Naar de content

Piemels en doodskisten tussen de Lowlands-optredens

NEMO Kennislink bezoekt Lowlands Science 2019

Erica Renckens voor NEMO Kennislink

Voor het vijfde jaar op rij brengt Lowlands wetenschappers en festivalgangers samen bij het programmaonderdeel Lowlands Science. NEMO Kennislink kijkt een dagje mee bij de experimenten waar bezoekers aan mee kunnen doen.

19 augustus 2019

Het is nog vroeg als ik het festivalterrein betreed – naar Lowlands-maatstaven althans. De enige rijen bevinden zich voor de koffietentjes. Verspreid over het veld van Lowlands Science, net voorbij hoofdpodium Alpha, zitten enkele groepjes festivalgangers te kletsen. De flarden die ik opvang gaan opvallend vaak over geslachtsdelen. ‘Ik vind meestal niet zo veel van een piemel.’ ‘Liefst zijn de binnenste schaamlippen kleiner dan de buitenste.’ ‘Ik zie eigenlijk nooit andere piemels.’ Het blijkt hier niet te gaan over de veroveringen van de nacht ervoor, maar over het onderzoek waaraan zojuist is meegedaan.

Voor de vijfde keer op rij biedt de organisatie van Lowlands wetenschappers de kans de 60 duizend festivalgangers bij hun onderzoek te betrekken. De onderzoekers slaan zo twee vliegen in één klap: ze verzamelen data én ze laten het publiek kennismaken met wetenschap. Dit jaar richtten onderzoekers van twaalf verschillende experimenten hun stand in op het veld van Lowlands Science. Een daarvan gaat dus over geslachtsdelen: ‘Wat heb jij in je broek?’

Een beetje variatie

Liesbeth de Wall, kinderuroloog bij het Radboudumc in Nijmegen, is een van de onderzoekers bij dit experiment. “Elk jaar worden er in Nederland zo’n vijftig kinderen geboren met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. Daarnaast is er nog veel meer geslachtelijke variatie mogelijk: zo komt bij 1 op de 250 piemels de plasbuis niet precies op het uiteinde uit”, vertelt ze. “Veel ouders willen dat operatief laten corrigeren tot een normaal geslachtsdeel. Maar wat is ‘normaal’?”

Om daar in de toekomst antwoord op te kunnen geven, schakelen de onderzoekers de festivalgangers in. Op schermpjes vullen zij – uiteraard anoniem – vragenlijsten in over hun eigen geslachtsdeel en dat van hun sekspartner. Hoe zien die eruit? En hoe tevreden zijn ze daarover? De Wall: “Jongeren hebben vaak het beeld dat hun geslachtsdeel moet voldoen aan wat ze zien in de media en in porno. Maar gelukkig hoor ik hier ook veel dat mensen geen probleem hebben met een beetje variatie.”

Lowlands-bezoekers die bereid zijn nog een stapje verder te gaan, kunnen met een polaroidcamera in een hokje een foto maken van hun geslachtsdeel. De wand met foto’s van de dag ervoor hangt aardig vol. De Wall: “Wij hangen er zelf ook tussen, om de boel op gang te helpen.” De foto’s en het onderzoek zorgen voor interessante discussies en open gesprekken. “Dat is ook precies onze bedoeling: het taboe doorbreken!”

Lege mijnen

Een paar stands verderop staat een verborgen parel voor de festivalbezoeker die geen zin heeft in rijen voor de toiletten: ‘We need your (p)ee!’. In de toiletwagen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) kun je namelijk vrijwel direct terecht. Het enige wat je daarvoor hoeft te doen, is eerlijk invullen welke drugs en/of medicijnen je hebt gebruikt – wederom anoniem.

Plassen voor de wetenschap. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam winnen grondstof voor kunstmest uit urine.

 Erica Renckens voor NEMO Kennislink

“We vangen de urine achter de schermen op in een grote tank. Daaruit winnen we fosfor terug, waarvan we struviet maken, een natuurlijke meststof”, vertellen UvA-studenten Anna Butter en Alba Fonseca-Topp. Dat is hard nodig, want natuurlijke bronnen van fosfor beginnen op te raken. “Fosformijnen in China en Marokko zullen over vijftig tot tweehonderd jaar leeg zijn. Terwijl ons eigen lichaam het stofje dus ook produceert, en dat kunnen we goed gebruiken in de landbouw.”

Butter: “Door bij te houden welke middelen de mensen hebben gebruikt, kunnen we het filter in het systeem optimaal instellen. Momenteel zijn de meeste mensen nog nuchter, maar we hebben al aardig wat xtc, MDMA en wiet zien langskomen. En paracetamol natuurlijk.”

Stilstaan bij doodgaan

Vanuit een hoek van het terrein klinkt ineens Justin Timberlake met Mirrors uit de speakers. Aangetrokken door de muziek beland ik bij een onverwacht schouwspel: in een doodskist ligt een meisje met een bosje bloemen in haar handen te genieten van het nummer. Op de stoelen voor de kist kunnen haar vrienden de muziekkeuze duidelijk ook wel waarderen. Als het nummer is afgelopen wordt het meisje geïnterviewd door een onderzoeker van de Erasmus Universiteit. “Dit nummer wil ik op mijn uitvaart”, vertelt Fatima. “Ik houd heel erg van de liefde. Dit nummer gaat daarover, maar is toch swingend, want ik wil wel een feestje! Nu ik zo in de kist lag, kwam het wel extra binnen, maar dit is echt zoals ik het wil.”

Weet jij al welke muziek niet mag ontbreken tijdens jouw uitvaart? Lowlandsbezoeker Fatima geniet in een doodskist van haar keuze: Justin Timberlake met Mirrors.

 Erica Renckens voor NEMO Kennislink

Bij de stand ‘De dooie hoek’ vragen onderzoekers van de Erasmus Universiteit en Hogeschool Rotterdam de deelnemers stil te staan bij de dood. “We willen graag weten welke rol de dood speelt in het leven van de Lowlandsganger”, vertelt lector Erica Witkamp. “Veel mensen blijken al eens te hebben nagedacht over welke muziek ze op hun uitvaart willen. Daarnaast vragen we wat ze nog willen doen voor ze doodgaan en of ze al eens hebben stilgestaan bij hun digitale nalatenschap. Op basis van deze gegevens hopen we mensen beter te kunnen helpen voorbereiden op een naderend afscheid. Maar we willen ook het taboe doorbreken bij de bezoekers en ze bewustmaken van hun sterfelijkheid.”

Verhalen doorvertellen

Minder opvallend is ‘Lowlands whispers’, het stalletje van de Universiteit Leiden. Deelnemers lopen een hokje in, komen er enkele minuten later weer uit en krijgen als dank een lolly: missie volbracht. “We onderzoeken hier hoe verhalen worden doorverteld”, leggen Max van Duijn en Tessa Verhoef uit. “De proefpersoon kijkt een filmpje en vertelt dat verhaal vervolgens op camera na. De volgende proefpersoon krijgt dat filmpje te zien en zo gaat het verder.”

Zo onderzoeken de wetenschappers van het Leidse Creative Intelligence Lab hoe het bronverhaal gedurende het festival verandert. Ze kijken daarbij zowel naar de inhoud van het verhaal, als naar de structuur – patronen die in het verhaal voorkomen. Verhoef: “We vermoeden dat sommige elementen in het verhaal stabieler zullen zijn dan andere. Sociale informatie en relaties zullen waarschijnlijk constanter blijven, omdat onze hersenen erop zijn ingesteld deze te onthouden. Maar abstracte informatie, zoals een route of getallen, zullen vermoedelijk veranderen.”

Tijdens Lowlands Science wordt het verhaal niet alleen mondeling doorverteld. Er is ook een variant met alleen gebaren – met een verhaal dat speciaal daarvoor is geschreven. Ook is er een variant waarbij een speciaal filter de gezichtsuitdrukking van de verteller wegfiltert. Van Duijn: “We zijn benieuwd of het verhaal met zo’n ‘botox-filter’ anders wordt doorverteld dan als je wel de expressie van de spreker ziet.”

Festivalbezoekers op het terrein van Lowlands Science.

 Erica Renckens voor NEMO Kennislink

Kalmerend kussen

Als de eerste klanken van Billie Eilish in de Alpha-tent doordringen tot Lowlands Science, stroomt het wetenschapsterrein leeg. Rosa de Vries kan zich er niet druk om maken. En anders heeft ze altijd nog haar Millow, een kalmerend kussen waarmee ze midden op het terrein met enkele ligstoelen staat. “Dit kussen met hartslag was mijn afstudeerproject”, vertelt de oud-student Werktuigbouwkunde (Hogeschool Utrecht). “In eerste instantie ontwikkelde ik dit product om stress bij mensen met autisme te verminderen. Maar al snel bleek dat ook mensen met een burnout of ADHD er baat bij hebben. Een moeder vertelde me dat haar zoon met ADHD nog nooit zo lang stil had gezeten.”

Het trilelement in het kussentje klopt met een hartslag van dertig slagen per minuut. De Vries: “Dat is geen normale hartslag bij rust, maar uit mijn tests blijkt dat mensen hier het kalmst van worden. De meesten valt het niet op dat het zo onnatuurlijk laag is, alleen de cardiologen die Millow probeerden hadden het door.” Op Lowlands vraagt de ontwikkelaar hoe de festivalgangers het kussen ervaren en hoeveel ze bereid zouden zijn ervoor te betalen. “Met die informatie kan ik hopelijk investeerders vinden, zodat Millow echt op de markt kan komen.”

Dan zet de regen, die al de hele middag wat dreigend in de lucht hangt, toch door. Het kan de festivalgangers niet echt deren: met ponchos en regenjassen gaat het veld voor de Alpha nog altijd uit zijn dak voor Billie Eilish. Bezoekers die zich minder goed hebben voorbereid zoeken beschutting. En waar kan dat nou beter dan in de stands van Lowlands Science? En als je daar dan toch bent… De onderzoekers verwelkomen de nieuwe gasten met open armen.

ReactiesReageer