Ruimte voor kinderen

Het is vaak een stuk lastiger om zaken aan kinderen uit te leggen dan aan volwassenen. Dat geldt al helemaal voor zaken die de meeste volwassenen niet eens snappen en waar de wetenschap lang niet alle antwoorden op heeft. Het heelal is hier misschien wel het beste voorbeeld van. Sommige ouders komen nog een heel eind met een uitleg over hoe de maan, de zon en de planeten zijn opgebouwd en zich tot elkaar verhouden. Maar als het gaat over fenomenen als babysterren, sterrenstof, de melkweg, het zwarte gat, sterrenstelsels en de oerknal wordt het een heel ander verhaal.

‘Kruimels in het heelal’ is geschreven vanuit de belevingswereld van een kind. In het boek, bedoeld voor kinderen vanaf zeven jaar, zijn een vader, tevens ruimteonderzoeker, en zijn nieuwsgierige dochter Jana de hoofdpersonen. De dochter gaat naar school, eet ijsjes met vrienden, en vraagt zich af of de overleden oma van een vriendje in de hemel is. Het terugkerende element in het verhaal is dat Jana, vlak voor het slapengaan, met haar vader een fantasiewereld in stapt. De zaklamp van de dochter dient als stuurknuppel van een ruimteschip, als lichtstraal waarop zij en haar vader door de ruimte reizen, of om uit te leggen wat de lichtsnelheid is.

Het boek bestaat uit zeven ruimteonderwerpen en is ingedeeld op basis van de dagen in de week. Zo kan je als ouder elke avond een verhaaltje aan je kind voorlezen. Mooie illustraties en foto’s in het boek maken de ruimte beeldend.

Falcke en Falcke slagen erin om de onderwerpen goed uit te leggen. En dat is knap. Vaak gebruiken zij hiervoor metaforen. Aan de hand van zandkorrels in een zandbak en aan zee wordt helder uitgelegd hoe ongelooflijk veel sterren er zijn. En aan de hand van hoe kuilen in een matras ontstaan (hoe meer mensen erop zitten, hoe groter de kuil wordt), begrijp je beter dat een zwart gat groeit door steeds meer materie op te slokken.

Soms lijkt de uitleg echter erg moeilijk. Zoals wanneer de vader aan zijn dochter uitlegt waarom de zon zo heet is en nooit uitgaat: ‘Omdat hij zo zwaar is!’ antwoordt papa. ‘Hij is 300.000 keer zwaarder dan de aarde. Daardoor wordt in het binnenste van de zon alles in elkaar gedrukt. En het is ongelooflijk heet, 15 miljoen graden. Dat is zo heet dat zelfs atoomkernen, de allerkleinste deeltjes waarvan alles gemaakt is, met elkaar versmelten. En daardoor komt nog meer energie vrij. (Dat heet kernfusie). En omdat de zon zo groot is, heeft hij nog wel een paar duizend miljoen jaar brandstof.’ Het is de vraag of zo’n passage behapbaar is voor een kind van zeven. Ook hebben sommige onderwerpen een hoge informatiedichtheid, wat ervoor zorgt dat de spanning en de verhaallijn meer naar de achtergrond verdwijnen. Zulke passages lijken daardoor wat taai voor jonge kinderen.

Toch is het boek zeker een aanrader. Door de combinatie van plaatjes, de over het algemeen goede uitleg en de wijze van vertellen zijn de schrijvers erin geslaagd om zowel de grootsheid als de complexiteit van het heelal toegankelijk te maken. ‘Kruimels in het heelal’ is niet alleen geschikt om vragen van al nieuwsgierige kinderen te beantwoorden, maar kan ook de nieuwsgierigheid triggeren van kinderen die nog niet met het heelal bezig zijn.