Tien vragen over de Nucleaire Top

2. Wat wordt precies onder nucleair terrorisme verstaan?

Daarbij valt aan uiteenlopende acties te denken. Met gestolen nucleair materiaal kunnen kernwapens gemaakt worden of er kan losgeld voor gevraagd worden. Het kan worden gebruikt voor het maken van een ‘vuile bom’: een conventionele bom met radioactief materiaal. Ook een aanval of sabotage van een nucleaire installatie wordt gerekend tot nucleair terrorisme, evenals het blootstellen van een enkele persoon aan een schadelijke dosis radioactiviteit.

3. Wie komen er naar de top?

Dit jaar zullen 53 landen en vier internationale organisaties (EU, IAEA, Interpol en VN) act de présence geven. Noord-Korea en Iran komen niet. De Russische president Poetin heeft inmiddels afgezegd vanwege de politieke situatie op de Krim.

4. Wat is het doel van deze top?

Het voornaamste doel is wereldwijd te komen tot een vermindering van nucleair materiaal én een betere beveiliging van dit materiaal. Om dit te bereiken staat ook de internationale samenwerking op de agenda. Daarbij het gaat het zowel om een betere samenwerking en informatie-uitwisseling tussen landen onderling, maar ook tussen landen en de industrie.

5. Gaat de top ook over kernwapens en ontwapening?

De top gaat niét over bewapening door staten. Als óók het thema van het beperken van kernwapens (non-proliferatie) op deze NSS-top zou worden behandeld, is de kans groot dat afspraken die op korte termijn tot het voorkomen van nucleair terrorisme moeten leiden, worden vertraagd.

6. Is kernenergie een thema tijdens deze top?

Ook de kwestie van de wenselijkheid en veiligheid van kernenergie en wat te doen met kernafval in het algemeen is niet aan de orde. Kernenergie en -afval komen wel indirect aan bod in relatie tot beveiliging van kernafvaltransporten en het vervangen van hoogverrijkt uranium (zogenaamd High Enriched Uranium, oftewel HEU) door laagverrijkte kernbrandstoffen (Low Enriched Uranium, LEU), de zogeheten ‘HEU-LEU conversie’.

Laagverrijkte kernbrandstof (LEU), dat doorgaans maar 19,75 procent U-235 bevat, is voor terroristen minder interessant. Het in de ban doen van hoogverrijkt materiaal – dat tussen 20 en 90% U-235 bevat – zou daarom al een grote stap zijn.

7. Gebruikt Nederland zelf nog hoogverrijkt uranium?

Ja, Nederland produceert en gebruikt dit hoogverrijkte materiaal nog voor medische toepassingen. Nederland heeft op een vorige top beloofd dit materiaal te gaan vervangen door laagverrijkte alternatieven. Het alternatief is duurder.

9. Wat is het verschil tussen ‘nuclear safety’ en ‘nuclear security’?
Dit is een voor specialisten belangrijk onderscheid. Safety heeft te maken met bescherming tegen menselijk falen waarbij geen opzet in het spel is; security is beveiliging tegen opzettelijk handelen van mensen of organisaties met kwade bedoelingen. De nucleaire top gaat dus over dit laatste aspect, waarbij niet staten maar individuen en groepen gebruik maken van nucleair materiaal.

10. Wat is er sinds de eerste NSS-top in 2010 allemaal bereikt?
Er zijn internationale verdragen opgesteld. Zo moet smokkel beter worden tegengegaan. Ook hebben tien landen afstand gedaan van hun hoogverrijkt uranium; dit is teruggebracht naar de herkomstlanden, VS en Rusland. Hiervoor moesten kernreactoren geschikt gemaakt worden voor laagverrijkt uranium. Inmiddels is wereldwijd 5000 kilo HEU en plutonium verwijderd. Dat lijkt niet veel, maar voor het produceren van een kernbom is maar weinig nodig. Ook is er het een en ander gebeurd om personeel beter te trainen. Wereldwijd is er meer behoefte aan hooggeschoold personeel op het gebied van nucleaire veiligheid. In Nederland, aan de TU Delft, is er sinds precies een jaar een master in ‘Nuclear Security’.