Spinozaprijs voor herschrijven geschiedenis Cariben

Alfa-, gamma- en bètawetenschappen; methoden en technieken uit alle hoeken van de wetenschap komen samen in het onderzoek van Corinne Hofman. En het werkt, want deze combinatie levert haar nu de Spinozapremie van 2,5 miljoen euro op. Te besteden aan onderzoek naar eigen keuze.

Zelf vindt Hofman het prachtig: “Het is echt geweldig dat ik me nu mag rekenen tot de vele excellente onderzoekers op deze wereld! De prijs betekent heel veel voor me omdat het aangeeft dat mijn onderzoekslijn dus kennelijk aanspreekt en mijn multidisciplinaire aanpak interessant en innovatief wordt gevonden. En het inheemse perspectief en behoud van cultureel erfgoed waar ik naar streef, vindt het NWO ook belangrijk.”

Geschiedenis herschrijven

Dit inheemse perspectief is wat het onderzoek van Hofman onderscheidend maakt. Haar onderzoek richt zich op de gevolgen van de Europese kolonisatie van de Amerika’s en in het bijzonder van het Caribisch gebied. In 1492 zette Columbus voet aan wal op de Caribische eilanden en de gangbare visie is dat de inheemse samenlevingen binnen 25 jaar na zijn aankomst waren weggevaagd. Indianen werden uitgemoord, tot slaaf gemaakt en als anonieme arbeidskrachten uitgebuit.

Hofman: “We weten nog maar heel weinig over de effecten van dit kolonisatieproces en de transformaties die de Indiaanse culturen hebben ondergaan. Onze kennis is gebaseerd op Europese berichtgeving, die onvolledig en gekleurd is, en is doorspekt met westerse vooroordelen. ‘Indianenverhalen’, beladen met die vooroordelen uit laatmiddeleeuws Europa, hebben de westerse beeldvorming over de oorspronkelijke bewoners van de Amerika’s bepaald. Dit heeft geleid tot een scheef historisch beeld.”

Het doel van Hofman’s onderzoek is om vanuit de archeologie de kolonisatieprocessen vanuit een Caribisch Indiaans perspectief te herschrijven en de scheefgegroeide historische constructie recht te zetten. Hofman: “Momenteel voeren we archeologisch onderzoek uit in de Dominicaanse Republiek, op Cuba en de Kleine Antillen, drie gebieden die tussen 1492 en ongeveer 1800 op verschillende wijze met de Europese kolonisator te maken hebben gehad.

Met de nieuwste methodes uit de bioarcheologie, archeometrie, geofysica, geochemie en genetica worden archeologische data bestudeerd, geanalyseerd en geïnterpreteerd. Het gaat hier dan om gegevens over leefgewoonten, gezondheid en culturele gebruiken, inrichting en gebruik van het landschap, materiële cultuur, grafritueel en sociale netwerken.”

“Naast de rijke archeologische overblijfselen leeft de oorspronkelijke Indiaanse bevolking voort in hedendaagse orale tradities, culturele en religieuze praktijken. Zij heeft haar stempel gedrukt op de huidige multi-etnische en multiculturele Caribische samenleving. Daaruit blijkt dat de historische kennis over de inheemse bewoners niet strookt met huidige ideeën over het verdwijnen van de Indiaanse cultuur en het ontstaan van de tegenwoordige multi-etnische samenlevingen in het gebied. Ook de Indiaanse geschiedenis van ‘onze’ BES eilanden wordt in mijn project belicht en krijgt hiermee hopelijk ook een plaats in de geschiedenisboeken in Nederland en overzee.”

Plannen met de premie

De Spinozapremie van 2,5 miljoen euro wil Hofman onder andere besteden aan nieuw vergelijkend onderzoek in andere delen van de Amerika’s. “Ik bestudeer nu de koloniale ontmoeting in het Caribisch gebied en ik zou graag soortgelijke situaties elders willen bestuderen, met name de impact die dit proces heeft gehad op de inheemse bevolking van die gebieden.”

Ook vindt ze het belangrijk om de maatschappelijke relevantie van het onderzoek op de eilanden en elders in de wereld te stimuleren. “De confrontatie tussen de westerse wereld en inheemse culturen heeft in veel delen van de wereld plaats gehad. Het bodemarchief wordt bedreigd door natuurlijke factoren en menselijk ingrijpen en hiermee verdwijnt ook een deel van de geschiedenis van de oorspronkelijke bewoners. Daarom wil ik nog meer investeren in capaciteitsopbouw door lokaal een deskundig kader op te leiden.”

Voor haar studenten heeft Hofman nog een gouden tip, die naar de Spinozaprijs zal leiden: waar een wil is, is een weg! Haar werk is haar grootste hobby en de belangrijkste drijfveer achter haar eigen onderzoek is dan ook motivatie. Hofman: “Ik word enorm gestimuleerd door de mensen om mij heen en ik zit steeds boordevol nieuwe ideeën. En natuurlijk het continue ontdekken: een onbeschreven geschiedenis opgraven is enorm spannend. Motivatie, gedrevenheid en altijd op zoek gaan naar nieuwe uitdagingen is daarom wat ik al mijn studenten meegeef.”