Wat als fysiek aftakelen niet het einde van een actief leven hoeft te betekenen? Virtual Reality kan daarvoor zorgen, voorspellen bezoekers van Living Looonger.
Wandelen met slechte knieën en schilderen zonder fijne motoriek: volgens de bezoekers van de tentoonstelling Living Looonger in de Studio van NEMO Science Museum zou Virtual Reality (VR) wel eens de oplossing kunnen zijn om ook op latere leeftijd ondernemend te blijven. De virtuele wereld heeft immers andere grenzen dan de echte wereld. Door VR in te richten op de wensen van ouderen, kunnen zij een avontuurlijkere oude dag beleven. Dan stijgt niet alleen de levensverwachting de komende jaren, maar ook de kwaliteit van leven.
Bekijk een kleine greep uit de toekomsttekeningen via onderstaande slideshow:
Botbreuken
“Dat is een interessant idee”, reageert Yannick Hill, sport- en prestatiepsycholoog aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In zijn dagelijkse leven onderzoekt hij hoe we VR kunnen inzetten bij scenariotrainingen voor politie en medisch personeel. Maar hij ziet ook toepassingen voor de techniek in thuissettings. Want in tegenstelling tot wat mensen soms denken, hoeft ‘leven in VR’ niet te betekenen dat je niet meer van de bank afkomt. “Integendeel”, stelt Hill. “Sporten in VR kan ervoor zorgen dat mensen juist actiever worden, omdat de drempel om te bewegen lager wordt.”
Dat kan voor ouderen net zo werken, denkt Hill. Misschien hebben zij er zelfs meer profijt van. Naarmate we ouder worden, verliezen we namelijk meer spierkracht, wat de kans op blessures en vallen vergroot. “In VR is het mogelijk om kleine bewegingen uit de echte wereld te vergroten in de virtuele wereld.” Dat zou betekenen dat iemand die slecht ter been is in VR bijvoorbeeld toch kan ‘schaatsen’ door staand of zittend voorzichtig wat gewicht van links naar rechts te verplaatsen. “Zonder het risico om daarmee een heup of knie te breken.”
Virtueel volleyen
Misschien zouden ouderen VR ook kunnen gebruiken bij gerichte fysiotherapie, denkt Hill. “Er bestaan al computertechnieken die helpen met diagnostiek door video’s van hoe iemand beweegt te analyseren. Als je dat kan combineren met VR - en daarin realtime feedback krijgt op hoe jij je oefeningen doet - dan kan dat helpen met thuis zelfstandig fit worden.” Wel nádat je de oefeningen eerst in levende lijve met een fysiotherapeut hebt doorgenomen, voegt hij daaraan toe. “VR kan is een handig hulpmiddel zijn, maar het is geen vervanging voor de fysieke wereld.”
Dat concludeert Hill ook als hij de tekening bekijkt waarop een man in een leunstoel tricks doet met een jongere avatar van zichzelf. "Zoiets als skaten lijkt me bijvoorbeeld erg lastig om na te bootsen”, geeft hij als voorbeeld van de limieten aan VR. “Sporten waarbij je weinig ruimte nodig hebt - zoals golfen of boksen - zijn wel goed te doen.” Met extra hulpmiddelen zoals een loopband is nog meer mogelijk. “Dan kan je niet alleen in een mooiere omgeving hardlopen, maar bijvoorbeeld ook urenlange virtuele wandeltochten maken.”
VR kan daarmee niet alleen een manier zijn om op leeftijd (veilig) fysiek actief te blijven, maar ook mentaal. “Je kan activiteiten doen die je vroeger ook deed”, zegt Hill beamend over de tekening van een zogenaamde ‘dream hub’. “Maar je kan ook hele nieuwe sporten of omgevingen ontdekken en nieuwe ervaringen opdoen. Dat is heel gezond”, aldus Hill. “Hoe oud je je voelt, hangt namelijk voor een groot deel af van hoe actief je bent.”
(Im)mobiel
De onderzoeker kan zich dus goed voorstellen dat ouderen baat kunnen hebben bij virtuele werelden. Maar we moeten uitkijken dat we niet alleen maar voordelen zien. Als je net in VR een zwarte piste af bent gesuisd, is het misschien best lastig om erna geconfronteerd te worden met jouw immobiliteit in de echte wereld. Misschien dat het zelfs wel verslavend werkt. “Elke nieuwe innovatie heeft een keerzijde”, geeft Hill toe. “Wie weet kiezen ouderen met VR-installaties wel helemaal geen sporten, maar spelen ze alleen klassieke spellen als sudoku of tetris, waarmee je dus geen meter beweegt.”
Toch maakt hij zich daar niet al te veel zorgen om. “De angsten voor nieuwe innovaties zijn vaak hetzelfde.” Hij wijst ter illustratie naar de tekening waarin in stripvorm te zien is dat iemand de hele dag een VR-bril draagt. “Je hoort vaak het verwijt dat iedereen in de trein tegenwoordig alleen maar met hun smartphone bezig is. Maar het is niet alsof we vroeger wél met zijn allen praatjes maakten. Toen waren we ook op onszelf, maar dan met een krant.”
Dat neemt niet weg dat het goed is je bewust te zijn van bijkomstige risico’s, benadrukt hij. “Maar wij zijn stiekem heel sociale beesten, dat zag je extra goed tijdens de pandemie. Techniek zal fysiek contact daarom nooit vervangen.” Een toekomstige generatie bejaarden die alleen maar op hun VR zit, ziet hij dan ook niet snel gebeuren. “Al is het maar omdat iemand online of fysiek zien voor je brein niet hetzelfde is. Hoe realistisch het ook is.”
De berg af skiën zonder daarvoor naar buiten te hoeven: in virtual reality kan het.
Ljupco voor iStockHill ziet vanuit zijn vakgebied veel voordelen aan VR-gebruik. Maar ook als toekomstige senior kan hij de virtuele avonturen wel waarderen. “Misschien dat ik dan lekker ga wandelen in het Vondelpark, of plekken bezoek waar ik nog nooit ben geweest. Ik zie dat wel zitten, omdat ik denk dat het heel mooi kan zijn.”
