We weten allemaal dat zonlicht onze huid ernstig kan beschadigen, maar toch trekken we ’s zomers massaal naar warme stranden. Amerikaanse wetenschappers hebben nu een verklaring gevonden voor dit gedrag. Zij ontdekten dat UV-straling uit zonlicht een verslavend effect heeft bij muizen.
UV-straling kan schadelijk zijn. Waarom zoeken we in de zomer dan toch massaal de zon op?
Robyn Jay, via Wikimedia Commons, CC BY-SA 2.0Dermatoloog David Fisher en zijn collega’s van de Harvard Medical School stelden de blote rug van muizen zes weken lang dagelijks bloot aan UV-straling. De dosis die zij gebruikten was vergelijkbaar met de hoeveelheid UV-straling die een menselijke huid binnenkrijgt na twintig tot dertig minuten in de volle zon. De wetenschappers stemden de dosis zo af dat de muizenhuid een kleurtje kreeg, maar niet kon verbranden.
Minder gevoelig
UV-straling zorgt voor de productie van het eiwit POMC (proöpiomelanocortine). Dit POMC wordt in verschillende kleine fragmenten opgeknipt. Eén daarvan is een hormoon dat zorgt voor de productie van melanine, het pigment dat de huid zijn bruine kleur geeft. Een ander fragment is het hormoon β-endorfine, dat een pijnstillend effect heeft.
Binnen een week na het toedienen van de eerste dosis UV-straling zagen Fisher en zijn team de concentratie van β-endorfine in het bloed van de zonnende muizen stijgen. Ook zagen zij dat de huid van deze muizen minder gevoelig was voor aanraking en veranderingen in temperatuur dan de huid van muizen die niet zoveel UV-straling binnenkregen. Hoe meer β-endorfine in het bloed, hoe minder gevoelig de huid van de muizen werd.
Afkickverschijnselen
β-endorfine werkt via dezelfde signaalroute als heroïne en andere drugs met een pijnstillende werking. Daarom besloot Fisher de muizen te behandelen met naloxon, een medicijn dat deze signaalroute blokkeert. De huid van de zonnende muizen werd weer net zo gevoelig als de huid van gewone muizen. Maar de behandelde dieren vertoonden klassieke afkickverschijnselen zoals trillen, beven en klappertanden.
Fisher ging nog een stap verder en behandelde de muizen alleen nog maar in het donker, een omgeving waar zij normaal gesproken voorkeur voor hebben. Na enige tijd hielden de muizen zich allemaal op in een lichte omgeving. Op die manier wisten zij behandeling met naloxon en de daarbij behorende afkickverschijnselen te vermijden. Een duidelijke aanwijzing dat de knaagdieren verslaafd zijn.
Muizen houden zich normaal gesproken schuil in de schaduw. Maar op het moment dat behandeling met naloxon alleen plaatsvindt in het donker, gaan de dieren liever in een lichte omgeving zitten.
Wikimedia Commons / Rama via CC BY-SA 2.0 FRDie verslaving wordt veroorzaakt door de aanmaak van β-endorfine na blootstelling aan UV-licht. Fisher zag dat muizen waarbij de productie van POMC onderdrukt werd en muizen die genetisch zo veranderd zijn dat zij geen β-endorfine aan kunnen maken, na behandeling met naloxon nergens last van hebben.
Vitamine D
Ook bij mensen zou de aanmaak van β-endorfine er volgens Fisher voor kunnen zorgen dat we steeds de zon op willen zoeken. “Het is verrassend dat we blijkbaar zijn voorgeprogrammeerd om verslaafd te raken aan iets gevaarlijks als UV-straling”, zegt hij in een persbericht. “UV-straling is immers de meest voorkomende kankerverwekkende stof ter wereld.”
Een te hoge blootstelling aan UV-straling kan leiden tot huidkanker. Maar aan de andere kant zorgt UV-straling ook voor de synthese van vitamine D in de huid. Dat is waarschijnlijk waarom wij geprogrammeerd zijn om de zon op te zoeken.
Julio RojasToch heeft de dermatoloog ook wel een verklaring voor dit verschijnsel. “UV-straling draagt bij aan de synthese van vitamine D in de huid”, zegt hij. Vitamine D speelt een belangrijke rol bij de calciumstofwisseling en is onmisbaar voor een goede werking van het afweersysteem, het hart en de bloedvaten. Er zijn nauwelijks voedingsmiddelen die een goede bron zijn van vitamine D. En dus is de omzetting van UV-straling in vitamine D een uitkomst.
“Tegenwoordig zijn er alternatieve bronnen van vitamine D zoals goedkope pilletjes of druppeltjes”, vertelt Fisher. “Deze alternatieven zijn veiliger en houden de hoeveelheid vitamine D ook beter op peil dan zonlicht. We kunnen dan ook een hoop winnen door zonlicht te schrappen als bron van vitamine D.”
Uit de zon
Maar dat is misschien makkelijker gezegd dan gedaan. Verschillende studies lieten eerder verslavingsachtig gedrag zien bij mensen die veel zonnen. Zo zijn getrainde zonners bijvoorbeeld in staat om een verschil op te merken tussen een zonnebank met en een zonnebank zonder UV-straling. Alleen passief waarschuwen voor de nadelige effecten van UV-straling, zoals op dit moment gebeurt, is volgens Fisher dan ook niet genoeg om deze mensen uit de zon te houden.