Rouwen om de klimaatcrisis

Schaamte, ongemakkelijkheid, frustratie, trots, onzekerheid; ik heb het allemaal gevoeld toen ik voor deze serie blogs mijn reis-, eet- en koopgedrag onder de loep nam. Ik zie mezelf als ‘groendoener’, maar dat blijkt niet altijd uit mijn keuzes. Ergens is het ook oneerlijk. Het feit dat je in Nederland woont betekent automatisch dat je op grotere voet leeft dan voor de planeet is vol te houden, zelfs als je geen vlees eet en nooit vliegt.

Onze hele levenswijze moet op de schop. Zonder beperkingen raakt de aarde uitgeput, zei duurzaamheidsexpert Ronald Rovers in een interview met NRC. De vraag is niet hoe we duurzaam in onze welvaart kunnen voorzien, maar welke welvaart mogelijk is bij een duurzaam gebruik van grondstoffen. Om de planeet te redden is er volgens deskundigen als Rovers maar één weg: minder kopen, minder reizen, minder economische groei.

Au. Welvaart is een belangrijke waarde in onze maatschappij. Ik ben gewend om op vliegvakantie te gaan, zuivel te eten, kleding, meubels of een smartphone te kopen als ik dat nodig denk te hebben. Ik weet dat het anders moet, heb daar de laatste maanden vaak over nagedacht, maar het roer omgooien voelt alsof ik iets waardevols ga verliezen.

Dat gevoel van verlies moet je toelaten, het is in zekere zin een rouwproces, zegt rouwbegeleider Maarten Hoogslag, die verbonden is aan Instituut voor Psychotrauma, ARQ. “Rouw is altijd verbonden met transitie, met een overgang van oud naar nieuw. Je neemt afscheid van iets en wil ook nog verder.”

Rouwen is een proces met twee kanten, legt hij uit. Je staat op een verliesbeen en op een herstelbeen waarmee je verder wilt. Met één been afzetten lukt niet. Er moet ruimte voor beide zijn om niet in een rondje te lopen. “Door rouw toe te laten kan er creativiteit en optimisme ontstaan over wat je kan doen voor een betere toekomst. Durf je voor te stellen hoe de wereld eruit kan zien als je actie onderneemt.”

Niet meer vliegen. Geen nieuwe hardloopkleding kopen. Geen kwark meer eten waar ik zo van hou… Wat gaat dat doen met mijn kwaliteit van leven? “Nu lijkt het een situatie van alles of niks, daarmee maak je het zo absoluut”, antwoordt Hoogslag. Denken in termen van ‘reduceren’ maakt veranderen beter verteerbaar. “De waarde van dingen ontdekken we vaak pas als ze dreigen te verdwijnen. Stel je brengt vlees eten terug tot twee keer per maand. Op het moment dát je het eet, kun je er meer van genieten. We worden preciezer in wat we consumeren, daardoor komt de kostbaarheid ervan extra in beeld.”

Een bewuste genieter worden om het klimaat en de planeet te redden. Dat klinkt zo slecht nog niet.