Paradijselijk leven met elektrische apparaten

Trage veranderingen

Opmerkelijk genoeg duurde het wel een lange tijd voordat deze apparaten een succes werden.  Neem elektrische verlichting. De booglamp werd al in 1809 uitgevonden door Humphrey Davy. Maar pas in 1904 waren er in Amsterdam 24 booglampen te vinden op het Stationsplein en het Leidseplein.  Dat lag ook wel een beetje aan Nederland, want andere landen pasten zich iets sneller aan. De Amerikaanse stad Detroit had bijvoorbeeld in 1888 al wel elektrische verlichting. Waarom het zo lang duurde voordat we in Nederland elektrische verlichting hadden op straat? De overgang ging traag omdat gaslicht eigenlijk wel prima werkte, vond men. Er ontspon zich in de tweede helft van de negentiende eeuw zelfs een ware strijd tussen deze twee typen verlichting.

De trage overgang naar meer elektriciteit in en om het huis loopt als een rode draad door het boek. Het geeft maar weer eens aan dat mensen tijd nodig hebben om zich aan te passen en dat het succes van een uitvinding niet alleen afhangt van de ontwikkeling van de technologie, maar ook van gedragsverandering. De vormgeving van lichtknopjes van elektrisch licht onderstreept dit. Ze werden zo ontworpen dat ze leken op gaskraantjes, die mensen al gewend waren in huis. Ook de acceptatie van elektrische en gaskachels werd bevorderd door ze te laten lijken op een open haard met stukken nephout onder de vlammetjes.

Kwestie van acceptatie

Een ander interessant voorbeeld is de stofzuiger. Ook dat apparaat is niet meer weg te denken uit ons huis. Begin twintigste eeuw werd het al uitgevonden. Pas in 1940 had een grote meerderheid van de Nederlanders het ding in de kast staan. Wasmachines laten eenzelfde soort verhaal zien. Ook dit apparaat werd begin twintigste eeuw al uitgevonden, maar het duurde tot ver na de Tweede Wereldoorlog voordat Nederland massaal een wasmachine in huis had. Dat had ook te maken met ruimtegebrek en de prijs van het apparaat.

De acceptatie van uitvindingen en gedragsverandering komt wel aan bod in het boek, maar dat had uitgebreider gemogen. Ik had graag gelezen hoe wetenschappers dit onderzoeken. Wel laten de auteurs overtuigend zien dat het tot 1800 vooral donker en koud in huis was, en dat in een prachtig vormgegeven boek met veel afbeeldingen, die voor een deel uit hun eigen privéverzameling komen.