een hoge bloeddruk of zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) – loopt haar baby ook een risico. Dus in al mijn onderzoeken in Ghana kijken we ook hier naar. In een eerdere blog besprak ik bijvoorbeeld een artikel waarin we keken naar de baby’s van moeder die een hoge bloeddruk-gerelateerde aandoening hadden in Ghana. We zagen hier dat deze baby’s een hoger risico liepen op vroeggeboorte, een te laag geboortegewicht en overlijden.

Don’t forget the babies


Een andere dokter die zich net als Virginia Apgar voor pasgeboren baby’s inzet is dokter Natasha Housseine uit Tanzania. Haar motto is don’t forget the babies. Sinds enkele jaren werkt ze als arts in het grote ziekenhuis in Zanzibar, Tanzania. Daarnaast doet ze promotieonderzoek naar het verbeteren van de zorg voor baby’s tijdens de bevalling om het aantal doodgeboren kinderen (‘stillbirths’) terug te dringen. Ik ben een van haar begeleiders (een ‘co-promotor’).

Het motto ‘don’t forget the babies’ verwijst naar de praktijk van elke arts om in een spoed situatie éérst te zorgen dat het goed gaat met de moeder, en dáárna pas met de baby. Dat klinkt onaardig of zelfs bijna onethisch – maar dit is medisch gezien noodzakelijk en lijkt op de logica achter de vliegtuiginstructie: ‘zet eerst je eigen masker voor zuurstof op, en daarna pas die van het kind’ – want als aan vrouw overlijdt, slinken de kansen voor de ongeboren baby om te overleven automatisch ook.

Natasha Housseine wil met haar onderzoek in kaart brengen hoe we er nou voor kunnen zorgen dat we in hele drukke ziekenhuizen met veel bevallingen en weinig zorgpersoneel in lage- en middeninkomenslanden we zowel goede zorg aan de moeder als het kind geven tijdens de bevalling. Heel specifiek kijkt ze naar het monitoren van de baby tijdens de bevalling – dat onder andere gebeurt door naar de hartslag van de baby te luisteren. In deze blog vertelt ze er meer over.

Het juiste nu doen

Het motto van Virginia Apgar was ‘Do what is right, and do it now’. Met haar Apgar score wilde ze dokters, verpleegkundigen en verloskundigen in staat stellen vlot te beoordelen welke pasgeborene meer zorg nodig had – en zo wordt het gelukkig nog steeds gebruikt en is haar motto is ook jaren later nog springlevend in de medische wereld. Daarnaast denk ik dat dit motto een goede leidraad is voor ons allemaal (en een goed voornemen voor 2018 ;)): laten we het juiste nu doen.