Robots als superhulpjes en welvaartsmotoren

Toen Marcel Bullinga las dat een museum een robotwedstrijd organiseerde, was hij verheugd. Omdat ze in opkomst zijn, vond hij het verstandig dat kinderen nu al leren hoe je het beste met ze om kan gaan. Maar zijn enthousiasme maakte al snel plaats voor verbazing. De kinderen gingen namelijk de strijd aan met blikken tegenstanders. ‘Versla de robot’, was de opdracht. “Waarom was het niet: werk samen met de robot?”, vraagt Bullinga zich af in het boek Iedereen aan de robot! Hoe robots onze economie en democratie gaan redden.

Niet meer klooien met handleidingen

Dit voorbeeld van het museum geeft in een notendop de visie van Bullinga weer: los de problemen in de wereld op met robots, in plaats van ze alleen maar te zien als een concurrent of bedreiging. Bullinga was futurist, trendwatcher en trad op als keynotespeaker. De afgelopen jaren ontwikkelde hij zich steeds meer tot robotexpert. In dit boek vind je zijn toekomstvisie en veel wetenschappelijk onderzoek naar kunstmatige intelligentie en slimme machines. Hij overleed in april 2019. Bullinga was al langer ziek en schreef ook uitgebreid over zijn ervaringen in het ziekenhuis en hoe robots in de zorg kunnen helpen.

Overigens ziet niet alles waar Bullinga over schrijft eruit als een robot met armen, benen en ogen. En dat hoeft natuurlijk ook niet. Ook het bredere gebruik van kunstmatige intelligentie en slimme materialen kan je onder de robotisering scharen. Zoals onderzoek van de TU Delft naar vervormbare materialen, dat de futuroloog aanhaalt. Daarbij verandert een stoel of een bank met een druk op de knop in een bed. En weer terug. Zo nemen meubels minder plek in en ga je slim met de ruimte om.

Of neem een kast die zichzelf in elkaar zet. Zodat je nooit meer zelf hoeft te klooien met handleidingen en zelfs een Ikea-meubel geen problemen oplevert. Ook noemt Bullinga de zogeheten Hadrian-robot die een huis bouwt in twee dagen.

Welvaartsmotoren

Het zijn interessante voorbeelden van wat op stapel staat. Naast de bouw komt ook de zorg uitvoerig aan bod, een vakgebied waar kunstmatige intelligentie helpt om beter ziektes op te sporen en robots verplegers assisteren. Bullinga ziet ze het liefst als een soort ‘superhulpjes’ en noemt robots welvaartsmotoren. Ze zijn de oplossing voor tekorten op de arbeidsmarkt.

Maak er slim gebruik van en creëer een robot-menseconomie, zoals de futuroloog het noemt. “In de robot-menseconomie doen robots het werk waar zij beter in zijn dan mensen, en mensen doen het werk waar zij beter in zijn dan robots”, schrijft Bullinga. Dus: de blikken hulp onthoudt in een ziekenhuis de dertig medicijnen die de patiënt moet slikken en tilt diegene uit bed. De menselijke verpleegkundige onderhoudt het sociale contact en verzorgt samen met de blikken collega.

Maar gaan we echt die kant op? Dat is volgens Bullinga nog maar de vraag. Hij gelooft dat we op een tweesprong staan. In het eerste scenario worden de allerrijksten nog welvarender en machtiger, omdat zij de robots ontwikkelen en er vrijwel alleen van profiteren. In het tweede scenario schieten we er allemaal wat mee op. Bullinga pleit daarom voor minder inmenging van grote bedrijven bij de ontwikkeling van robots en kunstmatige intelligentie. Dat zouden we zelf, als gemeenschap, in de hand moeten houden. Bullinga weet goed te onderbouwen hoe we dat moeten aanpakken in dit boek dat uitstekend geschreven is. Je moet robots slim genoeg maken, zodat ze de wereld over kunnen nemen, maar aardig genoeg laten zijn om dat niet te doen.