Variaties in vaccinaties

Het vaccin en de naald lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoewel er veel veranderd is aan de inenting, is de toedieningswijze sinds de introductie van het vaccin door Edward Jenner in 1796 niet veranderd. Toch is de naald niet optimaal als toedieningswijze. Daarom vindt er veel onderzoek plaats naar naaldloze vaccinatie. Alternatieven zijn onder andere nasale toediening en micronaalden.

Naaldangst

Sommige mensen geven geen krimp, anderen knijpen hun ogen dicht en een aantal valt al flauw bij enkel de gedachte aan een naald. Deze zogenoemde ‘naaldangst’ als gevolg van de pijn is een van de redenen waarom wetenschappers zoeken naar alternatieven.

Een andere reden is veiligheid. Wereldwijd zijn er ongeveer veertien miljard injecties per jaar. Vijf procent van deze injecties gaat mis. Dat betekent dat er ongeveer twee miljoen prikaccidenten per dag zijn. Daarnaast leiden onveilige injecties, bijvoorbeeld door het hergebruik van naalden, vaak tot infecties. Naaldloos vaccineren is ook eenvoudiger. En omdat er geen medisch personeel voor nodig is, maakt dat het vaccineren in ontwikkelingslanden veel makkelijker.

Via de neus

Vaccinatie via de neus (snuiven van druppels of spray) bijvoorbeeld is pijnloos en de toediening is relatief eenvoudig. Ook zijn er in de neus in vergelijking met het maag-darmkanaal minder enzymen die de vaccins kunnen afbreken. En naast algemene immuniteit zorgt het ook voor lokale immuniteit in de luchtwegen. Daardoor kan de ziekteverwekker bij binnenkomst gelijk al worden bestreden.

Maar vaccinatie via de neus heeft ook een aantal nadelen. Zo verblijft het vaccin maar een korte tijd in de neusholte (twintig minuten), waardoor het weinig tijd heeft om te worden opgenomen. Ter vergelijking: een vaccin in het maag-darmkanaal heeft een verblijftijd van 24 uur.

Voor een goede werking van het nasale vaccin, moet het worden aangepast aan de toedieningsroute. Dat kan door het toevoegen van een adjuvans, een substantie die de werking van een vaccin versterkt. Zonder dat zorgt een nasaal vaccin tegen het griepvirus voor een geringe bescherming. Maar door toevoeging van het adjuvans bereikt het nasale vaccin hetzelfde resultaat als wanneer het wordt toegediend via de naald.

Via de huid

In de huid zitten veel immuuncellen, waardoor toediening van een vaccin via de huid effectief is. Toch is de toedieningswijze via de naald niet optimaal. De conventionele naald prikt namelijk ónder de huid, waar niet de meeste immuuncellen zitten.