Rolmodellen in de biotechnologie

Hot topic deze koude wintermaanden: vrouwen. “Nou, toe dan, noem er dan eens drie!”
Het is toch confronterend als je niet direct op een vrouwelijk rolmodel kunt komen uit je eigen vakgebied. “Uh, die ene die eigenlijk het DNA heeft ontdekt, haar naam ontglipt me even.

Enneh Marie Curie, en uh …”- “Ho, ho, iedereen roept direct Curie, maar die heeft verdraaid weinig te maken met jouw werk nietwaar?”, “Ja waar…”. En het is waar, ik kan met gemak een tiental mannennamen uit mijn vakgebied oprakelen, maar vrouwen, nee niet met gemak. En dan daagt me iets, deze mannen zijn helemaal niet mijn rolmodellen.

Teken een wetenschapper

Ik vind het interessant hoe mijn aandacht zich richtte op vrouwen in plaats van op rolmodel. Het maakte me bewust van hoe ik – tegen mijn wil in – het woord rolmodel blijkbaar associeer met mannelijkheid. Een fenomeen dat zich niet alleen tot mij beperkt, maar dat op fascinerende wijze is doorgesijpeld in vrijwel iedereen. Vraag kinderen een wetenschapper te tekenen (‘Draw-a-Scientist Test’) en ongeveer 80% tekent een mannelijk figuur, 10% is seksloos en 10% vrouwelijk.

Dit is natuurlijk verder onderzocht, en je kunt het fenomeen ook bij jezelf ontdekken door mee te doen aan het volgende onderzoek: Implicit Harvard (waarschuwing: in het Engels, er zijn ook andere tests die in het Nederlands kunnen, maar soms matig vertaald zijn). De test is simpel en ik raad je aan om haar even te proberen. Al snel wordt het testje lastiger doordat we blijkbaar bewuste en onbewust associaties hebben die ons in de weg zitten als we onder druk staan en snel moeten beslissen.

Lesley Robertson

Maar als je me wat tijd geeft om na te denken over rolmodellen dan dwalen mijn gedachtes wat rond en landen bij Lesley Robertson. Inmiddels 13 jaar geleden ontmoette ik haar. Een strenge vrouw die de eerstejaars studenten in Delft het wel en wee van de microbiologie bijbracht. Met beeldschoon Engels ontlokte ze mijn fascinatie voor bacteriën.

Ze bracht onder meer een inktvis mee, van wiens huid we bacteriën isoleerden, bacteriën die licht geven! We kregen honderd jaar oud gist om te testen of ze nog leefden. Ik bakte die avond twee broden, eentje met oud en eentje met jong gist. Een baksteen en een luchtig kadetje. Ze was handig met alle apparatuur en had een encyclopedische kennis van allerlei kleine dingen die wij door de microscoop zagen. Een fantastische docent.

Pas jaren later werd mij duidelijk dat het lesgeven maar een gedeelte was van de vrouw Lesley Robertson. Met een respectabele carrière heeft zij bijgedragen aan talloos onderzoek dat de tweede adem aan microbiologie in Delft gaf. Het Delft waar de eerste microscopische beestjes werden gezien door Antoni van Leeuwenhoek.

Een onderwerp waar Lesley ook minutieus mee bekend is, het lukte haar de oude microscopen te bemachtigen en te gluren – zoals van Leeuwenhoek deed – naar microben. Ze raakte gefascineerd door de kennis en kunde die de meesters van toen vergaarden en hoe het de wereld op haar kop zette. Ze maakte een bijzonder aantrekkelijk filmpje om een indruk te geven hoe het moet zijn geweest om voor het eerst minuscule dieren te zien.

Lesley Robertson – de curator

Inmiddels is ze al meer dan 43 jaar betrokken bij het onderzoek in Delft en heeft nu een monumentale taak op zich genomen, namelijk het in leven brengen en houden van een klein museum vol met de geschiedenis van microbiologie. Wat me aan haar fascineert is hoe ze als wetenschapper zowel haar intellect als haar passie volgt. Utile dulci – het nuttige met het aangename.

Ze cureert nu de historische gegevens van het ontstaan van de microbiologie en zorgt daarmee voor een briljante basis voor alle toekomstige microbiologen en biotechnologen. Zij heeft letterlijk het ontstaan van mijn vakgebied in haar handen en het waren diezelfde handen die mij het vakgebied inleidde. Ik kan me geen betere handen voorstellen. Dank en Chapeau!

Ik kwam een recent filmpje van haar tegen waarin ze kort [2 min.] Nederlands praat. Dat was voor mij een hele verrassing, ik heb haar in 13 jaar alleen Engels horen spreken. Kadootje voor mezelf. Zij blogt al een aantal jaar in het Engels op deze site.