Er mag weer een nieuw vakje ingekleurd worden in het periodieke systeem. Het bestaan van element 117 is bevestigd. Het lukte wetenschappers van het GSI Helmholtzzentrum für Schwerionenforschung in het Duitse Darmstadt twee atomen van dit superzware element te maken.
De 120 meter lange lineaire versneller van het GSI.
GSI Helmholtzzentrum für SchwerionenforschungVorig jaar was er al nieuws te melden in de zoektocht naar nieuwe superzware elementen. Toen werd element 115 voor de tweede keer geproduceerd. Nu is ook nummer 117 aan de beurt.
Een internationaal team van wetenschappers schoten met een deeltjesversneller een bundel van calcium-48-ionen op een doelwit van een neutronrijke isotoop van berkelium. Tot tweemaal toe smolten een calcium- en berkeliumkern samen tot een nieuwe element met 117 protonen in de kern.
Deze gefabriceerde atomen vervielen na korte tijd door een reeks aan zogenoemde alfadeeltjes uit te zenden. Een proces dat met een detector te volgen is en waarbij lichtere, bekende elementen ontstaan. Uiteindelijk vormde zich element 103, beter bekend als lawrencium.
Periodiek systeem met rechtsonder element 117, oftewel ununseptium (Uus), tussen het bestaande element livermorium (116) en het nog te ‘bevestigen’ ununoctium (Uuo).
Wikimedia Commons, Capaccio via CC BY-SA 3.0Nieuwe isotopen
Met de experimenten herhalen de wetenschappers eerdere observaties van element 117 die in 2010 in het laboratorium in het Russische Dubna werden gedaan. Het is gebruikelijk dat het bestaan van een element wordt bevestigd na twee onafhankelijke waarnemingen.
Bijzonder aan deze ontdekking is dat er tegelijkertijd een nieuwe isotoop van het element lawrencium (103) is gevonden in de vervalreeks. Ook het verval van dubnium (105) naar deze isotoop werd nog niet eerder waargenomen. Met een halfwaardetijd van 11 uur is dit lawrencium-266 momenteel het ‘stabielste’ superzware element dat bekend is.
Zwaarste halogeen
Over de eigenschappen van element 117 is nog vrijwel niets bekend. Volgens het periodiek systeem der elementen valt de stof in de groep van de halogenen, maar of de zware kern overeenkomstige eigenschappen heeft als zijn lichtere broeders is de vraag. Dat zouden verdere experimenten moeten uitwijzen. Duidelijk is dat het lastig zal worden om de eigenschappen te achterhalen, vanwege het moeizame productieproces en de zeer korte levensduur.
Hoewel de International Unions of Pure and Applied Physics and Chemistry, de instantie die onder andere waakt over de naamgeving van elementen, de resultaten nog niet onder de loep heeft genomen lijkt niets een officiële naam meer in de weg te staan. De werknaam is momenteel nog ununseptium (een-een-zeven-ium in het Latijn).