Ruimte voor een ander rolmodel

Vorige week stond ik voor de allereerste keer voor een collegezaal, niet als student, maar als docent. Het was een ervaring die ik nooit zal vergeten. Ik was zó nerveus dat ik dacht dat mijn knieën zouden knikken. Maar zodra ik begon te praten, viel alles op z’n plek. Terwijl ik daar stond, raakte het me diep hoe anders het is om kennis over te dragen aan jonge mensen in vergelijking met het presenteren van mijn onderzoeksresultaten op conferenties. Dit was niet alleen een kans om te delen wat ik doe, maar ook om in contact te staan met nieuwsgierige, enthousiaste en vooral betrokken gezichten. Wat een voorrecht om daar te mogen staan als queer, trans en non-binair persoon.

Toen ik jonger was, dacht ik er soms aan hoe het zou zijn om leraar te zijn. Waarom? Omdat mijn leraren zo’n belangrijke rol in mijn leven speelden. Hun steun gaf me het gevoel dat ik mocht bestaan, dat ik ertoe deed, ook al voelde de wereld soms anders aan. Maar wat had ik toen graag een rolmodel gehad dat ook queer was, iemand in wie ik mezelf herkende. Iemand die mij, zonder woorden, de onderliggende boodschap had gegeven: “Jij mag er zijn. Jij hebt ruimte hier.” Dat is precies de kern van mijn onderzoek.

Ruimte maken als trans of non-binair persoon

Mijn onderzoek draait om de vraag hoe trans en non-binaire mensen ruimte creëren voor zichzelf in een samenleving die hen vaak wegcijfert of dwingt te kiezen tussen man en vrouw, ook in de taal. Onze cultuur houdt vast aan binaire hokjes: man of vrouw, hij of zij. Maar wat als je, net als ik, buiten die hokjes leeft? Hoe maak je dan ruimte voor jezelf?

En dit was precies wat ik met de studenten deelde tijdens mijn college. We spraken over taal en hoe deze continu evolueert met de cultuur. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van genderneutrale voornaamwoorden zoals ‘they/them’ in het Engels, wat steeds meer wordt geaccepteerd. Deze vormen van taalgebruik kun je zien als linguistic desire paths.

Desire paths zijn de ongeplande paadjes die mensen vaak in parken of op grasvelden maken door gewoon hun eigen weg te kiezen, in plaats van de officiële routes te volgen. Taal werkt eigenlijk op dezelfde manier. Net zoals mensen door een park lopen en een nieuw pad creëren waar eerst alleen gras was, banen mensen zich een weg door taal. Vaak vinden queer en trans personen nieuwe woorden, termen en uitdrukkingen die beter passen bij hoe we onszelf en de wereld om ons heen willen omschrijven. Deze linguistic desire paths ontstaan vaak spontaan, vanuit de behoefte om iets te benoemen wat voorheen geen naam had, of om ruimte te maken voor ervaringen die voorheen onzichtbaar waren.

Voor ons, als trans en non-binaire mensen, zijn deze linguïstische paden ontzettend belangrijk. Ze geven ons de mogelijkheid om ruimte in te nemen in een taal die ons anders zou uitsluiten. Denk bijvoorbeeld aan het woord “slay”, een term die door de queer gemeenschap nieuw leven is ingeblazen en nu in het mainstream taalgebruik terecht is gekomen. Net als de desire paths in een park, wijst de opkomst van woorden zoals ‘slay’ naar de evolutie van taal.

Taal, Identiteit en Media

Een ander voorbeeld van hoe wij deze paden bewandelen en creëren, is het gebruik van genderneutrale voornaamwoorden. Wat ooit ondenkbaar was, is nu steeds meer ingeburgerd. Maar zelfs terwijl we deze nieuwe taalpaden maken, zijn er krachten die ons willen terugduwen naar de 'officiële routes'. Neem bijvoorbeeld de situatie in Bayern, waar een Genderverbot is ingevoerd: een wet die genderinclusieve taal verbiedt. Dit soort beleid blokkeert letterlijk de paden die we aan het creëren zijn. Het maakt mensen onzichtbaar door hun identiteit niet te erkennen in de taal.

Taal heeft kracht: het kan zowel onderdrukken als bevrijden. En als we taal zien als een weerspiegeling van de samenleving, dan betekent het verbieden van genderinclusieve taal dat je iemands bestaansrecht ontkent. Dit is een vorm van discriminatie en onrecht.

Een ander belangrijk onderwerp dat ik besprak, was misgendering, het verkeerd benoemen van iemands gender, bijvoorbeeld door onjuiste voornaamwoorden te gebruiken. Dit kan een grote impact hebben op het welzijn van trans- en non-binaire mensen. Als je keer op keer niet wordt erkend, kan dat veel stress veroorzaken. Aan de andere kant kan genderbevestigende taal — waarin mensen worden aangesproken zoals ze dat zelf willen — het welzijn van iemand enorm verbeteren. Het gaat hier uiteindelijk om erkenning en ruimte geven aan elkaar.

Wat ik jullie wil meegeven

Net zoals ik de studenten in mijn college iets heb meegegeven, wil ik jullie ook iets meegeven met deze blog. Linguistic desire paths laten ons zien dat taal niet statisch is. Het beweegt, het verandert, het groeit met ons mee. Wij, als queer en gemeenschap, creëren vaak deze nieuwe paden, weg van de traditionele routes die ons wellicht nooit gediend hebben. Door je bewust te zijn van de kracht van taal, draag je bij aan een wereld waarin iedereen — ook trans en non-binaire mensen — ruimte mag innemen en er mag zijn.

Belangrijk te onthouden: Jij hebt recht op ruimte. Je hebt recht om te bestaan zoals je bent, zonder concessies te doen aan wie je bent. Of je nu binnen of buiten de binaire hokjes leeft, jouw verhaal, jouw bestaan doet ertoe. Dat is de boodschap die ik jullie wil meegeven, zoals ik deze destijds ook van mijn leraren had willen horen.