Oud vaccin tegen COVID-19

Wanneer dachten jullie ‘dit vaccin moeten we ook voor COVID-19 gaan testen?’

“We wisten dat het minimaal twee jaar zou duren voor er een vaccin zou komen en dat er in de tussentijd geen bescherming zou zijn. Toen duidelijk werd hoe groot de problemen in Wuhan waren, beseften we dat de kans groot was dat dit zich zou verspreiden over de wereld. We zijn toen direct begonnen met protocollen te schrijven voor nieuw BCG-onderzoek. Op 10 maart hadden we goedkeuring van de medisch ethische commissie. Op 11 maart erkende de WHO de COVID-19-uitbraak als een pandemie.”

Welke redenen hebben jullie om aan te nemen dat het BCG-vaccin bij COVID-19 zou werken?

“We hadden al diverse BCG-onderzoeken lopen. Het idee dat BCG bij verschillende soorten infecties kan helpen, was er dus al. De hypothese dat COVID-19 er een van zou kunnen zijn, was snel gemaakt. Recent hebben we laten zien dat ouderen tachtig procent minder kans hebben op het ontwikkelen van luchtweginfecties na een BCG-vaccinatie. Daarmee is nog niet gezegd dat het ook tegen COVID-19 werkt, maar het zijn hoopgevende resultaten.”

Jullie zijn tijdens de coronacrisis al vier studies met BCG gestart. Jullie kijken naar het effect van het BCG-vaccin bij zorgpersoneel en bij ouderen. En onlangs begonnen jullie een studie met gezonde vrijwilligers tussen de 18 en 50 jaar. Hoe zien die onderzoeken eruit?

“We begonnen met het onderzoek bij zorgpersoneel omdat zij de grootste kans hadden om besmet te worden. Snel daarna volgde het onderzoek onder ouderen, omdat zij een risicogroep vormen. Beide studies zaten ontzettend snel vol. Ik had niet gedacht dat het mogelijk was, maar binnen drie weken hadden we genoeg vrijwilligers. Een deel van hen is gevaccineerd, een deel kreeg een placebo. Iedereen houdt in een app bij hoe hij zich voelt en of hij klachten heeft. Deze week starten we een groot onderzoek met 22 ziekenhuizen waarbij zevenduizend kwetsbare ouderen het BCG-vaccin of een placebo krijgen om het effect van BCH op luchtweginfecties, waaronder COVID-19, te bepalen.”

“Omdat niet alle mensen een sterke immunologische reactie op een BCG-vaccinatie hebben, kijken we in een vierde studie onder gezonde vrijwilligers of we de boost die BCG geeft, kunnen versterken door bestaande middelen toe te voegen zoals het BMR-vaccin (tegen bof, mazelen en rodehond). Al die onderzoeken lopen nog.”

Is jullie onderzoek nu moeilijker uit te voeren nu er minder besmettingen zijn?

“Ja. Als het aantal besmettingen nu even hoog zou zijn als in maart of april, waren we al bijna klaar geweest. Nu er minder zieken zijn, duurt het onderzoek langer.”

Hebben jullie een tweede golf nodig voordat jullie iets over nut van het vaccin kunnen zeggen?

“Ja, ik denk het wel. Al is het voor ons land natuurlijk het beste als die er niet komt. Maar ook zonder een tweede golf is het onderzoek nuttig. Wij volgen namelijk alle infecties, dus bijvoorbeeld ook influenza. Mocht er in het najaar een tweede golf komen, dan weten we een paar maanden daarna of dit vaccin nuttig is bij COVID.”

Jullie idee is om BCG te gebruiken totdat er een ander vaccin is. Een ander lid van onze coronadenktank, Ruud Verdaasdonk (hoogleraar Health Technology Implementation bij de Universiteit Twente) heeft de volgende vraag voor je bedacht over het COVID-vaccin: “Er zijn meer dan honderd vaccins in ontwikkeling gebaseerd op verschillende werkingsmechanismen. Welk mechanisme acht je het meest kansrijk? Is er al een strategie bedacht en zijn er internationale afspraken hoe het vaccin in fases verdeeld gaat worden?”

“Het is moeilijk om te voorspellen welke van de vaccins het beste gaat werken. Verschillende soorten vaccins hebben al gunstige effecten op het immuunsysteem laten zien in de eerste dier- en celexperimenten. Of we daar ook echt iets aan hebben moet blijken uit studies waarin de vaccins op grote groepen mensen getest worden. Ondertussen voeren landen discussies over de eerlijke distributie van vaccins.”

Een van onze lezers wil graag van je weten of we ooit nog van corona afkomen. Kan dit virus vanzelf uitdoven? Of is het nodig om een coronavaccin in het rijksvaccinatieprogramma op te nemen om het virus op die manier onder controle te houden?

“Nee, dit virus zal bij ons blijven. Om het virus onder controle te krijgen, is een vaccin heel belangrijk.”