Naar de content

Vijf vragen over het vogelgriepvaccin

Alexas Fotos, via pexels.com

Op een Nederlandse kippenboerderij krijgen kuikens een prik tegen vogelgriep. De eieren die de dieren straks gaan leggen, zullen te koop zijn. Dat is voor het eerst. NEMO Kennislink stelde onderzoeker Kim Bouwman vijf vragen over het vaccin.

13 maart 2025

Vogelgriep was altijd een seizoensziekte, met vooral in de winter grote uitbraken. Maar het virus dat de ziekte veroorzaakt, muteert. Kippen worden tegenwoordig het hele jaar door ziek. En ook onder wilde vogels is een epidemie aan de gang. De ziekte doodt eenden, ganzen, meeuwen, sterns en andere vogels. 

Mensen kunnen ook ziek worden en zelfs overlijden. Een meevaller is dat mensen tot nu toe alleen vogelgriep oplopen door contact met zieke dieren. Besmetting van mens op mens gebeurt nog niet. De kans is klein, maar het is niet uit te sluiten dat het ooit gebeurt, vertelt Kim Bouwman. Bij Wageningen Bioveterinary Research doet ze onderzoek naar vaccinaties tegen vogelgriep. “De kans wordt nog veel kleiner als het virus minder rondgaat.” De hele pluimveesector inenten, dat zou slim zijn. 

Bouwman gebruikt twee vaccins in haar onderzoek. “De eieren die de kippen leggen, worden afgevoerd en vernietigd”, vertelt ze over haar studie. Deze week is een nieuwe pilot gestart met een derde vaccin. Voor het eerst zullen de eieren in de winkel belanden. 

Waarom moeten we kippen vaccineren?

“Om ze te beschermen tegen ziekteverwekkers”, antwoordt Bouwman. “Door die ziekte zijn er in de afgelopen 5 jaar alleen al in Nederland 7 miljoen kippen geruimd, zoals het dan heet. Tussen 2020 en nu zijn op meer dan 150 boerderijen waar de ziekte uitbrak alle kippen gedood, om een grotere uitbraak te voorkomen. “Door kippen te vaccineren, willen we voorkomen dat het virus zich verspreidt tussen kippen en tussen boerderijen. Zodat de dieren niet meer geruimd hoeven te worden.”

Is het net zo’n prik als de griepprik voor mensen?

“Kippen krijgen inderdaad een prik”, zegt Bouwman. Het is heel vergelijkbaar met de inenting bij mensen. “Alleen krijgen mensen een spuitje in een spier. Kippen krijgen de prik onder de huid.” Mens of vogel, het resultaat is hetzelfde: na een prik zijn we beter beschermd. “Na de vaccinatie maakt de kip antistoffen aan”, legt Bouwman uit. “Die herkennen het virus wanneer het in het lichaam komt en bestrijden het.” Moeten de dieren dan net als ouderen elk jaar een nieuwe gripprik halen? Bouwman verwacht van niet. “Mensen kunnen meer soorten griep krijgen dan kippen.”

Beschermt het vaccin de kippen voor honderd procent tegen het virus?

“Voor het vaccin dat ze in deze studie gebruiken, weet ik het niet”, zegt Bouwman. “Ik heb er geen informatie over.” Zelf werkt de onderzoeker met twee andere vaccins. Ze heeft ze getest op pluimveebedrijven. Acht weken na de inenting zijn groepjes kippen naar het lab gehaald. Daar zijn ze, onder gecontroleerde omstandigheden, opzettelijk besmet met vogelgriep. “De kuikens waren voor honderd procent beschermd. Ze hadden geen griepverschijnselen.” De dieren verspreidden wel wat virusdeeltjes, maar veel minder dan kuikens die niet waren gevaccineerd.

Hoe prik je negentig miljoen kippen?

Zoveel kippen hebben we in Nederland. “Het gebeurt machinaal“, legt Bouwman uit. “De kuikens hangen in de machine, met de kop een beetje naar voren zodat het nekvel vrijkomt.” En dan: prik. Kan dat niet makkelijker? “Er zijn sprayvaccins”, vertelt Bouwman. “De dieren zitten in een soort douche en worden ondergesproeid met een vaccin. Ze ademen het in of ze pikken het van de veren.” Er zijn vaccins voor in het drinkwater en het is mogelijk om de eieren te prikken voordat er een kuiken uit komt. “Het gaatje wordt daarna dichtgemaakt.” De maker van de vogelgriepvaccins koos voor een prik.

Is de goedkeuring net zo streng als bij vaccins voor mensen?

Ja. “De registratie verloopt op dezelfde manier. De EU heeft daar regelgeving voor.” Er komt nog wel wat bij. Kippen leggen eieren. Die willen we opeten. En als het even kan, belanden de kipfilets en kippenbouten ook op ons bord. Dus eist de EU dat de voedselveiligheid na vaccinatie ook in orde is. Zijn de eieren en de prikfilets veilig? “Ik maak me daar helemaal geen zorgen over”, zegt Bouwman. “Kippen worden al lange tijd veelvuldig gevaccineerd.” Ze krijgen standaard inentingen tegen allerlei ziekmakende bacteriën en virussen. Dat is niet nieuw. “Daarvan weten we dat de eieren veilig zijn.”

Bronnen

Vogelgriep. (geraadpleegd op 11 maart 2025). RIVM https://www.rivm.nl/aviare-influenza

Start pilot vaccineren pluimvee tegen vogelgriep. (10 maart 2025). RIVM. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2025/03/10/start-pilot-vaccineren-pluimvee-tegen-vogelgriep

Vaccins tegen vogelgriep beschermen kippen in eerste fase veldstudie. (28 mei 2024). Wageningen University & Research. 

https://www.wur.nl/nl/onderzoek-resultaten/onderzoeksinstituten/bioveterinary-research/show-bvr/vogelgriepvaccins-beschermen-leghennen-in-eerste-fase-veldstudie.htm