Verkenning van het coronadossier

Op het moment van schrijven bestond het thema De corona-uitbraak van 2020 op NEMO Kennislink uit 105 artikelen. Hier hadden lezers in totaal 518 reacties op gegeven. Per artikel verschilde het aantal reacties behoorlijk. Soms reageerde er niemand, soms werd er onder een stuk meer dan 100 keer gereageerd. Ik was benieuwd of ik door dit thema iets kon leren over de manier waarop gereageerd wordt op artikelen, dus dook ik in de honderden reacties. Het resultaat: drie eerste inzichten over reactiegedrag op NEMO Kennislink.

1 – Ongewenste reacties zijn niet altijd anoniem

Op Disqus, het platform dat NEMO Kennislink gebruikt, kun je je registreren als gebruiker of reageren als anonieme gast. En wat blijkt bij het corona-thema: er is eigenlijk geen verschil in de hoeveelheid ongewenste reacties tussen geregistreerde en niet-geregistreerde gebruikers.

Vaak wordt gedacht dat anonimiteit een oorzaak is van respectloze reacties, omdat mensen zich minder verantwoordelijk zouden voelen voor hun gedrag als ze anoniem zijn. Mensen zouden zich minder geremd voelen, en zich agressiever uiten. Onderzoek naar anonimiteit in reacties op de nieuwssite Huffington Post wees bijvoorbeeld uit dat volledig anonieme reacties vaker aanvallend, schreeuwend of respectloos zijn. Maar tegelijk kunnen reacties op bijvoorbeeld Facebook – waar je met al je persoonlijke informatie geregistreerd staat – ook behoorlijk agressief zijn. De anonimiteit van gebruikers speelt op NEMO Kennislink, in ieder geval als het over het corona-thema gaat, dus geen belangrijke rol. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat gasten nog wel een naam en e-mailadres moeten invoeren, waarmee het gevoel van volledige anonimiteit misschien de deur uit is. Hoewel dit natuurlijk een kleine steekproef is, is dit al wel een interessant gegeven.

2 – Een quote als titel lokt reacties uit

Als je vervolgens kijkt naar het aantal reacties op de artikelen, blijkt dat een quote als titel gemiddeld meer reacties oplevert dan een vragende of uitleggende titel. Met een quote als titel wordt de discussie blijkbaar net wat makkelijker aangewakkerd.

Ik vroeg me af of ik kon verklaren waarom sommige artikelen meer reacties krijgen dan andere. Dit hangt natuurlijk samen met de aard van het onderwerp en hoeveel maatschappelijke discussie daar al over is, en van hoelang een artikel online staat. Maar er is dus nóg een interessant verband te vinden. Als je namelijk kijkt naar de titels van artikelen, zou je deze grofweg kunnen onderverdelen in drie categorieën. Een vraag (Hoelang blijf je immuun tegen corona?), een quote (‘We hamsteren wc-papier omdat we elkaar volgen’) of een uitleg (Hoe dieren ziektes verspreiden en waarom dit niet de laatste keer is). Artikelen met een quote als titel konden rekenen op meer reacties. Tussen een uitleg en een vraag was geen verschil. Als je als auteur dus (g)een discussie onder een bepaald artikel wil, kun je nog eens nadenken over de titel van het stuk.

3 – Zowel goed als slecht gedrag versterkt elkaar

Schreeuwend of aanvallend taalgebruik in een reactie, kan rekenen op een schreeuwende of persoonlijke tegenreactie. Als die sfeer eenmaal gezet is, kunnen andere lezers gedemotiveerd worden hun eigen vraag of aanvulling te plaatsen. Andersom werkt het gelukkig ook zo: als er een onderbouwde, respectvolle discussie aan de gang is, lijkt deze ook stand te houden en zich verder uit te breiden. Op het artikel Relativerend rekenen aan Covid – 19 bijvoorbeeld, kwamen veel reacties met ook een hoop tegenstrijdige meningen. Maar het overgrote deel van deze discussie werd respectvol, vriendelijk en onderbouwd gevoerd.

Van dit laatste kunnen we leren dat het belangrijk is om de toon te zetten. Andere websites, zoals De Correspondent, Follow the Money of NU.nl, doen dit ook. Bijvoorbeeld door het plaatsen van leidende vragen onder een artikel, of door mensen te motiveren om te reageren vanuit hun kennis en expertise. En door een paar simpele huisregels – die er op NEMO Kennislink nu nog niet zijn – zie je dat het modereren makkelijker kan worden gemaakt. Dit soort dingen zouden best wel eens ook voor NEMO Kennislink kunnen werken. Maar eerst: op zoek naar wat de wetenschap hier verder over denkt. Meer hierover in mijn volgende blog.