Naar de content

Te veel nattigheid hield landbouw Maya’s tegen

Kees Nooren

De Tabasco delta in Mexico zit vol aanwijzingen over het klimaat in de tijd van de Maya’s. Zo blijkt nu dat de Mayabeschaving waarschijnlijk later ontstond dan gedacht, omdat het daarvoor nog te nat was voor landbouw. Dat concludeert Kees Nooren van de Universiteit Utrecht in zijn onderzoek naar de Tabasco delta in Mexico. Nooren promoveerde 17 november.

8 december 2017

Locatie van de Tabasco delta (grote foto) in Mexico, Midden-Amerika.

 Google Earth

De Tabasco delta in Mexico is bijzonder, want hier ontstond één van de oudste menselijke beschavingen: de Maya’s. Nu blijkt uit onderzoek naar de delta, dat de Maya’s hier waarschijnlijk pas vanaf 400 v.Chr. aan landbouw deden en niet al in 1000 v.Chr., zoals sommige archeologen dachten. Daarvoor was het namelijk nog te nat. Eerdere onderzoekers hadden al een link gevonden tussen droogte en de ondergang van de Maya’s. Nieuw is dat ook nattigheid nadelig was voor de Maya’s.

Geschiedenisboek

Delta’s worden gevormd doordat rivieren zand en klei afzetten voor de kust. Maar ook stuifmeelkorrels van planten en vulkanisch as van vulkaanuitbarstingen komen in de delta terecht. Door de tijd heen worden er steeds nieuwe lagen zand en klei afgezet. Zo wordt de delta een soort geschiedenisboek vol informatie over vegetatie, klimaat en vulkaanuitbarstingen.

Nooren deed onder andere onderzoek naar strandwallen in Mexico. “Strandwallen ontstaan aan de kust op de plek waar de rivier zijn zand loslaat”, legt Nooren uit. “Eén strandwal ontstaat in ongeveer 5 tot 15 jaar tijd.” Uit de strandwallen kon Nooren achterhalen hoeveel neerslag er viel. “Als er veel water door de rivier stroomde, werd er meer zand afgezet dan in droge periodes.” Een opvallende uitschieter was de periode van 850 tot 400 v.Chr., toen was het bijzonder nat. Pas daarna, in 400 v.Chr., werd het klimaat geschikt voor landbouw.

Ontbossing zorgt voor klei

Verrassend was dat de landbouw van de Maya’s die daarna ontstond, geen invloed op de delta had. Tegenwoordig is dat wel anders. “De delta verandert de laatste 50 tot 100 jaar. Dat is duidelijk gelinkt aan ontbossing voor de landbouw, waardoor de bodem makkelijker erodeert en er meer klei in de delta terechtkomt.” Waarom de activiteiten van de Maya’s weinig invloed op de delta hadden is niet duidelijk.

De extra klei die tegenwoordig in de delta terechtkomt, is volgens Nooren geen probleem. Wat wel een probleem vormt, is het tekort aan zand. Het zand dat vroeger door de rivieren werd meegenomen naar de kust, wordt nu tegengehouden door stuwmeren en dammen. “Doordat er minder zand wordt afgezet, verdwijnt de kust op sommige plaatsen wel met zes meter per jaar.” Dat is niet alleen een probleem in Mexico, maar eigenlijk in alle delta’s. In Nederland, ook een delta, moet de zandmotor het zand bij de kust weer aanvullen. De vraag is wat de beste oplossing voor Mexico is.

Dit artikel is geschreven door een student van de master Science Communication aan de Vrije Universiteit. Onze redacteur Anne van Kessel heeft de studenten begeleid bij het schrijven van een nieuwsbericht.

ReactiesReageer