Als je opgewonden bent of klaarkomt, dan voel je dat vooral tussen je benen. Je geslachtsdelen zijn immers het centrum van je seksuele gevoelens. Of niet? Uit onderzoek blijkt dat het echte middelpunt van seksueel genot veel hoger ligt: in je brein. Sommige mensen kunnen zelfs een orgasme opwekken door alleen maar na te denken. En anderen komen – voor hun gevoel – klaar in hun linkerschouder. Over de neurologische geheimen van seks.
Seks in het brein
Ergens had Freud wel gelijk, toen hij veronderstelde dat seks een onbewuste drijfveer was die in toom gehouden werd door het verstand (of, in zijn woorden: Superego). De aandrang om op zoek te gaan naar seks, het gevoel dat je zin hebt, het orgasme: geen van deze zaken spelen zich af in de ‘hogere’ hersengebieden. Geil ben je niet met je verstand, maar met een – evolutionair gezien – veel ouder deel van je brein: het limbisch systeem, dat verborgen zit onder de kronkelige cortex. In dit limbisch systeem regelt je brein alles wat met seks te maken heeft: zin in seks, het genot dat je voelt als je vrijt en klaarkomt, en de hormonale beloning na het verrichten van de daad.
Het is zelfs zo dat de activiteit van de cortex getemperd moet worden, voordat je kunt klaarkomen. In de temporaalkwab (een onderdeel van de cortex dat aan beide kanten van je brein ter hoogte van je oren zit) zit een netwerk van hersencellen die, als ze actief worden, de communicatie tussen je geslachtsdelen en gevoel kunnen verstoren. Bij vrouwen is het bovendien zo dat hun prefrontale cortex (waar planning en rede zitten) ‘toestemming’ moet geven voor het vrijen: blijft dit gebied te actief, dan komt het niet tot een orgasme. Als het gaat om seks, hangt ons brein dus het liefst de beest uit: ons verstand heeft er weinig mee te maken.
Denken tot je klaarkomt
Ook al heeft je verstand maar weinig met seks te maken, toch zijn er vrouwen die zichzelf naar een orgasme kunnen ‘denken’. In de geschiedenis van het seksonderzoek duiken ze zo nu en dan op, in de laboratoria van artsen en wetenschappers die weliswaar geïnteresseerd waren in het vrouwelijk orgasme, maar het niet netjes vonden als hun proefpersonen zich ter plekke naar een hoogtepunt vingerden. Moderne wetenschappers zijn niet zo preuts, maar het ‘orgasme-zonder-handen’ blijft toch fascineren. Vandaar dat Kim Airs, die deze bijzondere vaardigheid bezit, al een aantal keer is gevraagd om dit in een lab te doen. Daar is met behulp van hartslag- en bloeddrukmeters vastgesteld dat ze zichzelf inderdaad klaar kan denken. Mary Roach, schrijver van het boek Bonk: the curious coupling of sex and science ontmoet haar in een restaurant en vraagt haar of ze ‘het’ ter plekke wil doen. Airs heeft daar geen moeite mee (ze deed het ook al eens op de tram in Disneyland).
“Het had niets weg van die scene uit When Harry met Sally. De mensen die langsliepen hadden geen idee. Ze sloot haar ogen en ademde een paar keer langzaam in en uit. Na misschien een minuut liep haar gezicht even rood aan en schudde ze wat. Als je niet goed oplette, zou je denken dat ze een hardloper was die even op een bankje op adem zat te komen.”
Zo ging het er in het restaurant van Mary Roach en Kim Airs dus niet aan toe.
De ruggengraat: een snelweg vol reflexen
Aangezien het brein zo belangrijk is bij de seks, is het niet verwonderlijk dat ook de neurologische snelweg tussen de geslachtsdelen en de hersenen een grote rol speelt tijdens een vrijpartij. Die snelweg noemen we de ruggengraat. En hij is goed voor meer dan alleen het razendsnel doorgeven van allerlei opgewonden signalen van vagina/clitoris/penis naar brein en omgekeerd. De ruggengraat zorgt zelf voor een aantal reflexen die je waarschijnlijk voor lief neemt, maar die toch erg belangrijk zijn in bed. Zo is er een reflex dat ervoor zorgt dat je niet kunt plassen en klaarkomen tegelijk: zonder dat reflex zou het nogal een zooi worden in bed. Er is ook een reflex dat ervoor zorgt dat bij penetratie de bloedtoevoer naar de clitoris wordt bevorderd – wat fijn is, want daardoor zwelt de clitoris op en dat is voor de vrouw een fijn gevoel. Een neefje van dit reflex zorgt ervoor dat een piemel, wanneer hij eenmaal in erecte toestand verkeerd, niet meteen weer slap kan worden.
Maar wat gebeurt er eigenlijk als die snelweg het niet doet, bijvoorbeeld omdat je een dwarslaesie hebt? De meeste mensen zouden zeggen dat je een fijne vrijpartij dan wel kunt vergeten. Maar niet de arts en onderzoeker Marcalee Sipski. Zij ontdekte dat ook patiënten die niet of nauwelijks iets voelen in hun penis, vagina of clitoris, er toch een bevredigend seksleven op kunnen nahouden. Dat komt zo. Het is natuurlijk afhankelijk van de hoogte van de dwarslaesie, maar vaak werken de seksreflexen van de ruggengraat nog wel. Een erectie of een gezwollen clitoris behoren dus nog tot de mogelijkheden. Je voelt er alleen weinig tot niets van, omdat voor een gevoel van opwinding communicatie met het brein nodig is.
Decentraal genot
Maar hier komt het decentrale zenuwstelsel een handje helpen. Niet alle zenuwen in ons lijf lopen via onze ruggengraat. Een aantal waaieren over ons hele lichaam uit. En die zenuwen, zo ontdekte Sipski, kunnen een gevoel van opwinding en zelfs een orgasme doorgeven, door je lijf. Dat gevoel gaat eerst naar een plek die je ook na een dwarslaesie kunt voelen – een vrouw rapporteerde een orgasme in haar linkerschouder, een andere vrouw zei dat ze het gevoel had dat haar hele lichaam in haar vagina zat. Vervolgens brengen de decentrale zenuwen het signaal naar het brein, waardoor je het genot van vrijen en klaarkomen ook echt waarneemt en meemaakt. En hoewel het niet eenvoudig is om op deze ‘decentrale’ manier klaar te komen (je kunt het vergelijken met van Amsterdam naar Amersfoort reizen over de landweggetjes in plaats van de A1), kan het wel. En dat is natuurlijk uitermate prettig voor mensen die soms al jaren bijna niets hebben gevoeld van onderen, laat staan een orgasme.
De decentrale zenuwen spelen natuurlijk niet alleen bij mensen met een dwarslaesie een rol. Ook bij mensen waar de snelweg prima functioneert, zorgt dit netwerk van zenuwen soms voor een gevoel dat een orgasme ‘uitstraalt’ naar je buik en je benen. Tijdens het voorspel merken sommige mensen dat de huid rondom de geslachtsdelen (de binnenkant van je dijen, bijvoorbeeld, of je onderbuik) veranderen in een erogene zone. Dat zijn je decentrale zenuwen aan het werk. Samen met je ruggengraatreflexen en je sensuele, dierlijke brein zijn ze het geheim achter elke vrijpartij.