Welke plek heeft seksueel geweld in mijn onderzoek naar jongeren, seksualiteit en sociale media?
Een belangrijke uitkomst van mijn onderzoek is dat we de discussie over jongeren, seksualiteit en sociale media niet moeten laten kapen door onze angst voor seksueel geweld. Seksualiteit is immers zoveel meer dan dat: het is ook een avontuur, intimiteit, een leerproces en een proces van vormgeven aan identiteit.
Tijdens mijn lezing in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam op 20 december vertelde ik dus vooral hierover. Na mijn presentatie stelde dagvoorzitter Patrick Nederkoorn een interessante vraag, namelijk hoe ik die boodschap verenigde met het werk dat ik vóór mijn promotie-onderzoek deed, bij de Vereniging tegen Seksuele Kindermishandeling. Daar had ik immers wél vooral gefocust op seksueel geweld.
Omslag
Het is inderdaad even een omslag geweest: van een nadruk op seksueel geweld naar een nadruk op de positieve betekenissen van seksualiteit. Gelukkig waren er veel mensen op wie ik kon bouwen. Een belangrijke bron van inspiratie vormden feministische onderzoekers en activisten, die duidelijk hebben laten zien hoe angst en paniek ertoe leiden dat jongeren beknot worden in hun (seksuele) vrijheid. Een voorbeeld is de Amerikaanse danah boyd, wier werk hier beschreven wordt.
In haar artikel Why youth heart social network sites beargumenteert boyd bijvoorbeeld dat sociale media een wezenlijk onderdeel zijn geworden van het sociale leven van jongeren. Als volwassenen het gebruik van deze media verbieden of inperken, ontnemen zij jongeren dus een mogelijkheid om een sociaal leven op te bouwen. Dankzij onderzoekers zoals danah boyd, maar ook dankzij activisten en de verhalen die ik tijdens mijn veldwerk van jongeren hoorde, leerde ik hoe belangrijk het is om vooral met een open, positieve houding te kijken naar seksualiteit.
Twitterstorm
Dat betekent echter niet dat ik seksueel geweld wil ontkennen of negeren. Zowel tijdens als na werktijd speelt het onderwerp nog altijd een grote rol in mijn leven. Zo deed ik vorige week mee aan een Twitterstorm over seksueel geweld, georganiseerd door mijn oud-collega Hanny Lynch, met als doel het zwijgen rond seksueel geweld te doorbreken en aandacht te vragen voor de gevolgen. Met een groep van zo’n 100 mensen twitterden we de hele dag over (de gevolgen van) seksueel geweld, onder de hastags #seksueelgeweld en #SGstorm. Met succes: we verstuurden ruim 11.000 tweets, en waren trending topic van 9.45 uur tot 21.00 uur.
Vier tweets
Ik vatte mijn belangrijkste boodschap over online en offline seksueel geweld samen in vier tweets:
Seksueel geweld in iedere vorm, of het nou een verkrachting is of het ongewenst verspreiden van een sexy foto, is nooit de schuld van het slachtoffer (zie ook mijn
).
Het stereotype beeld van een mannelijke dader en een vrouwelijk slachtoffer maakt het voor sommige slachtoffers erg moeilijk om over hun ervaringen te praten. Zo worden jongens en mannen die te maken krijgen met seksueel geweld lang niet altijd serieus genomen: “Een jongen/man heeft toch altijd zin in seks?” en “Als jongen/man ben je toch sterk genoeg om je te verdedigen als iemand je lastigvalt?” Door dergelijke misverstanden krijgen jongens en mannen niet altijd de hulp die zij verdienen.
Volwassenen waarschuwen jongeren nog vaak voor onbekenden, en raden hen bijvoorbeeld aan om online alleen contact te hebben met mensen die zij offline ook kennen. Helaas weten we uit cijfers over offline seksueel geweld dat veruit de meeste plegers bekenden zijn. Ook online hebben bekenden meer mogelijkheden om seksueel geweld te plegen dan onbekenden.
Mensen die zelf seksueel geweld hebben meegemaakt, weten het best wat voor hen de gevolgen zijn, en wat hen heeft geholpen of belemmerd om het geweld te doorbreken en verwerken. Toch wordt er vaak slecht naar ze geluisterd. Dat is jammer, want zo blijft een grote bron van kennis onbenut.
Proefschrift
Ik had nog veel meer kunnen tweeten, bijvoorbeeld dat er gelukkig steeds meer informatie beschikbaar komt over seksueel geweld, zie bijvoorbeeld hier en hier, en dat er verschillende organisaties zijn die zich met dit onderwerp bezighouden (zie hier voor een overzicht over seksueel geweld) Maar het was tijd om weer verder te gaan met mijn proefschrift. In dat proefschrift zullen deze vier tweets echter terugkomen, al vormen ze daar een onderdeel van een groter verhaal. Sommige onderwerpen zijn nou eenmaal te belangrijk om over te zwijgen.