Als we ouder worden, gaan we andere planeten bevolken, zo schetsen bezoekers van de tentoonstelling ‘Living Looonger’. Maar: “Als we als soort slimmer willen worden, moeten we juist éérder doodgaan.”
Vliegende schotels, zwevende steden op verre planeten en zelfs een alien girlfriend. Als je het de bezoekers van de tentoonstelling ‘Living Looonger’ in de Studio van NEMO Science Museum vraagt, dan staat ouder worden gelijk aan allerlei nieuwe mogelijkheden en uitvindingen waarmee we in mum van tijd het heelal in kunnen trekken. En dat is niet eens zo’n gekke gedachte. Zou de wereld er immers niet heel anders uitzien als briljante koppen als Einstein honderd jaar langer onder ons zouden zijn? Kunnen we als soort wijzer worden als we langer blijven leven? Zo wijs, dat een ‘Planeet B’ ineens eerder haalbaar is?
Bekijk een kleine greep uit de toekomsttekeningen via onderstaande slideshow:
“Dat lijkt me niet”, antwoordt geheugenonderzoeker Chris de Zeeuw (Nederlands Herseninstituut) stellig op die vragen. Dat heeft allereerst te maken met de aftakeling van het brein, legt hij uit. In principe krijg je naarmate je ouder wordt namelijk een steeds slechter geheugen. De piek ligt tussen de 20 en 30 jaar en boven de 85 heeft de helft van de mensen dementie. “Ouder worden betekent dus niet direct dat je meer dingen kan onthouden of dat je tot nieuwe inzichten komt. Bovendien is meer kennis ook niet altijd een garantie voor briljante creativiteit.”
Vernieuwing
In de zoektocht naar manieren om (gezond) oud te worden, moeten we volgens De Zeeuw daarom vooral inzetten op hersenonderzoek, en wat minder focussen op de andere organen. Waar je darmen zich elke 48 uur vernieuwen en je skelet iedere 7 jaar uit compleet nieuwe cellen bestaat, blijven je hersencellen - op een klein beetje vernieuwing via stamcellen na - namelijk je hele leven bij je. Dat maakt het lastiger om deze cellen te vernieuwen of genezen. “En wat heb je eraan als niemand meer sterft aan kanker, maar iedereen dement is?”
Maar ook als we allemaal ouder worden én ons brein jong weten te houden, zullen we niet ineens de ruimte doorkruisen denkt De Zeeuw. “Echt nieuwe doorbraken waarmee je met een raket naar een andere planeet kan gaan, ontstaan uit creatieve associaties tussen de kennis die er al is.” Hij wijst naar de tekening waar er steden gebouwd zijn op wolken waar bliksemschichten uitkomen. “Het kan bijvoorbeeld best zo zijn dat dit niet eens zo’n slecht idee is. De wolken bevatten veel energie, waar je misschien iets mee kan.”
Kennis en levenservaring kunnen nieuwe ideeën ook juist in de weg zitten, stelt hij. “De meest briljante koppen hadden hun beste ingevingen dan ook toen ze nog vrij jong waren.” Eigenlijk zouden we dus met zijn allen mínder lang moeten leven, legt de wetenschapper uit. Als je vernieuwende ideeën wil, dan heb je ook vernieuwing in mensen nodig. “Als de mensen die ooit besloten om op twee benen te staan nu nog zouden leven, zouden we als soort nooit verder geëvolueerd zijn.”
Eerder doodgaan
Dat betekent overigens niet dat we allemaal zo snel mogelijk dood zouden moeten gaan, legt De Zeeuw uit. “In principe kun je tussen je tiende en twintigste al kinderen krijgen, maar als je direct erna overlijdt dan kan je je kinderen niets meer leren.” Ook grootouders kunnen volgens hem nog een tijd nuttig zijn voor de volgende generatie, maar dat heeft wel een optimum. “Zo rond de zestig kan je eigenlijk prima overlijden.”
Toch snapt hij wel dat mensen ouder dan dat willen worden, en daar van alles voor overhebben. Hijzelf (63 jaar) wil ook nog lang niet denken aan doodgaan. Als hij de keuze zou krijgen om tweehonderd te worden, zou hij die zelfs zo aangrijpen. Ook als hij daarin de enige ter wereld is en hij dus al zijn dierbaren zal verliezen. “Als je het me vraagt als wetenschapper, dan zou ik zeggen dat het voor de mens als soort beter zou zijn als niemand zo oud wordt. Vraag je het me als persoon, dan zou ook ik dat uit pure nieuwsgierigheid en egoïsme niet kunnen laten.”