Schooluniformen: wondermiddel tegen pesten?

Veel kinderen worden gepest vanwege hun kleding. Vermindert het pestgedrag op school als iedereen een uniform draagt? Deze vraag stellen jongeren mij regelmatig wanneer ik met ze praat over pesten. Het lijkt me prachtig als getreiter zo simpel op te lossen is. Maar werkt het?

9 november 2017

“Jij hoort er niet bij, met je gekke broek,” of “Ga niet bij haar zitten, zij stinkt naar tweedehands kleding.” Deze opmerkingen herken je waarschijnlijk wel, want buitensluiten of uitlachen om iemands kleding komt vaak voor. Ook in het nieuws is weleens beweerd dat kledingkeuze de voornaamste reden is voor pestgedrag. In sommige landen zijn zelfs schooluniformen verplicht gesteld, bijvoorbeeld op Engelse scholen. Iedereen ziet er hetzelfde uit, dus geen reden om te pesten.

In sommige landen zijn zelfs schooluniformen verplicht gesteld, bijvoorbeeld op Engelse scholen.
Chris Becket via Flickr CC BY-NC-ND 2.0

Hetzelfde gekke lachje

Met dezelfde kleding aan zijn jongeren echter nog niet gelijk aan elkaar. Er blijven ook dan genoeg redenen over om buiten de boot te vallen: denk aan een andere huidskleur of seksuele voorkeur, of een gek lachje. Moeten we dat ook allemaal gelijk trekken om pesten op te lossen? Dan krijgen we klassen met jongeren die allemaal dezelfde etniciteit hebben, allemaal hetero of juist homo zijn, of allemaal hetzelfde gekke lachje hebben (die laatste klas lijkt me stiekem best leuk). Alle moeite echter voor niets, want zelfs in zo’n groep zouden pesters wel een weg vinden om iemand te pesten.

Kleding of andere afwijkende kenmerken van uiterlijk of gedrag zijn namelijk geen oorzaak van pesten, maar slechts een middel. De oorzaak van pesten ligt bij de groep zelf: het ontstaat wanneer in de groep de ‘norm’ is dat pesten succesvol gedrag is om populair te worden. Jongeren die dus cool gevonden willen worden en ervaren dat pesten daar een goede manier voor is, blijven hoe dan ook een middel zoeken om mee te pesten. Foute sneakers, de verkeerde kleur veters, een puist op je neus, gescheiden ouders: iemand die een reden zoekt om te pesten, vindt er altijd wel een.

Vergelijk het met zoiets als eetgedrag: als je heel veel zin hebt in iets zoets, pak je als eerste de chocoladereep die op tafel ligt. Maar als daar geen reep ligt, ga je alsnog naar de keuken om de koelkast te plunderen. De chocoladereep is dus niet de oorzaak van je ongezonde eetgedrag, het is eerder het gemakkelijkste middel om je sterke behoefte mee te bevredigen. Zo gaat het ook met pesten.

Oplossing

Omdat pesten dus een probleem is van de groep, en niet van individuele kenmerken, ligt de oplossing ervoor ook bij de groep. Als scholen erin slagen om een fijne sfeer in de klas te creëren waarin jongeren elkaar respecteren, is er juist genoeg ruimte voor diversiteit. Dan maakt het niet meer uit of je nou een tweedehands shirt of merkkleding draagt, of dat je ouders zijn geboren in Iran of in de polder. In een veilige groep is diversiteit juist iets moois, dus laten we met z’n allen zulke klassen creëren in plaats van de verschillen weghalen.

Wat vind jij: