Politie, burgers en technologie-ontwikkelaars in gesprek over de toekomst van de stad

Bijzonder aan het theater is dat aanwezige toeschouwers actief meedoen via de chat. Als ze vinden dat een scène een andere kant op moet, of als ze kritische vragen willen stellen aan de acteurs, dan kan dat. De acteurs reageren daar weer op.

“Dame aan de rechterkant, waarom heb jij zoveel vertrouwen in de overheid?” vraagt Beryl, die zelf werkzaam is bij de Gemeente Amsterdam, via de chat aan een van de acteurs. “Is dat gerechtvaardigd, bijvoorbeeld als je kijkt naar de toeslagenaffaire van de Belastingdienst?” De dame antwoordt: “We wonen in een van de meest veilige landen. Ik ga ervan uit dat de overheid goed voor ons zorgt. En natuurlijk, we maken fouten, maar daar wordt van geleerd.”

De andere acteur reageert geschrokken: “Ik vind dat ontzettend naïef! Je hebt geen idee welke belangen allemaal spelen. Wie betaalt er eigenlijk voor die technologie?” De discussie staat op scherp. Alle deelnemers gaan in kleinere groepen uiteen. In een break-outroom bespreken we wat we hebben gezien, gehoord en wat onze ideeën zijn.

Bericht van de politie

“Deels kan ik me de zorgen voorstellen”, zegt een technologieontwikkelaar zodra we in een kleine groep de sketch bespreken. “Maar mensen realiseren zich vaak niet hoeveel privacyregels we in acht nemen bij het toepassen van deze techniek. Een willekeurige app op je telefoon verzamelt tien keer zoveel data als camera’s in de openbare ruimte.”

“Dat kan wel zo zijn”, reageert Mark van de politie Amsterdam. “Maar dat burgers andere apps downloaden die meer data verzamelen, geeft ons niet het recht om ze onheus te bejegenen. Als politieman werk ik in dienst van de burger. Wij hebben de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat wat wij neerzetten aan de eisen voldoet.” De technologieontwikkelaar knikt. “Daar ben ik het ook helemaal mee eens.”

Afwijken van de meerderheid

Het digitale avondprogramma is dynamisch: binnen een tijdsbestek van 2,5 uur zien we vier theatersketches over drie verschillende technologieën. Theater, plenaire sessies en groepsgesprekken wisselen elkaar af. Die afwisseling is prettig, maar soms ook frustrerend: niet iedereen komt aan het woord, en het timemanagement van Zoom is onverbiddelijk, ook als het gesprek net interessant begint te worden.

In mijn break-outroom ontstaat bijvoorbeeld een interessante discussie over macht, democratie en verwondering. Alex is een jonge kritische burger en vreest dat technologische ontwikkelingen zoals crowd monitoring ten koste gaan van onze verwondering. Hij vraagt zich af hoe wenselijk het is als je tijdens een wandeling in het park de andere kant op wordt gestuurd omdat het daar minder druk is. “De meest efficiënte route is niet altijd de beste route”, vindt hij. “Het doel is niet alleen om zo snel mogelijk van A naar B komen. De weg er naartoe is ook belangrijk.”

Boen reageert instemmend, en hardop denkend stuit hij op een paradox: “Ik ontwikkel dit soort systemen voor mijn werk. Dat doe ik juist omdat ik heel nieuwsgierig ben. Ik vind het spannend hoe technologie nieuwe mogelijkheden opent. Dus het avontuur maakt het voor mij interessant, maar tegelijk beleef jij er dus minder avonturen door. Daar zit wel een interessante dubbelzinnigheid in.”

“Voor jullie beiden staat dezelfde waarde op het spel, en dat is innovatie”, zegt Beryl van de Gemeente Amsterdam. We moeten volgens haar kritisch zijn op slimme systemen die ons handelingsvermogen inperken, want wat wij ‘een goede handeling’ vinden is aan verandering onderhevig. “Als wij nu nog zouden denken zoals vijftig jaar geleden, dan zouden wij nog steeds problemen hebben met homoseksualiteit. Mensen moeten kunnen afwijken van de meerderheid. Niet alleen in de beslotenheid van een huis, maar ook in de openbare ruimte. Daarom moeten we altijd bij machte blijven om systemen te corrigeren. We leven immers in een democratie.”

Het programma loopt ten einde. En zoals dat gaat met goede programma’s, eindig ik met meer vragen dan ik bij aanvang had. Want hoe doe je dat, systemen democratiseren? En wat doet de gemeente Amsterdam daar nu al aan? Ik besluit dat ik Beryl daar graag over wil spreken voor mijn volgende blog, en ze heeft inmiddels laten weten daaraan mee te willen werken. Wil je input leveren voor de vragen die ik aan haar kan stellen? Dat kan! Geef je suggesties hieronder in de comments.