Dankzij nieuwe technologie kan een arts pijnloos en goedkoper vaststellen of te vroeg geboren baby’s lijden aan geelzucht. Nu is bloedprikken nog de aangewezen methode. Een nieuw apparaat kijkt prikvrij door de huid heen in een enkel bloedvat.
Omdat hun organen nog niet goed genoeg werken lijden te vroeg geboren baby’s vaak aan geelzucht. Om vast te stellen in welke mate een baby hier last van heeft wordt vaak meerdere keren per dag bloed afgenomen. Dat is niet alleen pijnlijk voor de kleintjes, maar ook vervelend omdat ze nog niet zoveel bloed hebben. Baby’s van 25 weken hebben net zoveel bloed in hun lijf als in een espressokopje past. Bovendien is de huidige methode kostbaar. Bij het prikken en analyseren zijn namelijk veel medewerkers betrokken, van verplegers tot lab-analisten.
Nienke Bosschaart (Academisch Medisch Centrum) ontwikkelt daarom een alternatief. Ze maakt een zeer nauwkeurig apparaat dat door de huid heen in een enkel bloedvat kan kijken. “Het apparaat bepaalt snel, prikvrij en pijnloos de bilirubinewaarde bepaald. Dat is een lichaamseigen gele stof die bij geelzucht teveel wordt aangemaakt”, zegt Bosschaart. Haar onderzoek wordt medegefinancierd door technologiestichting STW en Bosschaart won onlangs diens Simon Gezelprijs 2013 voor haar onderzoek.
Verstoring
Momenteel bestaan al instrumenten die zonder prikken bilirubine meten. “Maar ze zijn onnauwkeurig en zorgen voor een afname van dertig procent van de prikken. Mijn technologie maakt dat overbodig, doordat het veel accurater is”, aldus Bosschaart.
De werking van laag-coherente spectroscopie.
Nienke BosschaartHet grote probleem van de huidige instrumenten is dat ze niet alleen meten hoeveel bilirubine in de bloedvaatjes zit, maar ook in het weefsel eromheen. Dat verstoort de meting. De technologie van Bosschaart kijkt in een enkel bloedvat en is dus veel nauwkeuriger.
Om geen last te hebben van het weefsel maakt Bosschaart gebruik van een slimme truc die gebaseerd is op interferometrie. Dat is het meten dankzij storingen (interferentie), die ontstaan wanneer meerdere golven op dezelfde plaats en tijd samen- of tegenwerken.
“Wanneer we met licht in de huid schijnen, raakt het verstrooid. Dat is lastig want we meten dan de totale weerkaatsing van het licht. Daarin zit licht dat zowel in de bloedvaatjes als het omliggende weefsel is geweest. Door een deel van het ingaande licht af te splitsen en een zogenaamd referentiepad af te laten leggen, laten we het interfereren met het licht dat alleen in een bloedvat is geweest. Vervolgens focussen we ons enkel op het interferentiesignaal en zien we tot op enkele micrometers nauwkeurig de bilirubinewaarde in het bloedvat. Deze nieuwe techniek noemen we laag-coherente spectroscopie.”
Verzameling spiegels en lenzen
Op laboratoriumschaal is de werking van de methode aangetoond. De komende jaren zal de ontwikkeling naar een klinisch apparaat plaatsvinden. Op dit moment bestaat de technologie uit een verzameling van vooral spiegels en lenzen. Het is nu nog ongeschikt om in een kliniek te gebruiken. “We willen daarom een probe ontwikkelen. Dat is een veel kleiner instrument, dat eenvoudig te gebruiken is.” Het Amsterdams Medisch Centrum werkt samen met Montana State University om de probe te ontwikkelen.
Bosschaart wil de technologie ondertussen nog flink verbeteren. “Ik denk dat we nog met een factor vijf nauwkeuriger kunnen zijn. Daar zijn we de komende drie jaar nog wel mee bezig. Daarna gaan we het technisch valideren in een kliniek, om ook buiten het lab aan te tonen dat het werkt. Vervolgens kan het snel de markt op, zodat het prikken niet meer hoeft.”