Rolmodel voor chemici m/v

Als het aan Daniela Wilson ligt, beschikken we ooit over slimme moleculaire systemen die zich helemaal zelfstandig in ons lichaam naar de zieke cellen bewegen en daar een therapeutisch middel afgeven. “Dat vooruitzicht prikkelt echt de verbeelding. Ons werk lijkt op Fantastic Voyage: een sciencefictionfilm uit de jaren zestig waarin een microscopische duikboot door een lichaam reist om schade te herstellen.”

Op 1 december 2015 ontving Wilson (1978), universitair docent bij het Institute for Molecules and Materials aan de Radboud Universiteit Nijmegen, de NWO Athenaprijs, een stimuleringsprijs voor vrouwelijke wetenschappers in de chemie.

De Athenaprijs is alleen voor vrouwelijke chemici. Hoe voelt dat?
“Ik weet dat hier verschillende gevoelens over bestaan en dat sommige vrouwen bang zijn voor positieve discriminatie. Toch zie ik dat niet zo. En niet omdat vrouwen ook heel lang negatief zijn gediscrimineerd, maar omdat het belangrijk is vrouwen zichtbaarder te maken. Dat is echt wel nodig. Ik heb twee jonge kinderen en ik weet hoe moeilijk het is om dan tijd vrij te maken om goed te netwerken. Mijn onderzoek krijgt veel publiciteit en daardoor word ik veel gevraagd om te spreken op congressen, maar ik kan niet overal naartoe. Ik moet harde en soms moeilijke keuzes maken. Als je niet overal kunt zijn, loop je het risico onzichtbaar te worden, ondanks je goede resultaten en publicaties. Daarom is een prijs als deze belangrijk, omdat het de zichtbaarheid van vrouwelijke onderzoekers vergroot.”

Maar hetzelfde geldt toch voor mannelijke onderzoekers met jonge kinderen?
“Dat zou je denken, maar in mijn ervaring hebben de meeste mannelijke onderzoekers een vrouw die minder werkt of helemaal niet, waardoor zij zich volledig op hun werk kunnen storten. Dat maakt echt uit. Mijn man werkt ook heel veel, hij is ceo van een start-upbedrijf en wij moeten daardoor steeds weer keuzes maken en als een hecht team opereren. Het is goed om te laten zien dat het zo ook kan en dat je als vrouw niet hoeft te kiezen tussen je wetenschappelijke carrière en je gezin.”

De winnares van de Athenaprijs moet als rolmodel fungeren. Voel je dat ook zo?
“Jazeker. In de eerste plaats wil ik natuurlijk een rolmodel zijn voor mijn eigen jongens, maar ik hoop dat ik ook studenten kan inspireren. Niet alleen jonge vrouwen, zeker niet. Ik vind het ook heel belangrijk dat jonge mannen zien hoe je zaken kunt organiseren en dat vrouwen niet altijd een stap terug hoeven te doen. Als we het systeem willen veranderen, moeten we daar allemaal, vrouwen én mannen, aan werken.”

De discussie over de ondervertegenwoordiging van vrouwen op hoge posities in de wetenschap, maar ook in het bedrijfsleven, speelt al heel lang. Wat moet er veranderen?
“Het is voor mij moeilijk om daar iets over te zeggen, omdat ik als buitenlander wat verder van het Nederlandse systeem af sta. Ik wil niet pretenderen dat ik wel weet hoe het moet. Toen ik opgroeide en studeerde in Roemenië was de situatie anders. Aan de universiteit waren er best veel vrouwelijke hoogleraren. Dat was misschien wel het enige positieve aan het communisme, het streven naar een gelijkwaardige positie van vrouwen. Wat je hier in Nederland zou moeten doen? Het zou vast helpen als er betere en flexibelere kinderopvang mogelijk is, zodat het geen probleem is als je bijvoorbeeld op een zondag moet vertrekken naar een conferentie. Maar het zit niet alleen in dit soort organisatorische zaken. Soms denk ik dat vrouwen hun eigen strengste criticus zijn en zichzelf extreem hoge eisen opleggen.”