Top 10 van 'ontdekte' aliens

Dat het sowieso lastig is om sporen van leven aan te tonen blijkt wel uit onderzoek op de planeet … aarde! Wetenschappers discussiëren al jaren over vermeende sporen van vroeg aards leven dat tussen de 3,5 en 4 miljard jaar geleden de planeet bevolkte (de aarde is 4,5 miljard jaar oud). Het gaat daarbij niet om lopende of zwemmende beestjes, maar om relatief simpele oerbacteriën.
De sporen waar het om gaat zijn versteende, kegelachtige laagjes die zijn achtergelaten door groepen bacteriën die zelf allang zijn verteerd. De moeilijkheid zit in de beoordeling of de structuren toch niet op een andere manier zijn te verklaren, zonder de tussenkomst van de eencelligen organismen. Hoe en waar het leven op aarde ontstond, is nog net zo goed een openstaande vraag als de vergelijkbare kwestie in de rest van het heelal.

Op 8 juli 1947 crasht er volgens diverse Amerikaanse kranten een vliegende schotel bij het plaatsje Roswell in de Amerikaanse staat New Mexico. Zelfs de Amerikaanse luchtmacht bevestigt het ongeluk in een persbericht, maar trekt dat overigens snel weer in.
Het zogenoemde Roswell-incident is ongetwijfeld een van de meest legendarische waarnemingen van ufo’s in de geschiedenis. Inmiddels is duidelijk dat het om een hoax gaat die begon met de resten van een neergekomen weerballon, zoals glimmende folie, gevonden door de eigenaar van een ranch. Ook voor ontelbare andere ufo-waarnemingen ontbreekt overtuigend bewijs dat er stiekem groene mannetjes door onze dampkring vliegen.

Jarenlang bestudeerde de Amerikaanse astronoom Percival Lowell (1855-1916) Mars met zijn telescoop en was er zeker van: op het oppervlak van de rode planeet zag hij het werk van Marsmannen. Zij hadden daar kolossale kanalen gegraven. Deze ‘kanalen’ werden eerder al beschreven door de Italiaan Giovanni Schiaparelli, maar Lowell was uiteindelijk de grootste voorvechter van het idee dat er op onze buurplaneet een intelligente beschaving aan het spitten was. De kunstmatige kanalen op Mars die Lowell zag, bleken niet te bestaan – de Marsmannetjes ook niet. Het wazige beeld van de planeet door telescopen van die tijd bood te veel ruimte voor speculatie.

Het langwerpige object Oumaumua van naar schatting 150 bij 400 meter raast in 2017 en 2018 met zo’n 160.000 km/h door ons zonnestelsel en houdt daarmee de gemoederen flink bezig. Vanaf de aarde worden er telescopen en radarinstallaties op gericht en onderzoekers luisteren of er misschien radiosignalen vanaf komen.
Die radiosignalen zijn er niet, scherpe beelden evenmin. En ondanks geruchten dat het om een buitenaardse ruimteschip gaat, zijn verreweg de meeste astronomen ervan overtuigd dat het een snel roterend ruimterotsblok is. Dat het object vreemd genoeg lijkt te versnellen als het ons zonnestelsel verlaat, is te verklaren door uit het opgewarmde object ontsnappende gassen, zoals dat ook bij kometen gebeurd. Oumaumua is de eerste bekende interstellaire bezoeker, dus bijzonder is hij sowieso, al is het maar een rotsblok.

In 1967 ontdekt astronoom Jocelyn Bell Burnell met een radiotelescoop een signaal dat ze niet kan verklaren. Het is alsof ze een klok hoort tikken met een ijzeren regelmaat van 1,34 seconden. Niemand kan het signaal verklaren en al snel geven de betrokken onderzoekers het object de bijnaam LGM-1, ofwel little green men-1 (kleine groene mannetjes).
Was dit werkelijk een teken van een buitenaardse beschaving? Nog datzelfde jaar vinden Bell Burnell en collega’s meerdere van deze vreemde repeterende bronnen, maar ze sluiten uit dat het om buitenaards leven gaat. Later wordt duidelijk dat de onderzoekers snel draaiende zogenoemde neutronensterren ontdekten, compacte en zware overblijfselen van uitgebrande sterren. Aan twee kanten stuurt zo’n hemellichaam een sterke bundel van radiostraling de ruimte in. LGM-1 draait in precies 1,34 seconden om zijn as en schijnt als een soort vuurtoren steeds heel even op de aarde.

Waarom zou je zoeken als je zelf gevonden kunt worden? In 1974 sturen wetenschappers onder leiding van astronoom Frank Drake en met de hulp van wetenschapspopularisator Carl Sagan een radioboodschap de ruimte in. Het is een enigszins cryptische boodschap, waarin informatie is verwerkt over onze chemische opbouw, ons DNA en het zonnestelsel. Ze hopen dat een buitenaardse beschaving het ooit opvangt. Tot nu toe heeft E.T. echter nog niet teruggebeld. Misschien moeten we wat meer geduld hebben: de boodschap werd gericht op een groep sterren op een afstand van zo’n 25.000 lichtjaar, waardoor een antwoord al gauw 50.000 jaar op zich laat wachten.
Sagan is ook betrokken bij de gouden platen die aan de Voyager-ruimtesondes hangen. Ze reizen nu met zo’n 60.000 km/h de ruimte in. Op die platen staan ‘geluiden van de aarde’ en een beschrijving van de locatie van onze planeet. Of ze ooit (heelhuids) in handen van buitenaardse wezens komen, is de vraag; de sondes zijn namelijk niet gericht op specifieke sterren.

In 2020 is er consternatie over een signaal dat onderzoekers oppikken van onze buurplaneet Venus. De wetenschappers schrijven dat ze met een grote telescoop vanaf de aarde een spoor van de chemisch stof fosfine hebben ontdekt in de atmosfeer van Venus. Deze (giftige) stof wordt op aarde onder meer gemaakt door bacteriën. Omdat de betrokkenen het natuurlijke ontstaansproces zonder bacteriën onwaarschijnlijk achten, trekken ze de conclusie dat er mogelijk micro-organismen aan het werk zijn. Andere wetenschappers zijn voorzichtig en stellen dat we de chemische processen op Venus nog niet goed kennen. Achteraf blijkt dat er fouten zijn gemaakt in de verwerking van de signalen van de telescoop. Daarmee komen de conclusies op losse schroeven te staan.

Van de miljoenen sterren die astronomen bestuderen, trekt KIC 8462852 ofwel Tabby’s ster in 2015 opeens de aandacht. Al jaren laat de ster ongewone variaties in helderheid zien. Op een gegeven moment verliest de ster in korte tijd zelfs 22 procent van zijn helderheid.
Een van de geopperde verklaringen is dat aliens rondom de ster een gigantisch bouwwerk maken. Uiteindelijk vinden astronomen ook een natuurlijke verklaring: botsende kometen rondom de ster kunnen grote hoeveelheden gas en stof de ruimte in slingeren die de ster tijdelijk ‘verduisteren’. Sindsdien is de ster veelvuldig onderzocht, maar er zijn geen tekenen van leven gevonden.

De Vikinglanders die in 1976 als eerste een (volledig) succesvolle lading op Mars maken, hebben vier experimenten aan boord om te onderzoeken of er leven is op de rode planeet. Drie van de vier experimenten vinden niets, maar één experiment levert opmerkelijke resultaten op. Wanneer er aan een geïsoleerd bodemmonster ‘voedingsstoffen’ worden toegevoegd, komt er acuut een aantal gassen vrij. Volgens de betrokken wetenschappers kan dat een teken zijn dat er bacteriën in de bodem zitten die de voedingsstoffen omzetten in gassen, zoals koolstofdioxide.
Later vinden onderzoekers een andere niet-biologische verklaring voor de vrijgekomen gassen, waaronder reactieve zouten in de Marsgrond. In combinatie met de negatieve resultaten uit de andere experimenten zijn de meeste wetenschappers ervan overtuigd dat Viking géén Marsleven vond.

Het is augustus 1977 als astronoom Jerry Ehman gegevens van het Ohio State University Radio Observatory bekijkt. De radiotelescoop was een paar dagen daarvoor gebruikt voor de zoektocht naar radiosignalen van buitenaardse beschavingen. Al snel trekt een 72 seconden durend signaal zijn aandacht. De wetenschapper ziet een eenmalige, maar krachtige piek in het radiospectrum. “Wow!”, schrijft hij in de kantlijn. Ehman en andere astronomen zoeken in de jaren daarna naar een herhaling van het signaal, maar vinden niets.
Sommigen beschouwen het ‘Wow!-signaal’ als een van de sterkste kandidaten voor een boodschap van buitenaardse beschavingen, ook al lijkt het verder geen gecodeerde informatie te bevatten. Velen deden al een poging om een natuurlijke verklaring voor het signaal te vinden. Misschien is het een natuurlijke verre radiobron die sterk varieert, of een komeet die een ‘radiopiek’ veroorzaakt, of zelfs een stuk ruimtepuin dat een aards radiosignaal weerkaatst. Al met al is er nooit een echt bevredigende verklaring gevonden voor het signaal.