Een ambitieus project is het: ChronoZoom. Het maakt het mogelijk te reizen into deep time, maar tegelijkertijd ook in de recente geschiedenis. ChronoZoom moet een eindeloze databank worden die wetenschappelijke kennis over een periode van miljarden jaren herbergt. Het project is opgezet door Berkeley University en Microsoft. Maar ook Nederlandse wetenschappers werken eraan mee.
Eén van die Nederlandse wetenschappers die aan het ChronoZoom-project is verbonden is Jan Smit, geoloog aan de VU en specialist op het gebied van de overgang van Krijt naar Paleogeen. Dit was het moment dat door een inslag van een asteroïde veel levensvormen, waaronder de dinosauriërs, uitstierven op aarde. Smit noemt zichzelf grappend ‘vakkenvuller’: hij zal immers alle relevante wetenschappelijke kennis over de K/Pg-event toevoegen aan de digitale tijdbalk van ChronoZoom.
De startpagina van ChronoZoom, met bovenaan de tijdbalk waarop kan worden ingezoomd. ChronoZoom zal over enkele jaren een schat aan informatie bevatten: van populaire filmpjes tot peer reviewed werk uit de wetenschappelijke wereld. De informatie is gerangschikt in vijf thema’s: kosmos, aarde, leven, prehistorie (incl. de menselijke evolutie) en de recente geschiedenis van de mensheid.
ChronoZoomTijdbewustzijn
“Geologie is bij uitstek een vak waarin je je bewust wordt van het verloop van de tijd, helemaal terug tot wat we in de aardwetenschappen deep time noemen,” aldus Smit. “Het verloop van de geologische tijd zien we in ons vak letterlijk in de opeenvolging van gesteentelagen en in de trage bewegingen van continenten over de aardbol. Met ChronoZoom hebben we een tool in handen om dit tijdsdenken te prikkelen. ChronoZoom borduurt ook voort op het begrip van Big History.”
ChronoZoom onderdeel Prehistorie – human phylogeny (printscreen)
ChronoZoomBèta én gamma
De bakermat van ChronoZoom ligt in de VS. Daar ging enkele jaren geleden een promovendus in de ict aan de slag met de vraag hoe een tijdbalk in meerder dimensies te visualiseren zou zijn. Maar geologie is niet het enige onderwerp dat deel uitmaakt van ChronoZoom. Het project, dat wordt gerealiseerd door de Berkeley University in Californië en wordt gefinancierd door Microsoft, is juist opgezet om het gat tussen humanities en sciences te dichten. Welk klimaat heerste er bijvoorbeeld toen er een einde kwam aan het Inca-rijk, om maar een voorbeeld te noemen.
ChronoZoom onderdeel Humanity (printscreen)
ChronoZoomGrote verbanden
Nog een voorbeeld: waaruit bestond twee miljard jaar geleden het leven op aarde én hoe waren de continenten toen op de aardbol gerangschikt? Smit: “Met ChronoZoom willen we alles met elkaar in verband brengen. Via de tijdbalk – de ruggengraat van de website – kun je springen naar de verschillende tijdvakken. Aanvankelijk was de tijdschaal lineair, maar nu is de tijdbalk logaritmisch ingedeeld”.
ChronoZoom is beschikbaar als een html-versie op internet en niet off-line beschikbaar. Als het aan Smit ligt zal er veelvuldig worden gelinkt naar Wikipedia. Volgens hem bestaat er nogal wat koudwatervrees wat betreft de informatie op Wikipedia, maar dat vindt hij niet terecht. “De aardwetenschappelijke kennis op de wiki-pagina’s is van behoorlijke kwaliteit.”
ChronoZoom onderdeel Life (printscreen)
ChronoZoom4D-denken
Maar wordt de wetenschappelijke kennis niet té statisch gerepresenteerd op ChronoZoom? Hoe geef je discussies en onzekerheden de ruimte? In de wetenschap gaat het immers om voortschrijdend inzicht en niet om encyclopedische kennis. Zijn eigen specialisme – de KPg-event – is daar een goed voorbeeld van. Wetenschappers vechten elkaar de tent uit over de omstandigheden hoe de dinosauriërs aan hun einde kwamen.
Smit: “De basis is peer reviewed werk, dus artikelen die door collegawetenschappers zijn beoordeeld. ChronoZoom zal geen open source website worden; je kunt er dus geen discussies op starten. Het voornaamste doel is mensen te stimuleren te gaan denken in vier dimensies”. Smit verwacht dat het nog jaren zal duren voordat alle ‘vakken’ zijn ingevuld.