In de reacties onder artikelen op NEMO Kennislink gaat het er niet altijd even gezellig aan toe. Tijdens haar stage onderzoekt Britte Schilt hoe dat komt, én hoe we daar verandering in kunnen brengen. Voor dit eerste blog sprak ze hierover met Leon Heuts, hoofdredacteur van NEMO Kennislink.
Elke bezoeker van NEMO Kennislink kan – als hij dat wil – een reactie plaatsen onder de publicaties op deze site. Voor mijn stage ga ik me verdiepen in deze reacties. Ik ga op zoek naar inzichten over ons online gedrag, en naar manieren om online discussies beter vorm te geven. Om bij het begin te beginnen, vroeg ik aan hoofdredacteur Leon Heuts waarom het van belang is dit te onderzoeken, en waar de redactie zoal tegenaan loopt.
Waarom vind je het in de eerste plaats belangrijk dat lezers kunnen reageren op artikelen?
“Van oudsher is wetenschapsjournalistiek een discipline die bedoeld is om wetenschap te vertalen naar een breed publiek. Maar wat je de laatste tijd steeds meer ziet, is dat de samenleving ook terug wil praten. Niet zo gek, want nieuwe technologieën en wetenschappelijke ontwikkelingen hebben een grote invloed op de maatschappij. Kijk maar naar biotechnologie, of de invloed van algoritmes op ons dagelijks leven. De vraag ‘wat moeten we met al die ontwikkelingen’ is in de kern niet alleen een wetenschappelijke vraag, maar een vraag die ons allemaal aangaat. Willen we bijvoorbeeld DNA-modificatie, van onszelf of van gewassen? En hoe zit het eigenlijk met duurzaamheid? Zeker nu we in een tijd leven waarin discussies gepolariseerd lijken te raken, en mensen hun vraagtekens zetten bij de betrouwbaarheid van wetenschappelijke kennis, is het belangrijk om een goede discussievorm te vinden.”
Hoe gaat het er dan nu in de praktijk op NEMO Kennislink aan toe?
“Er is een mogelijkheid om op artikelen te reageren, maar eigenlijk hebben we niet goed nagedacht over hoe die interactie dan vervolgens constructief en positief kan zijn. Mensen kunnen er van alles en nog wat plaatsen. Daar is op zich niets mis mee, maar het wordt hierdoor wel moeilijker een goede dialoog aan te gaan. Sommige mensen kunnen in hun standpunten behoorlijk assertief zijn, waardoor anderen zich niet meer geroepen voelen om te reageren. Hoe voer je online een goed gesprek? Veel fundamentele kennis daarover hebben we eigenlijk niet.”
Over wat voor soort kennis hebben we het dan?
“Kennis over de dialoog en online communicatie bijvoorbeeld. We zijn een wetenschapsplatform, en willen op een transparante manier te werk gaan. Het mooie is dat wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt naar dit soort dingen. En andere vergelijkbare journalistieke platforms krijgen ook reacties op artikelen, en zitten misschien met vergelijkbare vraagstukken. Zo kunnen we dit gaan onderzoeken.”
Wat voor soort reacties komen dan voor op NEMO Kennislink, die jullie willen voorkomen?
“Voor de hand liggende dingen als seksistische, racistische ad hominem-opmerkingen willen we natuurlijk niet. We willen een veilige omgeving creëren voor iedereen die mee wil praten. Daarnaast hebben we een groep mensen die vooral zelf wil zenden. Die aan alles uitstraalt ‘ik wil vooral mijn boodschap laten zien, maar ik ben niet bereid daarover in gesprek te gaan’. Zo werkt een gesprek in het dagelijks leven ook niet. Dan ben je ook niet alleen maar aan het zenden. Daarnaast worden standpunten soms onderbouwd met bronnen die wij heel moeilijk kunnen checken, en waarvan we zelf niet weten of ze wetenschappelijk verantwoord zijn. En dat is voor ons als wetenschappelijk platform wél belangrijk. Aan de ene kant willen we ruimte geven aan mensen die andere bronnen dan de voor ons bekende wetenschappelijke bronnen hanteren, aan de andere kant willen we wel dat de informatie die we verspreiden betrouwbaar is.”
Betrouwbaarheid van informatie is dus belangrijk; wat zou je nog meer graag in de reacties willen zien?
“Een constructieve dialoog. Dat is denk ik het belangrijkste. Dus een dialoog waarin naar elkaar geluisterd wordt, waarin mensen bereid zijn om ook hun eigen standpunt te betwijfelen. En waarin je van elkaar leert. Als NEMO Kennislink hebben we de ambitie om het gesprek goed te voeren. Het is hard nodig in deze tijd. Openheid, vrijheid van meningsuiting, al die begrippen die nu zo belangrijk zijn, bestaan alleen bij gratie van bepaalde kaders en spelregels. En dat wil ik als hoofdredacteur ook graag uitdragen. We moeten leren met elkaar te praten, en platform-getrouw zijn we ervan overtuigd dat de meest recente en beste inzichten uit de wetenschap ons hierbij kunnen helpen.”
De komende weken zal ik me via deze blog bezighouden met de zoektocht naar een goede online discussie. Ik ga me verdiepen in de reacties op gepubliceerde artikelen, en op zoek naar andere partijen waar we nog wat van kunnen leren. Daarnaast ga ik met wetenschappers in gesprek over sociale interacties, online gedrag, argumentatievalkuilen, en het vinden van betrouwbare informatie.
Reacties zijn, natuurlijk, van harte welkom.