Oplossing Gezocht - Oud is goud

===

Mariska: En je biologische leeftijd, dat zegt iets over hoe snel jij van binnen veroudert. Dus niet iedereen veroudert even snel. Je kan bijvoorbeeld tachtig jaar zijn, dus tachtig kaarsjes hebben uitgeblazen en nog tien kilometer kunnen wandelen elke dag. Maar er zijn bijvoorbeeld ook tachtigjarigen die niet meer uit hun stoel kunnen opstaan.

Robert: Stel je voor je loopt na het sporten de kleedruimte in. Weer lekker getraind vandaag. Je ligt goed op schema voor de killerbody in de zomer. Je gezonde dieet lijkt ook zijn vruchten af te werpen. Je hebt je lang niet zo gezond en energiek gevoeld. Terwijl je voor de spiegel nog even een voedend crèmepje op je gezicht smeert, constateer je tevreden dat je dan misschien geen achttien meer bent, maar dat je voor je leeftijd zeker niks te klagen hebt? Hé, maar wat is dat dan, een grijze haar? Mijn naam is Robert Visscher.

Nour: En ik ben Nour Eldín Emara, en je luistert naar Oplossing gezocht, de wetenschapspodcast van NEMO Kennislink. In deze podcast zoeken we samen met de wetenschap oplossingen voor problemen. En deze week zitten we aan tafel met wetenschapsjournalist Mariska van Sprundel. We doorlopen het proces van veroudering en bespreken manieren om je biologische leeftijd zo laag mogelijk te houden. Mariska, ik had het net over grijze haren. Eigenlijk best wel grappig, want ik heb er zelf een heleboel. Maar weet jij nog wanneer jij jouw eerste grijze haar kreeg?

Mariska: Ja, minstens tien jaar geleden. Ik ben nu 37 en ik denk dat ik misschien al wel op mijn 25e de eerste grijze haar met een pincet uit mijn scheiding wegtrok.

Robert: Maar je hebt hem ook weggetrokken, goed verwijderd.

Mariska: Ja, joh, de jaren erna heb ik echt elk opkomende grijze haar nog verwijderd. Totdat ik op een punt kwam dat het er gewoon te veel werden en ik liever een volle haarbos had dan een...

Robert: Een kale plek? In het thema ‘Lang zal je leven’ onderzoekt NEMO Kennislink wat ouder worden betekent. Voor je lichaam, voor jezelf en voor de wereld. Mariska schreef voor dit thema de blogserie 'Springlevend', waarin ze manieren onderzocht om haar biologische leeftijd zo laag mogelijk te houden. Het is natuurlijk een voorrecht om oud te mogen worden, maar het proces zelf is niet altijd even leuk om te ondergaan. Mariska, dan worden we toch benieuwd: wat is dan eigenlijk jouw biologische leeftijd? Is dat niet gewoon hoe oud je bent?

Mariska: Nee, mijn biologische leeftijd is 3,5 jaar jonger dan mijn kalenderleeftijd.

Robert: 37.

Mariska: Mijn kalenderleeftijd is 37, ja. En je biologische leeftijd, dat zegt iets over ja, hoe snel jij van binnen veroudert. Dus niet iedereen veroudert even snel. Je kan bijvoorbeeld tachtig jaar zijn, dus tachtig kaarsjes hebben uitgeblazen en nog tien kilometer kunnen wandelen elke dag. Maar er zijn bijvoorbeeld ook tachtigjarigen die niet meer uit hun stoel kunnen opstaan. Het idee is dan dat het verouderingsproces bij de één veel sneller is verlopen dan bij de ander. En je biologische leeftijd is dan een maat om eens soort van te zeggen hoe snel dat verouderingsproces bij jou verloopt. Of je een snel of een langzame verouderaar bent. Ja, en die biologische leeftijd, die kan dus een paar jaar voorlopen of achterlopen op jouw kalenderleeftijd.

Nour: In jouw geval een goede score blijkbaar.

Mariska: Het streven is natuurlijk dat je biologische leeftijd wat lager ligt dan je kalenderleeftijd.

Nour: Maar wat betekent dat nou dan? Zijn jouw cellen dus 3,5 jaar jonger vergeleken met iemand van dezelfde kalenderleeftijd?

Mariska: Nou, het is eigenlijk een beetje een abstract begrip, ook omdat het helemaal niet nauwkeurig te voorspellen is wat die biologische leeftijd is. Maar het idee is wel dat je aan de hand van iemands biologische leeftijd beter kan inschatten wat jouw kans is op chronische ouderdomsgerelateerde aandoeningen dan je kalenderleeftijd.

Nour: En ook overlijden zelfs?

Mariska: Ja, daarmee ook. Ja, het wordt wel voorgesteld, die biologische leeftijd als een soort van klok die afloopt. En hoe lager die staat, hoe langer je dan nog te gaan hebt voordat je overlijdt of allerlei klachten krijgt.

Nour: Is het eigenlijk een extra bonus tijd nu, dat klinkt goed!

Mariska: Ja, misschien kan je het zo zien. Maar goed, het is wel. Het is gewoon een abstract begrip en ook het is niet iets wat je direct kan meten in jouw lichaam. Dus het wordt altijd gemeten aan de hand van afgeleide indirecte maten. En dan is het ook nog zo dat elk orgaan eigenlijk in je lichaam met een andere snelheid kan verouderen. En manieren om nu die biologische leeftijd te meten, die houden daar ook geen rekening mee. Waardoor, het dus echt gewoon een schatting. Ik zou niet te veel ophangen aan zo'n getal.

Robert: En die grijze haren dan? Of de rimpels? Ik zeg het, je begint te lachen als ik het zeg, ik ben de oudste hier aan tafel, 42. Ik heb ook de meeste grijze haren. Die stelling durf ik wel aan. Als ik ze eruit zou trekken, zou ik kaal zijn. Dat is ook weer een gek verhaal. Maar goed, dus die grijze haren en die rimpels? Spelen die ook een rol?

Mariska: Ja, nou, dat is nog wel een grappig verhaal, want ik had een interview met een onderzoeker en hij is verouderingsbioloog en ik vroeg hem eerst van hoe oud denk je dat ik ben, mijn kalenderleeftijd? En hij schatte mij 42 dus.

Robert: Mooie leeftijd hoor, Mariska.

Mariska: Ja vijf jaar ouder dan ik ben natuurlijk. En ik heb hem nog heel even in onzekerheid gelaten om hem te vertellen hoe oud ik echt was. En daarna natuurlijk allemaal excuses. Want ja, dat is natuurlijk een belediging om iemand ouder te schatten.

Robert: Of hij dacht dat je wijzer was.

Mariska: Ja, dat zou kunnen. Maar ik heb hem nog wel gevraagd van ja, ik heb inderdaad best wel wat grijze haren. Ik verf het ook niet, of niet meer. Maar is dat dan een een reflectie van mijn interne veroudering? Ja, en toen zei hij: nou, dat is dus niet per se zo. Dingen als kaal worden, grijs worden, er zit ook een genetische component aan. Ja, en ook rimpels hebben, weet je wel. Je kan heel veel in de zon zitten, dan heb je best wel wat rimpels en dan is je huid wel wat sneller veroudert. Maar dat zegt helemaal niks over hoe oud jouw hart of longen of andere organen zijn, weet je wel, dus, die uiterlijke dingen zoals rimpels en grijze haren zijn niet per se een reflectie van hoe oud jij van binnen bent. Gelukkig dus voor mij.

Nour: Ja, zeker.

Robert: En voor mij ja. Nour, je ziet er nog heel jong uit.

Nour: Ja zeker! Nog stralend hierzo. Ja, want voor mij is dat, voelt het nog als toekomstmuziek. Zeg ik er even bij ik. De grijze haren heb ik bij mezelf niet opgemerkt. Sterker nog, ik denk dat ik eerder kaal zal worden dan dat ik een grijze haar bij mezelf zou ontdekken. En ik hoop dat het nog eventjes uitgesteld mag worden.

Robert: Je hebt een prachtige bos haar hoor! Dat is, dat ziet er nog niet kaal uit.

Nour: Ik hou de hoop hoog, zeker. Maar hoe is dat voor jullie? En wat voor ouderdomsgebreken hebben jullie bij jezelf opgemerkt dan? Grijze haren, die hebben we nu gezien. Wat voor andere dingen?

Mariska: Gebreken? Ja, dat klinkt wel echt alsof je dingen niet meer kan doen vanwege de ouderdom of kwaaltjes en zo.

Nour: Is het al zo ver?

Mariska: Daar heb ik geen last van.

Nour: Jij loopt nog veel hard.

Mariska: Ja, ik voel me wat dat betreft soms wel gewoon nog juist in de kracht van mijn leven. Als ik denk wat, de tijden die ik nu loop. Ik ben fervent hardloper, denk ik. Nou ja, dat is nu eigenlijk bijna op zijn best juist.

Nour: Daar houdt je lichaam je absoluut nog niet tegen in alles wat je wil doen en laten.

Robert: En dat herken ik dus. Ik doe heel veel aan taekwondo en ik ga binnenkort naar een Europees toernooi waar ik ontzettend veel zin in heb. Maar ik voel me echt superfit en sterk en heb eigenlijk het idee dat ik beter in mijn vel zit, en me krachtig voel dan ooit tevoren en dat het ook echt oploopt in plaats van dat het minder wordt.

Nour: Ja.

Robert: Maar waar merk ik het dan wel? Ik merk wel dat als ik een gezellige avond heb gehad met vrienden en je wordt de volgende ochtend wakker, dat dat er echt waanzinnig inhakt. En dat was vroeger toch echt wel anders.

Mariska: Ja, die wilde ik inderdaad ook toevoegen, ja. Gewoon al een nachtje gewoon zes uur slapen in plaats van acht, Dan word ik echt al best wel gewoon brak wakker.

Nour: Dat zijn dan toch de eerste verschijnselen?

Robert: Ja. Nou ja, en dat heb ik al een tijdje, en dan denk ik van: oh, kan dat nog erger worden? En ja, dat wordt dan steeds erger. Dus we hebben ook bijvoorbeeld als de kinderen 's nachts wakker zijn of zo en dan de volgende ochtend wakker worden en weer naar je werk vroeg moeten. En als je dan die, en als je een avond wat hebt gedronken met vrienden, dan wordt dat nog veel erger. Dat merk ik dus wel heel erg.

Mariska: Dat herken ik ook zeker.

Robert: Verder niet, verder heb ik… Ja, misschien zijn we daar ook nog niet oud genoeg voor, zeg ik dan heel hoopvol. Dus ik merk ook niet, wij schelen al vijf jaar Mariska en ik, maar ik heb ook niet het idee dat ik nou op mijn 37ste bijvoorbeeld dus veel fitter was of zo dan nu en toen ik zo oud was als jij. Je bent midden twintig, Nour?

Nour: 25.

Robert: 25, ja toen woog ik 120 kilo. Dus toen was ik, sowieso voelde ik me niet zo fit. Dus ja, dat is ook een ja, dat is maar een korte periode geweest en dat was wel precies die periode. Ik heb dus op mijn OV… Het is wel leuk om te vertellen op mijn OV-chipkaart van de NS. Die is nog van dat ik 25 was en daar sta ik dus op. Nou, mijn hoofd past gewoon bijna niet op die foto. En mensen herkennen mij dus heel vaak niet. Dus dat.

Nour: Ja, zo maak je nog veel ontwikkelingen door, zeg maar, die ook los staan van leeftijd denk ik. Ik vind het wel leuk.

Robert: Ja mijn, biologische leeftijd was dus op 25 denk ik echt een stuk hoger dan dat ik toen was. En ik denk dat die nu veel lager is.

Nour: Dan heb je weer een inhaalslag gemaakt? Ja, en als we dan in de toekomst kijken voor onszelf, zijn er dingen waar je echt tegenop ziet in het ouder worden?

Mariska: Nou ja, ik hoop wel gewoon altijd zo actief een beetje te blijven als ik nu ben. En natuurlijk wordt dat wel minder, maar als ik, ja... Nee, er zijn eigenlijk niet echt dingen waar ik tegenop zie. Als ik een beetje de dingen kan blijven doen die ik leuk vind. En ik denk wel dat het allemaal op een misschien wat lager pitje gaat, maar het lijkt me dus heel vervelend om een soort van immobiel in je stoel te zitten en niet meer overeind te kunnen komen of overal last te hebben van je gewrichten als je wil bewegen. Ja, ik hoop dat dat me bespaard blijft, dat zou ik wel heel vervelend vinden.

Nour: Nou, dat is wel een duidelijke grens waar ik me heel erg in kan vinden. Ik loop veel rond in het ziekenhuis, zie natuurlijk ook veel ouderen met een chronische ziekte en veelal zolang ze hun puzzeltje nog kunnen doen dan, of hun boek kunnen lezen. Daar worden ze heel blij van. Maar er kan zoiets als staar bijvoorbeeld, waardoor je opeens dat allemaal niet meer kunt. Of wanneer zelfs met een rollator lopen toch eigenlijk alweer een brug te ver is. Dan merk je dat mensen toch wel heel snel wat eenzaam worden en ook gewoon de kwaliteit van hun leven wel echt minder hoog inschatten. En dat is ook wel een beeld waarvan ik me ja, helemaal kan vinden ook waarvan ik ook hoop dat het me bespaard zou kunnen blijven. Maar we hebben het wel over zeventig of tachtig jaar, dus dan zijn we hier allemaal nog jong aan deze tafel.

Robert: Met dat perspectief wel. We hebben het heel veel gehad nu al over die biologische leeftijd. Hoe bereken je die nou eigenlijk? Waar hebben we het dan over?

Mariska: Ja, nou ja, hoe ik het heb gedaan: dat is op een calculator online van die onderzoeker die mij dus 42 schatte.

Robert: Toch maar even weer zeggen, hè?

Mariska: En ja, hij heeft een calculator gebouwd waarbij je dan gegevens invult over het aantal stappen wat je zet op een dag, je bloeddruk en ook het glucosegehalte bij het opstaan. En die wist ik toevallig vanuit een bloedonderzoek bij de huisarts. Nou ja, dan rolt er dus zoiets uit.

Robert: Dus je stopt er eigenlijk allerlei gegevens in over, ja, over je lichaam. En dan rolt er dus die biologische leeftijd uit.

Mariska: Maar dat is één manier om het te meten, in de kliniek bij ouderen wordt het veel gedaan aan de hand van een, dat heet dan een geriatrisch assessment. Dus dan heb je dingen als handknijpkracht, wat echt wel een goede voorspeller is voor hoe gezond je bent en hoe fit. Dingen als BMI en je vetmassa. En dan meten ze ook evenwicht en je cognitie. En aan de hand daarvan wordt dan de biologische leeftijd vastgesteld. Ja, en dan zijn er ook nog labtests die je kan doen. Dus echt meten aan waarden in je lichaam, in je bloed, in je DNA. Dat wordt nu vooral gebruikt in onderzoek, maar er zijn ook al wel aanbieders van dit soort tests voor consumenten. Als je bijvoorbeeld bloed of zo opstuurt en dan ja, dan worden daar allerlei testjes op gedaan en dan krijg je via je e-mail je biologische leeftijd opgestuurd. Ja dus, en er zijn daarvan, van van die labtests is de bekendste, of het nu de best onderbouwde is om naar je DNA te kijken en dan te kijken hoeveel methyl-groepen er aan je DNA zijn gebonden. En dat zegt iets over de genen die aan- en uitstaan.

Robert: Methyl-groepen moet je even uitleggen.

Mariska: Ja, dat zijn een soort chemische markeringen. Chemische groepen die kunnen binden aan je DNA-streng. En als zo'n groep gebonden is, dan is het gen waaraan het gebonden is, staat zeg maar uit. En als zo'n groep loslaat staat zo'n gen aan. En dat patroon, zeg maar van al die chemische markeringen op je DNA, ja, dat zegt ook wat over hoe oud je ben eigenlijk. Dat kan je dus in kaart laten brengen.

Nour: En je zegt dat het nu ook commercieel toegankelijk is. Is dat een goede ontwikkeling? Zou iedereen dit zo nu moeten doen?

Mariska: Nee, denk ik niet, want het kost ten eerste heel veel geld. Ja, en ik vind het ook altijd toch een beetje... Dan heb je die biologische leeftijd. Ja, en wat dan?

Nour: Ja, wat zegt dat?

Mariska: Ga je daar dan ineens je hele leefstijl op aanpassen? Ik kan me voorstellen dat als die dus lager is dan je kalenderleeftijd, dat het je motiveert om te blijven doen wat je al doet. Want die leefstijl werkt dan goed kennelijk voor jou. En als die hoger is en je dus eigenlijk van binnen ouder bent dan je bent, misschien dat dat juist ook kan motiveren om dingen anders te gaan doen. Maar ja, ik heb er ook wel met anderen over gehad dat het vooral toch voor mensen die al lekker gezond leven een leuke bevestiging is om te zien dat ze goed bezig zijn. Ik denk ja voor de gemiddelde, ja, ik zou het niet aanbevelen om dat om daar zoveel geld aan te spenderen.

Robert: Kortom, je biologische leeftijd geeft een indicatie van de verouderingsprocessen in je lichaam en daarmee hoeveel gezonde jaren je ongeveer nog voor je hebt. Je kalenderleeftijd is veelal een minder populair onderwerp van gesprek. Voor je kalenderleeftijd tikt de klok onverbiddelijk door. Elk jaar komt er weer een kaarsje bij op die verjaardagstaart. Bij je biologische leeftijd ligt dat toch echt anders. Die kun je met je leefstijl beïnvloeden. En we bespreken nu verschillende manieren om je fysieke verouderingsproces te vertragen. In hoeverre heb je eigenlijk daadwerkelijk invloed op je biologische leeftijd? Is dat niet ook deels genetisch bepaald?

Mariska: Ja, zeker ook deels genetisch. Schatting is dat 20% van je biologische leeftijd dat verklaard wordt door genetica.

Robert: En de rest is dan lifestyle of leefstijl?

Mariska: Nee, want dan heb je ook nog omgevingsfactoren, zoals de luchtvervuiling om je heen, de mate van stress waar je in leeft. Armoede of welke andere vormen van stress. Ja, en dan heb je ook nog leefstijl, dus het is maar ten dele beïnvloedbaar.

Nour: Als we het over die invloeden gaan hebben dan, stel ik denk nu: ik moet echt wat gaan doen aan mijn biologische leeftijd. Waar moet ik starten? Wat is de eerste stap?

Mariska: Ja, echt wat doen aan je gezondheid zou ik het dan noemen. Ja of ja, goed, de eerste stap. Ja, het ligt voor de hand. Maar de twee belangrijkste dingen zijn voeding en lichaamsbeweging. Ja, lichaamsbeweging kan je weer uitsplitsen in genoeg beweging, zeg maar, genoeg stappen zetten op een dag en gewoon genoeg activiteit. Maar er wordt ook wel gehamerd op dat je je spieren sterk moet houden en daar is een sterkere prikkel voor nodig dan gewoon lekker een stukje fietsen, dus krachttraining.

Nour: En dat dan echt wel in een uurtje in de week of zo, een paar uur in de week?

Mariska: Nou, de aanbevelingen zijn om in ieder geval twee keer in de week krachtversterkende oefeningen te doen. Want als je ouder wordt dan gaat je spiermassa, en je spierkracht gaat gewoon een beetje achteruit. Door het ouderdomsproces. Dat gebeurt bij iedereen. Dat is onvermijdelijk. Dat is ook de reden waarom bijvoorbeeld sprinters op hun 35e vaak wel stoppen met hun carrière. Want hoe hard ze ook blijven trainen, die explosiviteit, die gaat er gewoon uit. Weet je wel? Dat kan je gewoon niks aan doen. Maar door die spieren te trainen en sterk te houden, kan je wel zorgen dat het proces vertraagd wordt. Zeg maar, waarin je spieren achteruitgaan. En dat is heel belangrijk omdat je spiermassa en spierkracht, belangrijke voorspellers zijn voor hoe het met jou gesteld is en wat je risico is op klachten en overlijden en zo. Ja, krachttraining is zelfs dan op jongere leeftijd al eigenlijk wel belangrijk om aan te denken omdat, de onderzoeker die ik erover sprak dus ook van hoe hoger je piek is, weet je wel, die massa en kracht als je bijvoorbeeld twintig of dertig ben. Nou ja, hoe langer het ook duurt voordat je onder een soort van kritieke grens komt waarbij jij niet meer uit je stoel kan opstaan.

Nour: Juist, interessant vind ik ook, dat zelfs ook dan op oudere leeftijd zijn er ook veel initiatieven om die spieropbouw aan te sterken. Een leuk voorbeeld vind ik altijd de ouderen die toch vooral in bed gebonden zijn, van die fietsoefeningen. Dus die fietsen dan eigenlijk met hun benen zo in de lucht. En dan zou je zeggen ja, dat ziet er misschien zelfs een beetje, een beetje raar uit. Maar dat helpt dus oprecht om die beenspieren zo sterk te maken dat zij bijvoorbeeld nog wel kunnen opstaan en richting het toilet geholpen kunnen worden. En dat zijn zeker in die fase van je leven toch echt belangrijke levensbehoeften nog, waardoor je nog een beetje zelfstandigheid kunt houden. Dus ik denk zeker inderdaad dat oefeningen, spieropbouw, een belangrijk aspect zijn. Voeding, zei je ook nog. Ik eet elke dag een appel. Dat is alvast goed, denk ik.

Robert: Keeps the doctor away. Maar dan ben je eigenlijk jezelf aan het rondlopen.

Nour: Moet ik me zoiets voorstellen?

Mariska: Nou, ik heb voor deze serie blogs, vooral gekeken naar het effect van vasten, wat tegenwoordig best wel populair is. Dus ja, je hebt allerlei verschillende vormen ervan. Maar wat je vaak ziet is dat mensen het ontbijt overslaan en dan wel 's ochtends en 's avonds eten. Dus dat je maar een kleine fractie van de dag eet en het grootste deel niet eet. En er is wat voor te zeggen, want eigenlijk eten wij in het westen of in ieder geval in Nederland, vaak de hele dag door een beetje, waardoor je heel lang in die eetfase zit. En onderzoekers zeggen: je moet eigenlijk de periode waarin je eet en niet eet vaker afwisselen. Want als je eet, dan krijg je celgroei en dat soort dingen. En als je niet eet, dan komt je lichaam meer in de onderhoudsmodus waarin cellen gerepareerd worden of gerecycled, dat soort dingen. En dat is dan belangrijk om opgebouwde schade en zo op te ruimen. Als je dat beter zou afwisselen, zou dat gunstig zijn voor je gezondheid. Het wordt nog wel heel veel onderzoek naar gedaan of het echt werkt om gezonder te worden en ook om ouder te worden. Want ja, je kan ook zeggen weet je, het gaat ook om minder calorieën innemen. Dat is vaak de kritiek op vasten dat het eigenlijk gewoon een dieet is omdat je minder calorieën binnenkrijgt. Als je maar een klein deel van de dag eet. En of er dan nog unieke voordelen zitten aan vasten boven gewoon diëten zeg maar. Daar lijkt het wel een beetje zo te zijn, want er wordt bijvoorbeeld dan ook verschil gezien tussen mensen die hun ontbijt overslaan en mensen die hun avondeten overslaan. En die hebben dan uiteindelijk dezelfde aantal hoeveelheid calorieën binnengekregen. Maar toch zie je bij de mensen die wel ontbijten en middageten gunstigere effecten dan bij mensen die het ontbijt overslaan en pas later op de dag beginnen.

Nour: Het gaat dus niet alleen om vasten, maar ook echt het moment van vasten.

Mariska: Kennelijk ja, is die timing ook een beetje aansluiten bij je biologische klok? Dus eten wanneer het licht is en dan 's avonds als het donker wordt stoppen?

Nour: En op tijd gaan slapen vervolgens daarna ja.

Mariska: Ja, daar lijkt dan toch weer een ander effect aan te zitten.

Nour: Ja oké, en dan, dan zou ik zeggen zeg maar leefstijl: eten, drinken, slapen. Dat zijn misschien de dingen die mensen meteen al zouden verwachten. Maar ook mentaal is, geloof ik, best wel een groot aspect, hè?

Mariska: Ja, nieuwe dingen leren is een van de dingen die ik heb onderzocht om je hersenen in conditie te houden. Ja, dat werkt door nieuwe dingen te leren, ga je nieuwe verbindingen aanleggen in je hersenen. En het idee is dat je dan een soort van cognitieve reserve opbouwt. Dat moet je wel metaforisch zien. Het is niet alsof je in je brein echt ergens een voorraadje iets hebt liggen of zo, maar het idee is dat hersenen takelen ook af door ouderdom. Er komt schade en als je een grote cognitieve reserve hebt, dan kan je daar als het ware een beetje omheen werken. En door je brein te blijven prikkelen en uitdagen, nieuwe dingen te leren, kan je dus zo'n reserve aanleggen en beter met de schade door ouderdom omgaan.

Nour: Dus ik moet nu alvast nadenken wat ik in mijn pensioen ga doen om mezelf uitgedaagd te houden.

Mariska: Ja, nou ja, goed. En die onderzoeker die zei van: je moet eigenlijk ook al, op jonge leeftijd ook al…

Robert: Een leven lang leren.

Mariska: Een leven lang leren, ja.

Nour: Ik ben net uit de schoolbanken, jongens.

Robert: Ja klinkt voor jou misschien nog…

Nour: Ik ga weer terug.

Robert: Ik ben weer Frans aan het leren, bijvoorbeeld. En ik heb daar gewoon echt ontzettend veel plezier in. Ik heb hiervoor Italiaans geleerd, dat was voor mij helemaal nieuw. Frans is weer een beetje ophalen en dat spreek ik al wel behoorlijk goed, maar ik merk dat ik er ook gewoon heel veel plezier in heb. En we hebben ook een keer een uitzending gemaakt over dat je op latere leeftijd dus nog steeds dat gewoon heel goed kan leren. Want dat is ook een soort hardnekkig misverstand, dat je dat vooral jong heel goed kan leren, maar ook op oudere leeftijd kan het gewoon prima.

Mariska: Ja.

Robert: Ik kan me voorstellen dat dingen als stress ook nog een rol spelen en dan vooral dus negatieve rol. Dus moet je zorgen voor zo weinig mogelijk stress, wat makkelijker klinkt, makkelijker gezegd is dan gedaan.

Mariska: Ja, dat is echt een omgevingsinvloed ja, wat je onder stress verstaat. Stress is natuurlijk wel, het hoort bij het leven, is niet per se slecht en als het kortdurend is, is het ook gewoon helemaal oké. Jij hebt waarschijnlijk ook deadlines. Of nou ja, dat.

Robert: Ik leg ze vooral op.

Mariska: Jij legt ze op?

Robert: Aan jou, ja, ja.

Robert: Maar ik heb ook deadlines. Ja, klopt. Ja.

Mariska: Maar weet je, dat is allemaal gewoon goed. Maakt niet uit. Het is ook onvermijdelijk dat je een beetje stress hebt. Want als je leeft en beweegt, ja, je maakt nou eenmaal dingen mee.

Robert: Ja, maar hele goede nuancering.

Mariska: Ja, maar stress moet niet chronisch en langdurend worden, want dan is het wel bekend dat dat averechts werkt op je gezondheid en ook op de mate waarin je of de snelheid waarbij je veroudert bijvoorbeeld. Maar je kan er niet altijd direct ook wat aan doen, weet je wel, als jij stress krijgt van armoede of schulden, ja, dat is heel lastig om daar zomaar even uit te komen.

Robert: Ja, terecht punt. En ik las een jaloersmakend blog van jou over slapen. Ook dat heeft invloed en dat was jaloersmakend omdat jij langer slaapt. Ja, en... Ik zou dat best willen. Nou ja, ik heb kinderen, dus dat gaat nu in deze fase even moeilijk. Maar ook slapen heeft effect, toch?

Mariska: Ja, slapen is een interessante, ook omdat het aan heel veel andere dingen gelinkt is namelijk. Weet je wel, als jij lekker actief bent overdag, dan slaap je vaak beter. En word je uitgerust wakker. En het is ook zo dat als je weinig slaapt dat je vaak ook slechter weer gaat eten. Dus dat hangt allemaal met elkaar samen. Maar het is inderdaad zo dat mensen die genoeg slapen... Volgens mij gaat het dan om zo'n meer dan zeven uur per nacht, tussen de zeven en de acht ongeveer. Ja, die hebben een hogere levensverwachting, betere gezondheid. En slaapgebrek, komt er niet zo goed vanaf. En het is eigenlijk nog niet helemaal bekend waarom. Waarom die slaap nou zo belangrijk is. De theorie is natuurlijk dat als je slaapt, dat dan 's nachts de schade hersteld wordt van de dingen die je overdag doet. Dat er cellulaire schade wordt opgeruimd en dat soort dingen. Maar die slaapprofessor die ik hierover sprak, die zei van ja, dat is de theorie. Maar in alle eerlijkheid weten we eigenlijk niet precies wat die slaap nou doet met je 's nachts.

Robert: Wel heel interessant, want ik, en er zit ook ergens in mijn hoofd dat je dan, als je meer uitgerust bent, ben je ook mentaal meer in balans. Is dat, want dan, eigenlijk verbinden we die twee dingen?

Mariska: Ja, mentale focus vul je dan ook weer aan en je alertheid. En ja, ik denk dat mensen mensen zitten nu misschien mee te schrijven, van hoe kan ik dus zo jong mogelijk blijven. Die heb nog een aardig lijstje dan dus voor zich opgesteld. Stel dat ze zich nou 100% er helemaal aan zouden houden. Ze zouden het echt helemaal ter harte nemen, wat kunnen zij dan vervolgens verwachten? Want ik neem aan dat vervolgens niet je biologische klok gewoon op twintig jaar blijft staan en je een soort van je eeuwige jeugd maar blijft vieren? Wat zijn nou wel te verwachten effecten?

Mariska: Op je biologische leeftijd?

Nour: Ja, worden we dan opeens honderd allemaal?

Mariska: Nou, dat denk ik niet. Ik denk, ja, het is dan een beetje de vraag hoeveel jaar kan jij van je kalenderleeftijd afhalen? Of van je biologische leeftijd door heel gezond te leven? Ja, wat ik in onderzoek zie is dat het meestal om een paar jaar gaat, misschien maximaal zeven of acht jaar of zo. Oké, maar goed, het is ook geen garantie. Want wat ik net al zei, het is ook gewoon deels genetisch verklaard, die biologische leeftijd en je hebt er heus wel wat invloed op. Maar ja, als jouw doel is om zo gezond mogelijk zo oud mogelijk te worden? Ja, dan kan je met deze strategieën natuurlijk wel verder komen dan wanneer je ze niet toepast. Maar het is de vraag ook wat heb ik… Ja, een beetje de verhouding tussen je kwaliteit van leven en dat gezondheidstreven. Van weet je wel? Wordt je leven er leuker op als je al die gezondheidsregels helemaal strikt navolgt?

Nour: Zeer terechte vraag.

Mariska: Misschien voor je fysieke gezondheid wel. Maar ja. Je kwaliteit van leven is ook wat waard en je haalt ook gewoon voldoening en geluk uit met je vrienden, weet ik veel, ergens lekker gaan eten en dan iets bestellen wat niet binnen de Schijf van Vijf valt. En dat soort dingen vind ik, moet je ook meenemen, want ik denk ook dat het je juist stress kan geven als je zo heel erg geobsedeerd bezig gaat met gezond leven. En dan ja, aan die stress heb je ook weer niks.

Nour: En die verdeeldheid zien we dus ook terug bij onze luisteraars, we hebben dit namelijk gevraagd via Instagram, via X. De vraag luidde: Heb je liever een kort en krachtig leven waarin je volop kunt genieten? Of een lang maar dan wel een beetje saai leven? Ja. Dan zien we eigenlijk dat op X het een beetje 50/50 is. Dus daar is men het eens dat zij liever een kort en krachtig leven zouden hebben in 52% van de gevallen. Dus dat is echt fiftyfifty, zou ik zeggen. Op Instagram zien we dan weer duidelijker dat slechts 22% het oneens is daarmee, dus er zit toch meer voorkeur voor mensen die dan voor het korte krachtige leven gaan. Die dus wat minder willen laten en dan voor lief nemen dat zij misschien wat minder oud zouden worden. Dan geef ik de complexiteit, denk ik, wel aan.

Mariska: Meer leven in de jaren dan meer jaren leven. Ja, zeggen ze. De kanttekening, ja, weet je, ik snap ook wel als jij gewoon lekker een wijntje wilt drinken of een sigaretje roken. Je haalt daar voldoening uit en je accepteert de gezondheidsrisico's. En je denkt: nou ja, ik geniet daar gewoon van, dan kan je die keuze maken. Ik denk wel dat je dan, ja, ook wel niet uit het oog moet verliezen dat je je laatste jaren dan waarschijnlijk wel in slechte gezondheid zullen zijn. Het is geen garantie natuurlijk, maar als je zo leeft dat je wel eerder kwaaltjes gaat krijgen en ziektes. Maar goed, dat kan je ook krijgen als je wel gezond leeft. Het gaat altijd over risico's natuurlijk. En ik denk wel dat iedereen die afweging voor zichzelf inderdaad moet maken.

Robert: Je biologische leeftijd is dus iets waar je tot op zekere hoogte invloed op kunt uitoefenen. Door een gezonde leefstijl te hanteren, vertraag je de verouderingsprocessen in je lichaam, en kun je chronische ziekten die bij het ouder worden horen wat langer uitstellen. Ben jij bewust bezig om het verouderingsproces te vertragen, of omarm je het ouder worden juist? We zijn erg benieuwd! Deel jouw ervaringen met ons via @NEMOKennislink op X en Instagram. We kijken nu een stap vooruit in de tijd, naar het ouder worden in de toekomst. We hebben het nu over allerlei leeftijd- leefstijlaanpassingen gehad, ook over de leeftijd. Maar zou je niet eigenlijk gewoon een pilletje willen slikken of zo? En dat die dat dan allemaal voor je regelt? Denk je dat er zoiets komt?

Mariska: Je bedoelt een soort van verjongingskuur?

Robert: Ja, verjongingspil of een, of een veroudering-vertragingspil. Dat klinkt minder sexy trouwens, maar je begrijpt wat ik bedoel.

Nour: Aan de naam werken we nog.

Robert: Ja, ja, de naam moet nog even beter dan dit worden gevonden.

Mariska: Ja, er is wel onderzoek naar dat soort verjongingspillen of pillen die de veroudering kunnen vertragen. Maar ik verwacht op den duur dat dat dan vooral wordt gegeven aan mensen op leeftijd die echt een risico lopen om binnenkort diabetes of wat dan ook te ontwikkelen. Om dat wat af te houden. Ik denk niet dat eigenlijk dat wij als twintigers, dertigers, veertigers. Over een paar jaar…

Robert: Wordt ook met een lach gezegd.

Mariska: Ook zo'n pilletje kunnen slikken.

Robert: Ik kom over drie jaar wel even bij je langs Mariska, als jij ook veertig bent. Ja, maar zo'n pilletje, dat is dan bijvoorbeeld metformine?

Mariska: Ja, precies, ja. Dat is een diabetesmedicijn wat mensen nu voor diabetes krijgen. En daarvan is als bijwerking gezien dat het ook lijkt te leiden tot een wat langer leven. Daarom staat dat medicijn nu heel erg in de aandacht als antiverouderingsmiddel. En ja, ergens, volgens mij is het in de States, proberen ze nu een hele grote klinische trial van de grond te krijgen om te kijken of dat metformine dus ook de kans op allerlei andere ouderdomsgerelateerde aandoeningen kan voorkomen. Waarmee je dan kan aantonen van, weet je wel, op algemeen niveau van de veroudering doet dit medicijn wat in plaats van dat het alleen diabetes behandelt.

Nour: En voor iedereen inderdaad, en niet alleen voor mensen met diabetes? Ik kan me voorstellen dat dit medicijn vooralsnog alleen aan diabeten werd gegeven en dat het dus als bijvangst eigenlijk werd gezien.

Mariska: Ja, en dan is het inderdaad de vraag: is dat echt zo? Werkt het inderdaad echt op die verouderingsprocessen? Maar dat wordt onderzocht.

Nour: Ja, dat zullen we op de voet moeten blijven volgen. Als we ze dan eenmaal wel tot onze beschikking hebben, Mariska, zou je hem dan wel innemen, denk je, die antiverouderingspil? Of zeg je, nou ik laat het me allemaal gewoon over me heen komen?

Mariska: Ja, ik vind het, ik denk nou ja, als ik misschien zeventig ben en last begint te krijgen van wat kwaaltjes en zo. En er is een pilletje waarmee je het kan vertragen, het verouderingsproces. Ja, ik vind dat dan toch wel aantrekkelijk klinken. Maar aan de andere kant vind ik ook dat we gewoon ouder worden moeten accepteren. Maar dan wel gewoon in goede gezondheid natuurlijk. Dat is het verschil. Ik vind het niet erg om ouder te worden, maar ik hoop wel dat dat gebeurt op een goede manier. Ja, en als zo'n middeltje daaraan zou kunnen bijdragen. Ik sluit niet uit dat ik daar... Ja, weet je, het is ook niet iets wat je zomaar kan besluiten zelf te nemen, want het is wel een medicijn wat nog steeds door een arts voorgeschreven moet worden. Je kan dit niet zelf in de drogist gaan kopen bijvoorbeeld. Dus je zou dan misschien zelf ook die stap moeten zetten als je er echt in geïnteresseerd bent.

Nour: Het is puur nog filosoferen natuurlijk, hè? Dit klinkt nog een beetje als sciencefiction, vooralsnog.

Robert: Stel je voor, op je zeventigste nog de marathon van Boston lopen. Dat is natuurlijk wel een mooi vooruitzicht. Of misschien gewoon niet realistisch.

Mariska: Nou, dat vind ik wel realistisch hoor.

Robert: Ja, vertel?

Mariska: Nou ja, als je gewoon, ja, ik loop mijn hele leven al best wel veel en ik verwacht eigenlijk niet dat dat heel binnenkort gaat veranderen. Het zal vast wat minder worden, maar ik denk dat als ik gewoon lekker een beetje rustig blijf doortrainen en actief blijf dat ik best over dertig jaar nog veertig kilometer kan rennen.

Robert: Maar dan een minder snelle tijd waarschijnlijk.

Mariska: Uiteraard.

Robert: Maar dan nemen we opnieuw deze podcast op.

Nour: Dat we afspreken dat wij langs de kant staan, dat we foto's maken, en dat mensen ons blijven volgen. En dan kun je de foto's zien op Insta of wat er dan ook populair is. Over dertig jaar ben ik gepensioneerd jongens, dus dat is dan met een andere host. Tot zover deze aflevering van Oplossing Gezocht over biologische veroudering.

Nour: Over twee weken zijn we weer bij je terug met een ander onderwerp, een ander probleem, een andere oplossing, maar wel dezelfde hosts.

Robert: Met mij dus, Robert Visscher.

Nour: En met mij, Nour Eldín Emara. Met dank aan onze gast Mariska van Sprundel en redactieleden Dimitri van Tuijl, Elvira Elzinga, Eva Poort en Erica Renckens. Wil je meer weten over onze wetenschapsjournalistiek? Abonneer je dan op deze podcast via jouw favoriete podcastapp. Volg ons op Instagram en X en bekijk onze website NEMO Kennislink.nl. Tot de volgende keer!