Naar de content

Tip voor toptennissers: neem meer risico op je tweede service

Iets meer dubbele fouten, maar netto meer gewonnen punten

Een Australische open tennisbal ligt op een blauw veld.
Een Australische open tennisbal ligt op een blauw veld.
Australian Open

Dit weekend vinden de finales van de Australian Open tenniskampioenschappen plaats, en ongetwijfeld zullen er in de hitte van de zuidelijke zomer weer bloedstollende vijfsetters uitgevochten worden. Omdat je een tenniswedstrijd slechts wint door veel punten te scoren, kunnen kleine marges in je effectiviteit het verschil maken tussen winst en verlies van een partij. Een statistische risicoanalyse laat zien, dat spelers te beducht zijn voor dubbele fouten.

28 januari 2016

Tennis is de enige sport waarin er twee keer geserveerd mag worden. In toptennis is serveren, vooral bij de mannen, een groot voordeel. Met de eerste service kunnen de spelers wat meer risico nemen, en worden er veel punten gewonnen. Is de eerste service uit of in het net, dan volgt een tweede, wat meer voorzichtige service.

Het voordeel van de service

Ook met een tweede service zijn topspelers vaak nog in het voordeel. Hoogleraren Franc Klaassen en Jan Magnus hebben in hun boek ‘Analyzing Wimbledon, The power of statistics’ berekend dat zowel bij mannen als bij vrouwen ongeveer 60% van de eerste services goed zijn, en 86% van de tweede services.

Als de service goed is, winnen mannen gemiddeld 74% van de rally’s op de eerste service, en 59% van de rally’s op de tweede service. Bij vrouwen zijn deze percentages 63% en 53%.

Spelers nemen dus beduidend minder risico op de tweede service. Logisch, want bij een dubbele fout heb je het punt meteen verloren. Of toch niet? De kans om de rally te winnen met een tweede service is een stuk kleiner. Is het verstandig om op safe te spelen met de tweede service en geen dubbele fout te slaan? Of kun je beter iets meer dubbele fouten slaan, maar meer punten winnen in de rally? De finales van Wimbledon en de Australian Open van vorig jaar laten zien dat er veel winst te halen is.

De Wimbledon-finale 2015

In de Wimbledon-finale van dit jaar stonden Novak Djokovic en Roger Federer ook al tegenover elkaar. Een finale waar veel mensen op gehoopt hadden, met de nummers 1 en 2 van de plaatsingslijst. Novak Djokovic won, met 7-6 6-7 6-4 6-3. Had Roger Federer kunnen winnen door slimmer te serveren? Laten we eerst de statistieken bekijken:

Bij beide mannen was ongeveer 2 op de 3 eerste services goed. Als de eerste service goed was, wonnen ze 3 van de 4 punten. Het grootste verschil zat in de tweede service. Beiden sloegen bijna geen dubbele fouten. Djokovic sloeg er 1 in de hele wedstrijd, Federer 3. Maar Federer won beduidend minder punten op de tweede service dan Djokovic, 52% versus 61%.

Laten we nu eens aannemen dat de spelers kunnen variëren met de hoeveelheid risico die ze nemen. En dat ze een service kunnen slaan die ergens tussen de eerste en de tweede service in zit. De kans dat de service goed is ligt dan ergens tussen die van de eerste en de tweede service in, en de kans om de rally te winnen ook. Je kunt dan uitrekenen hoeveel risico je moet nemen op de eerste service en op de tweede service, zodat de kans zo groot mogelijk is om het punt te winnen.

Graham en Geoff Pollard hebben bepaald hoe je dit moet doen, en het leuke is dat je hier niet meer dan middelbare school wiskunde voor nodig hebt. Roger Federer zijn eerste service was optimaal, maar hij had beter meer risico kunnen nemen op z’n tweede service. Hij had dan wel wat meer dubbele fouten geslagen. Maar hij had toch meer punten gewonnen, omdat zijn kansen in de rally zouden zijn gestegen. Novak Djokovic heeft tactisch zo goed als optimaal geserveerd.

Mijn middelbare school (rode kader) en mijn universiteit (blauw kader)

Google Maps/Benjamin Gravesteijn

Stel dat Roger Federer tactisch optimaal had geserveerd. Wat zou dat voor impact hebben gehad op zijn winkansen? Novak Djokovic won 69,2% van de punten als hij serveerde. Roger Federer won 65,8%. Door meer risico te nemen op de tweede service had hij dat percentage omhoog kunnen brengen naar 66,6%. Stel dat Djokovic en Federer in het volgende toernooi weer tegenover elkaar staan. Ze zijn allebei precies evengoed als de vorige keer, alleen Federer neemt nu meer risico op de tweede service. Hoe veranderen dan de kansen om een servicegame, een set of de wedstrijd te winnen? Djokovic zou nog steeds de beste papieren hebben, maar Federer zou zijn winkansen met ruim 4% zien stijgen! Als het niveau nog wat dichter bij elkaar ligt, kan slim serveren het verschil maken tussen winnen en verliezen.

Miriam Loois

De Australian Open finale 2015

In de finale van de Australian Open van 2015 stonden Novak Djokovic en Andy Murray tegenover elkaar. Djokovic won ook deze wedstrijd, met 7-6 6-7 6-3 en 6-0. Bij Djokovic gebeurde er iets geks deze wedstrijd. Hij won meer punten op zijn tweede service dan op zijn eerste service. Andy Murray had, net als Roger Federer in de Wimbledon finale, een groot verval tussen zijn eerste en tweede service. Op zijn tweede service won hij slechts 37% van de rally’s. Voor hem was het verstandiger geweest om een stuk meer risico te nemen op zijn tweede service.

Miriam Loois

Als hij meer risico had genomen op de tweede service, zou de kans om een punt te winnen zijn gestegen van 54,2% naar 57,1%. Als Djokovic hetzelfde zou hebben geserveerd, zou de kans om de wedstrijd te winnen zijn gestegen van 16,6% naar 31,2%. Bijna een verdubbeling!

Miriam Loois

Petje op, petje af

Bij de finale van Wimbledon en de Australian Open vorig jaar was er een groot verschil tussen de spelers. Bij Novak Djokovic zat er relatief weinig verschil tussen zijn eerste en tweede service. Roger Federer en Andy Murray hadden tactisch beter meer risico kunnen nemen op de tweede service. Dit kan een algemeen patroon zijn, maar de optimale strategie kan ook afhangen van de vorm van de dag, en van de tegenstander. Bij de komende finale van de Australian Open zouden de spelers dus eigenlijk bij moeten houden hoeveel punten ze scoren op de eerste of tweede service. En hun strategie gedurende de wedstrijd daarop moeten aanpassen. Voor de speler is dat lastig, want hij concentreert zich op zijn spel. De coach zou dit wel kunnen doen, maar mag helaas geen tips geven; al gebeurt dit in de praktijk wel, want de coach zit op de tribune. Petje op is meer risico, petje af minder?

Bronnen
  • Franc Klaassen en Jan Magnus, ‘Analyzing Wimbledon, The power of statistics’
  • Graham Pollard en Geoff Pollard, ‘Optimal Risk taking on first and second serves’
  • Geoff Pollard, ‘What is the best serving strategy?’
  • Paul Newton en Joseph Keller, ‘Probability of winning at tennis. I. Theory and data’
  • Statistieken van FlashScore.nl

_Dit artikel is eerder verschenen op Miriams eigen blog

ReactiesReageer