Superpower voor het herschrijven van onze genen

Het was 16 oktober 2017… Het langverwachte praatje van Jennifer Doudna aan King’s College London. Kennelijk was men reeds enkele jaren bezig haar als gastspreker te krijgen aan de universiteit maar liet de drukke agenda van deze ‘Sciencific Celebrity’ het niet eerder toe. Tot nu☺ Als recalcitrante Hollandse fietser zonder helm bereikte ik op de valreep Guy’s Campus waar professor Doudna zou spreken.

“Was dan ook eerder vertrokken” mopperde ik in mezelf bij het binnenlopen van de zaal. Dan had ik namelijk in de zaal kunnen zitten waar ze daadwerkelijk haar praatje gaf, in plaats van met nog honderd anderen naar een videoscherm te moeten staren. “Toch jammer”, dacht ik in mezelf, me niet realiserend dat ik nog tot de gelukkigen behoorde die haar überhaupt op dit scherm mochten bewonderen, in plaats van weer rechtsomkeert naar huis te worden gestuurd vanwege gebrek aan plek.

Bravoure

Met veel bravoure werd ze aangekondigd en verscheen ze, enkele seconden later, met een zelfverzekerd glimlach op het videoscherm. In een tijdsbestek van ongeveer een uur nam ze ons mee naar haar pad leidend naar haar triomf. Bij het beschrijven hiervan werd ik getroffen door haar aanstekelijke passie en extreme nieuwsgierigheid voor fundamentele biochemische vraagstukken. Mijn scrupule over de balans tussen wetenschappelijke integriteit en politiek in de weg naar succes verdween ogenblikkelijk. Mijn vlam werd weer aangewakkerd bij het horen van haar verhaal en begon fel te schijnen op mijn in het donker weggestopte, idealistische beeld van de wetenschap. Het kan dus toch! Dit terwijl haar carrièrepad voorafgaand aan dit succes niet extreem opmerkelijk lijkt. Ze vertelt over haar ontdekking.

Door middel van het bestuderen van bacteriën heeft haar lab ontdekt dat deze beschikken over een soort machinerie die ze in staat stelt stukjes genetische code te herkennen en kapot te knippen. Deze ontdekking hebben ze vervolgens weten om te zetten naar een bruikbaar instrument waarmee heel specifieke stukjes genetische code worden herkend en zelfs herschreven. Het CRISPR-systeem stelt ons dus plots in staat om gerichte genetische ziekten te verlichten of te worden gebruikt als zeer specifieke kankertherapie, waarnaar reeds twee klinische studies gaande zijn. De toepassing gaat echter verder dan louter medisch. Het CRISPR-systeem kan namelijk ook worden gebruikt als tool om de groei van gewassen en vee te bespoedigen en voor bijvoorbeeld het controleren van ziekte-dragende insecten.

Zoals je je wellicht kan voorstellen deed deze ontdekking en de publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Science in 2012, veel stof opwaaien. Immers, hoe gaan we om met deze nieuwe techniek die ons in staat stelt DNA te herschrijven? Waar ze in eerste instantie besloot zich afzijdig te houden voor de discussies die de mogelijkheden van haar ontdekking met zich meebracht, liet dit haar toch niet los.

Want het zou immers niet lang duren voordat men haar methode zou toepassen op zaad- of eicellen om zo een embryo van overerfbare genetische veranderingen te voorzien. Dit hield haar wakker. ‘Kon ze het zich permitteren zich afzijdig te houden van het maatschappelijke ethische debat rond de toepassing van deze techniek die zij mede had gecreëerd’, vroeg ze zich af? Nee was haar antwoord. Volgens velen was dit echter geen wetenschappelijke maar een politieke discussie.

Betrokken wetenschapper

Waar ze erkent dat het een onderwerp raakt waarin ze zich niet kundig voelt, deinst deze wetenschapster hier niet voor terug en is ze actief betrokken in de gesprekken over de mogelijke uitwerking van haar ‘genoom bouwkunde’ op de gezondheidszorg, landbouw en het milieu en bovenal op het herschrijven van de genetische code van ongeboren baby’s. Dit is zonder meer iets waar we over na moeten denken en waar een jongere generatie onderzoekers die opgroeien met deze techniek niet omheen kunnen. Hoe ver gaan we? En wat zijn de mogelijke consequenties? Ik ben ook erg benieuwd naar jullie mening hierover☺

Mijn bewondering en fascinatie is groot voor deze vrouw, die één van de grootste ontdekking op haar naam heeft staan waarvoor ze ongetwijfeld de Nobelprijs zal verdienen. Maar ik bewonder bovendien de erkenning van haar verantwoordelijk actief deel te nemen aan de complexe maatschappelijke ethische discussie die haar creatie in gang heeft gezet. Een inspirerend vrouw. Een integere wetenschapster. In mijn ogen, een echte wetenschappelijke superheldin. Zou ze nog op zoek zijn naar een goofy idiot sidekick;)?